“Laten we in de aanpak van het virus solidair zijn met wie kwetsbaarder is, zoals we dat altijd proberen te zijn. Dit keer echter niet door elkaars hand vast te nemen en schouder aan schouder te staan ?.”
– LESBOS –
Waar veel mensen die ook maar enigszins begaan zijn met het lot van migranten bang voor waren, is gebeurd: er is een besmetting met Covid-19 vastgesteld bij een vluchteling op Lesbos [1]. Dat is niet alleen slecht nieuws omwille van de gezondheidseffecten van het virus zelf. Zonder de risico’s van het virus te minimaliseren, lijkt het gerechtvaardigd om te stellen dat een minstens even grote bedreiging voor het welzijn en leven van vluchtelingen gevormd wordt door xenofobie in allerlei vormen. Migranten werden de afgelopen weken al aangevallen, achtervolgd en vernederd [2]. Er overlijden dagelijks vluchtelingen aan de grenzen van Europa. In een tijd waarin een virus mensen bang maakt, steken irrationele tendensen de kop op en worden ze aangewakkerd. De kiemen voor consumentengedrag zijn door kapitalisme al bij iedereen aanwezig – in tijden van onzekerheid ontkiemen die zich tot hamsteren en het opkopen van mondkapjes. De sporen van xenofobie worden al jaren verspreid door extreemrechts en iedereen die dat goed uitkomt – en in tijden van angst voor zoiets ongrijpbaars als een virus komt zo’n irrationele tendens des te sterker tot uiting. Het coronavirus is gevaarlijk, xenofobie is gevaarlijk – de cocktail van beide is het allergevaarlijkst.
– CENTRALISATIE EN CRISES –
Een centrale, top-down aanpak lijkt in tijden van een globale gezondheidscrisis aantrekkelijk, wellicht ook voor wie over het algemeen redelijk positief tegenover decentrale organisatie staat. Ik wil hier niet bespreken of een centrale organisatiestructuur beter in staat is om met zoiets als een virusuitbraak om te gaan. Wel is het denk ik nuttig om als anarchist de volgende gedachteoefening te doen: “Hoe zou een gedecentraliseerde samenleving goed kunnen omgaan met zoiets als een virusuitbraak?” Zo’n uitbraak is nogal wat anders dan de standaardproblemen waar we in anarchistische theorie over nadenken.
Maar vooral lijkt het onwrikbare vertrouwen van sommigen in een gecentraliseerde aanpak voor crisissituaties naïef: of een crisis goed wordt aangepakt, hangt in zo’n geval enkel af van de capaciteiten en het adequaat handelen van één of enkele leiders. Dat kan misschien goed gaan, maar dat kan ook verschrikkelijk fout lopen als die leider incompetent is… Het problematische handelen van Trump in verband met de uitbraak heeft desastreuze gevolgen voor de verspreiding van het virus in Amerika, en dus voor de gezondheid van talloze mensen [3]. Ook in China zien we dat het laattijdig reageren van autoriteiten grote gevolgen kan hebben.
– SOLIDARITEIT –
Een belangrijk principe in elke anarchistische strijd, is ook een essentieel principe in de strijd tegen de verspreiding van dit virus. Viroloog Marc Van Ranst zei eerder deze week al dat we nood hebben aan een ‘tous-ensemblegevoel’. [4] Nee, het virus gaat een jonge, able-bodied persoon met een goede toegang tot de gezondheidszorg misschien niet veel doen. Maar een individualistische kijk schiet voorbij aan het feit dat wie besmet is, het virus verspreidt, en zo de meer kwetsbaren in gevaar brengt. Denk ook aan de discussie over vaccinaties die al een tijd speelt: ouders die hun kind niet inenten brengen niet enkel hun eigen kind, maar indirect de hele bevolking in gevaar, en dan vooral de kinderen die om gezondheidsredenen niet ingeënt kunnen worden. Het is makkelijk om vanuit een geprivilegieerde positie te denken dat het allemaal wel los zal lopen met dat virus. Maar dat is het niet meer als je in België leeft en slecht immuunsysteem hebt, op Lesbos in een vluchtelingenkamp in onhygiënische omstandigheden leeft of in Italië afhankelijk bent van jobs met veel contact met anderen om te overleven (het virus raakt bijvoorbeeld ook indirect de minstbedeelden omdat zij minder gemakkelijk thuis kunnen werken en/of een beroep kunnen doen op een sociaal netwerk).
Laten we in de aanpak van het virus solidair zijn met wie kwetsbaarder is, zoals we dat altijd proberen te zijn. Dit keer echter niet door elkaars hand vast te nemen en schouder aan schouder te staan ?.
[2] https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/03/11/checkfotomigranten/…
[3] https://www.youtube.com/watch?v=c09m5f7Gnic – John Oliver over Corona en Trump
[4] https://www.vrt.be/vrtnws/…/2020/03/10/coronavirus-10-maart/
– Leuven Anarchistische Groep, van Feestboek
