De afgelopen week was het weer zover: de staatssecretaris van Financiën, Menno Snel, heeft aangegeven dat hij zijn ontslag heeft aangeboden. En in de media konden we onmiddellijk lezen dat hij niet de eerste was, daar Frank Weekers in 2014 ook al moest ‘verdwijnen’ van deze belangrijke post, maar ook anderen.
Maar de vraag is nu toch wel echt gerechtigd om te stellen: is het van belang dat een staatssecretaris van Financiën opstapt als de mogelijkheid er niet is dat deze bewindspersoon niet de stappen kan doen om veranderingen door te voeren op dit departement?
En mijn antwoord is vierkant: Neen! Sterker nog, de staatssecretaris zou gedekt moeten worden door minimaal zijn minister en daarna het hele kabinet. Maar ik moet u zachtjes meegeven, dat het kabinet de staatssecretaris van Financiën helemaal niet steunt als het gaat om veranderingen; compleet niet. Het kabinet vindt het wel goed als men bij Financiën aan de slag gaat, maar de andere bewindspersonen blijven gewoon op een afstand staan, totdat goede resultaten zijn bereikt. Mochten die niet gehaald worden, dan zegt de rest van het kabinet niets, maar kijkt het de andere kant uit.
Het probleem van een departement als Financiën zit dieper en dat kan ook een ieder zien, maar niemand wil het erkennen: de hoogste ambtenaren die het systeem van jaren geleden in stand houden naast een slecht opererend ICT-systeem (waarschijnlijk vele systemen die niet met elkaar kunnen communiceren). Met andere woorden: het helpt dus compleet niet als de staatssecretaris van Financiën aftreedt.
Nee, er moeten op hoog ambtelijk niveau veranderingen doorgevoerd worden, of zoals een artikel in Trouw over Menno Snel aangaf: “ … Niet langer acht Snel zich in staat om de broodnodige cultuurverandering bij de Belastingdienst te leiden … “ Deze zin moet toch bij het kabinet een belletje laten rinkelen, of toch minstens bij één persoon en dat is de minister van Financiën en het liefst ook bij de heer Rutte. Maar niets, niemand, er komt geen reactie … met andere woorden, over de acties van een persoon als Menno Snel die het gevoel en de gedachten had dat er veranderingen doorgevoerd moesten worden op hoogste niveau bij de ambtenaren van Financiën … Maar nee, hij is en blijft vooralsnog de roepende in de dorre woestijn van Financiën. Je zou toch van alles gaan denken over dat departement en het vertrouwen was al onder 0, maar het wordt per dag erger en erger.
Het probleem zit diep, dieper
Na het vertrek van Frank Weekers kwam ene Eric Wiebes op het toneel om staatssecretaris van Financiën te worden, Wiebes die binnengehaald was als de wonderboy. Maar het tegenovergestelde bleek waar te zijn zoals het Parool in maart 2019 schreef: “ … Maar na een paar jaar onder zijn leiding bleken de problemen bij de Belastingdienst alleen maar groter geworden. Door slechte besluiten aan de top faalde de modernisering van de ICT, zo oordeelde de Algemene Rekenkamer in 2017. Ook tuigde Wiebes een vertrekregeling op die zo royaal bleek dat te veel ambtenaren bij de Belastingdienst vertrokken. Dat kostte bakken met geld … “
Echter in 2017 schreef het AD al over de aanvaring van de staatssecretaris met zijn hoogste ambtenaar op het departement van Financiën in het artikel: ‘Hoogste ambtenaar Belastingdienst op zijspoor gezet’: “ … Wiebes stelde de Belastingdienst dit najaar onder curatele en beperkte de tekenbevoegdheid van Leijtens. De DG lijkt nu geen zin meer te hebben in zijn uitgeklede functie … “ De vraag mag nu gesteld worden of de opmerking van de DG terecht is geweest of niet; was het nodig om de functie uit te kleden. Echter kijk eens terug naar de eerste zinnen uit het artikel van Het Parool, waar gesproken wordt over falende modernisering op ICT gebied (overigens een afdeling die altijd wel iets achter wil lopen, omdat ze niet de fouten uit nieuwe pakketten op hun bord wil krijgen) en een te royale vertrekregeling.
De eerste opmerking over ICT baart me wel zorgen, maar is een bekend fenomeen, echter de tweede opmerking is veel erger: een te royale vertrekregeling – vroeger noemde we dat een oprotpremie – waardoor te veel mensen zijn vertrokken. U kunt het resultaat natuurlijk wel raden: te weinig mensen die het werk moeten doen, maar vooral zijn de mensen blijven zitten die de dienst uitmaken en de historische afspraken in stand houden. Resultaat: er verandert dus niets op het gebied van de belastingen en uitkeringen: ‘Het was slecht en het bleef slecht’.
Wanneer grijpt het kabinet in, waarom grijpt de Tweede kamer niet in of misschien wel de persoon die ook al jaren aan zijn stoel schijnt vastgeplakt te zitten: Mark Rutte?
Het helpt niet dat de staatssecretaris is afgetreden: het roer moet compleet om; de gedupeerden van het falen moeten geholpen worden. Belasting moet geheven worden voor het land, terecht, daar vaart het land op, maar als inwoners van Nederland moeten we wel kunnen vertrouwen dat het goed gebeurt en op tijd.
Wie wordt de volgende staatssecretaris van Financiën? Ik hoorde dat Dick Schoof net een andere functie heeft geaccepteerd. Jammer dan, maar misschien zijn er nog wel wat meer Dick Schoof’s die staan te trappelen om deze niet zo fijne job te willen klaren. Aanmelden bij Mark Rutte, maar niet allemaal tegelijkertijd en een eventueel lidmaatschap van een politieke partij zou in uw nadeel kunnen werken.
