Als ik aan “culturele hegemonie” denk, denk ik als vanzelfsprekend aan Italiaanse cineasten. Het idee van culturele hegemonie komt tenslotte uit de cel in Italië, van Gramsci, opgesloten door de fascisten. Misschien is hij in Italië nooit in of uit de mode geweest, erbuiten raakte hij bekend bij links – en naar zou blijken, effectiever bij rechts in de (vroege) jaren zeventig.
Ik kende alleen de muziek van The good, the bad and the ugly, ik heb geprobeerd te beschrijven hoe die op mij overkomt en hopelijk/waarschijnlijk niet alleen op mij. De slotscène waar collega/kameraad Pyt mij op wees onderstreept de verlatenheid die de muziek uitdrukt, die ik als Doppler-effect heb aangeduid. In die slotscène komt dat wel heel sterk tot uitdrukking – en bedenk dat de film is opgenomen in Midden-Italië en in Spanje, niet in “het wilde westen”.
Ongeveer de laatste volzinnen in de scène zijn die van Blondie, die Tuco toevoegt: “Er zijn mensen die macht hebben en mensen die graven. Graven jij!” (“You dig” zou ik zo willen vertalen). En Tuco graaft.
Voor een klassenanalyse is dit genoeg, daar hoeft geen avondje over rompertjes en pigment over georganiseerd te worden in pakhuis De Zwijger.
Bertolucci bovenal met Novecento – het affiche dat menige studentenkamer opsierde in die tijd, en waarom verneem ik nu pas dat de muziek ook alweer van Ennio Morricone is? -, Pasolini en ik kan een keur aan verdere Italiaanse filmmakers noemen maar die kunt u ook bedenken of uitzoeken – zij kleuren de cultuur van de jaren zeventig vooral. Niet alleen Italiaanse films trouwens. Maar binnen de culturele hegemonie zou ik ze wel op hun beurt hegemoniaal noemen.
En waar zijn ze gebleven? Op het witte doek is de hegemonie aan het grote geld en het grote geld levert geen linkse cultuur. Ook geen visie op de wereld die het grote geld kwaad zou kunnen doen, hoe subtiel, esopisch desnoods ook.
In krochten en zijkamertjes hier bij Krapuul wordt nagedacht over hoe per manifest een Linkse Stem tot nieuw leven te brengen. Ik meen hier een eerste handvat te hebben en hoop er op terug te komen, en niet alleen.
