We leven in een huis, tuin, tent, met familie, buren, buurtbewoners, mensen uit de wijk, stad. Regio. Land. Werelddeel. Het begint bij jou en groeit in kringen, alsof je een steen in het water gooit. De steen blijft dichtbij, maar het gewicht bepaalt de kringen.
De organisatie van dat al begint ook bij jezelf. Het is dan ook niet vreemd dat de belangrijkste organisatie zich afspeelt in de leefvorm: groep, gezin, buurt. En het is ook niet vreemd dat de regio waar je leeft een belangrijkere factor is dan het groter geheel: de staat.
De staat is een fictie, het is een fabricatie. Regio’s waren dat voorheen ook, maar dat is lang geleden, de situatie is sinds 1850 behoorlijk gestabiliseerd en er is nauwelijks nog ontwikkeling in regiovorming. Dat geldt natuurlijk niet voor de staatsvorming in het Europa van de afgelopen eeuw, de grenzen zijn voortdurend verschoven door twee wereldoorlogen, diverse burgeroorlogen.
De Staat der Nederlanden heeft pas eind 19de eeuw zijn vaste vorm gekregen, er bestaat niets zoiets als een ‘natuurlijke staat’ der Nederlanden. Ook Nederland is het product van fictieve grenzen. Elke Nederlands nationalisme dient met drie korrels zout te worden genomen. Hetzelfde geldt voor alle Europese staten, ze zijn samenvoegingen van regio’s, verbanden van gemixte volkeren, veroverde stukjes ‘buitenland’. Vaak zijn oorspronkelijke regio’s (oorspronkelijke volken) verdeeld over meerdere landen. Friezen, je vindt ze in Noord-Nederland en Noord-Duitsland; Basken, je vindt ze in Zuid-Frankrijk en Spanje. Brabanders, Limburgers, je vindt ze in Zuid-Nederland en Noord-Belgie.
Hoezo nationale staat?
In de 8ste eeuw was er in onze contreien Magna Frisia dat de gehele kust van Nederland en in het noorden een deel van de Noord-Duitse kust (tot Bremen) bestreek, in het zuiden strekte het zich uit tot de rivier het Zwin (het huidige Brugge). Een machtig rijk, eigenlijk is iedereen in het westen van Holland ‘Fries’, als we even afzien van wat er daarna is gebeurd: emigratie, immigratie, het is van alle tijden. Dat hele westen van Nederland had eigenlijk Friesland moeten heten, niet Holland.
‘Friesland’. Vroeger een rijk, nu een kleine, arme provincie. Wat de Friezen nog over hebben gehouden is een eigen taal, een vlag, een volkslied, een eigen ‘regionale’ partij. De Fryske Nasjionale Partij is niet voor onafhankelijkheid, maar wil binnen een federalistisch systeem (dat zal Nederland dan wel zijn) meer macht voor de regio. Ze is niet vertegenwoordigd in de Tweede Kamer, wel sterk vertegenwoordigd in sommige gemeenten in Friesland. Het gedachtegoed leeft, maar zoals veel in deze tijd: het krimpt.
De Friezen hebben hun ‘brood en spelen’ gekregen. En dat is het belangrijkste: de taal, de cultuur (in zoverre die nog ademt), de dingen die dicht bij zijn. De Friezen hebben er geen belang bij zich af te scheiden van ‘De Staat der Nederlanden’. Wat zouden ze er bij winnen? Er valt in Friesland weinig te halen, materieel gezien. Geluk bij een ongeluk.
Er is iets raars aan de hand met het regio-nationalistische gedoe in Europa. De patriotten preken de onafhankelijkheid vooral omdat de ‘regio’ (volgens de staat), het ‘land’ (volgens de patriotten) geen ruimte krijgt om belangrijke zaken zelf te regelen. Het culturele aspect wordt door de patriotten enorm opgeblazen, soms terecht (bij een verbod op taal, gewoonten), soms onterecht (zoveel verschil is er nu ook weer niet).
De Catalanen zijn erg goed in opblazen. Niet met bommen, dat heeft daar nooit gespeeld. Catalanen blazen de zaak op met gebaren. De vernedering die is ondergaan, met name tijdens het Franco-regime, heeft zich verzameld in een vulkaan. Het verbod op taal en cultuur gedurende 40 jaar is diep verankerd in de Catalaanse psyche. Het centrale gezag in Madrid hoeft maar even het verkeerde knopje in te drukken of Catalunya ontploft.
Wat zijn de belangen van de Spaanse staat? Baskenland heeft van de Spaanse Staat meer autonomie gekregen dan Catalonië. Waarom? Het is een geldkwestie, Catalonië is voor de Spaanse staat een goudmijn. De verregaande autonomie van Baskenland doet het centrale gezag in Madrid geen pijn, de financiële onafhankelijkheid van Catalonië brengt de Spaanse staat aan de rand van een bankroet.
Een ‘wingewest’ laat je niet gaan. Je knecht het. Het geweld dat daarbij moet worden geweld is staatsgeweld, dus altijd gerechtvaardigd, ook in Europese context dat –dom genoeg- is gebouwd op soevereine staten, niet op soevereine volkeren (al is ook dat deels fictief, volken vermengen). Maar goed, als je tussen de Friezen woont, word je vanzelf een Fries, of je nu geboren bent in Aleppo of in Heerenveen, Amsterdam, Breda. Tenzij je het nationalisme van de ‘staat’ meeneemt. Velen doen dat, wel zo makkelijk.
Een van de manieren om een ‘regio’ te knechten is te zorgen dat de meerderheid langzaam maar zeker wordt bepaald door de koloniserende staat. Dus Madrid zal vast een geheim plan hebben om nog meer Castilianen, Basken en Andalusiërs naar Barcelona te sturen, blijvend. Ze zullen Catalanen worden, maar andere Catalanen, Catalanen die zich in de eerste plaats Spaans voelen. Zo doen de Indonesiërs het op West-Papua, zo doen de Chinezen het in Tibet, zo deden de Russen het in de Baltische staten en doen ze het nog in de Krim, zo doen de Turken het in het opstandige Koerdistan. Hartstikke vermengd maar overspoeld door een nationalistische ideologie is de keuze simpel: ik ben Spaans, Rus, etc.
Overspoelen, de belangen van de staat veilig stellen, het is op de lange duur de meeste effectieve manier om opstandige ‘provincies’ klein te krijgen. Het is binnenstaatse migratiepolitiek als wapen om de heersende macht te waarborgen. Bevolkingspolitiek.
Het stamverbond dat de macht heeft en die macht wil consolideren koloniseert het binnenland, de ‘boeren’, de concurrerende machtige regio’s, ze worden ervaren als vijandig binnenlands gebied.
De staat, het heilige midden, is de absolute kern. Het is de eenheid die geen eenheid is, maar tot eenheid wordt gebombardeerd, als het nodig is letterlijk. Ze hebben het recht (de wet) aan hun kant. Elk verzet is illegaal en mag met alle middelen worden bestreden.
Ook in Europees verband is dat het uitgangspunt. De staten kunnen hun gang gaan. Het lam knuppelen van Catalanen door Castilianen, Basken, Andalusiërs, is rechtmatig en wordt door de EU in wezen niet bekritiseerd.
De staat –het wangedrocht- is in Europa nog steeds de maat der dingen, de staat is uitgangspunt van machtsvorming. Controle door het ‘federale’ verband Europa is uiteindelijk nauwelijks mogelijk. Zie de goedkeuring door de EU van het neerknuppelen van opstandige Cataluniërs.
Enkel een Europa van de regio’s, een Europa op basisdemocratische grondslag (dus niet op nationale grondslag) kan nieuwe burgeroorlogen voorkomen.
Wij lopen nog steeds een heel eind met elkaar op Irun
‘Varen’ zul je bedoelen. Woelige baren. Zeeziek enzo.
Bedankt voor het zeer instructieve kaartje! Een link naar een grotere versie zou zeer nuttig zijn.
Het is een interessant, maar moeilijk onderwerp. Relatief onafhankelijke regio´s behoren traditioneel bij zeer grote koning/ keizerrijken. We vinden nòg kleinere eenheden in de eerdere feodale maatschappij. Dat is een observatie, geen kritiek.
De EU en het Europese NATO verbond kunnen heel goed de plaats van de oude keizers en koningen vervullen. Het is meer olicharchisch/ plutocratisch, maar wie maakt zich daar tegenwoordig nog druk over? We hebben het immers toch veel te druk met de griefjes van minieme minderheden?
Is dat een ideale of gewenste situatie? In een feodale maatschappij voeren de graven en hertogjes voortdurend strijd of smeden tijdelijke allianties.
Staten doen het ook niet altijd even goed. Het neoliberale EU regime verzwakt de staten. Onder dat regime worden de regio´s tegen elkaar uitgespeeld, niet in het voordeel van hun bevolking!
Men hoeft geen fan van globalisatie te zijn om tegenstander te worden van dit model: Wil je daar heen migreren dan zijn je Spaanse of Franse cursussen waardeloos geworden: Beter Occidentaans of Catalaans leren, internationaal totaal nutteloos!
@ Rootman http://feelgrafix.com/data/europe/europe-10.jpg
@Rootman Behoren regio’s origineel tot keizerrijken, etc? Ik zou zeggen: keer het om. De regio’s zijn ingelijfd, niet het gevolg van het ontstaan van het een of andere ‘rijk’.
Een tweede opmerking: ik zou niet weten waarom regionalisme (klein-nationalisme?) en (anders)globalisme met elkaar in tegenspraak zouden moeten zijn.
In het geval van Catalunia geldt: het ‘nationalisme’ wordt deels ingegeven door ideologische keuzes: Spanje is een vanuit het centrum geregeerd land, rechts, katholiek. Catalunia is liberaler (de dogmatiek van het katholicisme is verzacht) en socialer (anarchistische en socialistische stromingen hebben traditioneel een grote aanhang). Het gaat niet alleen om nationale onafhankelijkheid.
Het gaat ook om de onafhankelijkheid van het alles verscheurende kapitalisme en de dogma’s van de katholieke standenmaatschappij.
Mijn vriendin is Latina, familie woont even buiten Barcelona. Haar kinderen krijgen weinig Spaans en leren het nauwelijks te lezen en schrijven. Voor haar is dat een extra hinder, als lichtbruine 2e-3e generatie immigranten, die aan de onderkant van hun samenleving staan. Zij ervaart het Catalaanse nationalisme meestal niet als een emanciperende kracht. Dat geldt ook voor veel 1e, 2e en 3e generatie Spanjaarden uit arme streken die vanwege werk naar Barcelona zijn gemigreerd.
Na jaren wurgende bezuinigingen zou men toch hopen dat Podemos de aanhang van de sociaal democratische voormalige regeringspartij kan overnemen. Gaat dit nationalisme en het tegen-nationalisme de mensen niet op het verkeerde been zetten?