Plan om inkomstenbelasting én BTW te beperken

Rutte III wil de inkomstenbelasting voor de laagste inkomens en de BTW verhogen . Dat is echter nog niet het enige slechte nieuws op belastinggebied voor de minder draagkrachtigen. Donald Trump, president van de VS, heeft ook belastingplannen gepresenteerd. De rijken en vooral de superrijken daar profiteren ervan. Dat is echter in de VS, wat heeft dat met ons van doen? Een van Trumps voornemens is om de vennootschapsbelasting van 35 naar 20 procent te verlagen voor grote multinationals, en kleinere bedrijven gaan 25 procent betalen in plaats van de huidige (hogere) inkomstenbelasting. Het gevolg is vermoedelijk een nieuwe belastingwedloop naar het putje.

Landen concurreren namelijk met elkaar op belastinggebied. Dit heeft tot gevolg dat er een sterke druk ontstaat voor ieder land om zijn bedrijfsbelastingen te verlagen. Zo zijn in de afgelopen decennia de vennootschapsbelastingen in EU-landen geleidelijk met tientallen procenten verlaagd. Gaat een land daarin niet mee, dan trekken grote bedrijven gewoon uit dat land weg. Als de grootste economie van de wereld, wier marktomvang een grote pre voor bedrijven is, zijn bedrijfsbelastingen verlaagt, zal die maatregel bedrijven aantrekken. De kleinere economieën in Europa zullen erop reageren met hun al lage bedrijfsbelastingen nog verder te verlagen. Het noodzakelijke niveau van belastinginkomsten blijft natuurlijk hetzelfde. Een land dat zijn bedrijfsbelastingen verlaagt, moet in reactie erop zijn inkomstenbelasting en/of BTW verhogen of krijgt een onoverkomelijk tekort op zijn begroting – zie Griekenland in het laatste geval. De ervaring leert dat de laagste inkomens bij belastinghervormingen het hardste gelag betalen.

Deze belastingwedloop naar het putje kan evenwel worden gestopt. Daar profiteert iedere belasting betalende burger van, zowel welgestelden als armoedzaaiers, behalve plusminus de top-1 procent. Alleen ligt de oplossing politiek heel erg gevoelig. De aanpak vergt namelijk samenwerking op belastinggebied in de EU-landen. Niet langer bepalen de EU-lidstaten afzonderlijk dan ‘soeverein’ de hoogte van hun bedrijfsbelastingen maar er komt een dwingende Europese richtlijn voor alle leden. Dit is geen nieuw plan. De EU is al lang aan het nadenken over een grondslag voor een Europese vennootschapsbelasting. Van een grondslag is het een kleine stap naar de vennootschapsbelasting zelf. Dit laatste denkbeeld komt betrekkelijk weinig in de publiciteit want het heeft veel weg van een ‘Umwertung aller Werte’, met ook mondiale implicaties. Zo zullen verdragen met belastingparadijzen – kleine eilandstaatjes in de Caraïben bijvoorbeeld – aangepast moeten worden. Maar nog belangrijker hierbij: de belastingtechnische aspecten zijn niet de meest problematische, het gaat op de eerste plaats om de politieke wil.

Rechts is bedrijfsvriendelijk – eufemistisch uitgedrukt – en zal sowieso tegen mogelijke verhogingen van bedrijfsbelastingen zijn. Links denkt er evenmin hard over na. Ik hoor bij wijze van spreken de SP nu al ‘geen Europese superstaat’ krijsen. En van de sociaaldemocraten valt evenmin veel te verwachten. Ze zijn hoofdzakelijk bezig met navelstaren, vooral met het betreuren van de teloorgang van de Europese verzorgingsstaten en zoeken oplossingen in het eigen verleden door nostalgisch terug te blikken op de eerste decennia na WO-II toen de sociaaldemocratie in een groot deel van Europa floreerde. Het is derhalve wachten op een linkse politieke partij in de EU die de Europese belastingproblematiek grondig wil aanpakken. Een goed plan houdt uiteindelijke zeggenschap van het Europees Parlement over de bedrijfsbelastingen in en niet slechts een bedisselen in de krochten van de Europese Raad of van een andere oncontroleerbare Europese instantie. Want nog altijd als een kernstuk van democratie geldt de Engelse uitdrukking: ‘no taxation without representation’.