Ontaard

Wie zou dat stoffige idee opgehoest hebben om schoolklassen verplicht naar het Rijks te sturen? Ik verdenk Buma die hoogstwaarschijnlijk zijn zondagse erectie met het zingen van het Wilhelmus viert. Maar misschien is het wel een plannetje dat aan de staart van de formatie nog even is komen opborrelen. Omdat ze niets over cultuur hoeven af te spreken.

Cultuur is namelijk gelul. Gratis geld voor linkse uitvreters. Daar is vrijwel iedereen in dit land het wel over eens. Zo ook de heren die de komende vier jaar ons land gaan besturen. Nou ja, misschien gaat Pechtold nog weleens stiekem naar een opera. Om in het donker stilletjes te  snotteren over ons cultureel verramponeerde landje. Overdreven?

Johan Simons, één van onze grootste toneelregisseurs, verwoordt het een paar jaar geleden tijdens een vrij aardige Zomergastenavond als volgt: ‘het fijnmazig netwerk waar talent speelervaring kan opdoen is in Nederland vernietigd’. Kleine theaters met een experimentele programmering zijn de afgelopen jaren vrij massaal gesloten. Maar het afknijpen van subsidies is al voor de crisis begonnen door overijverige wethoudertjes en gedeputeerden, die bij iedere door het Rijk opgelegde bezuinigingsronde als eerste het mes in cultuur zetten. Dat was nog voordat Halbe Zijlstra aan zijn culturele slagerswerk begon om de achterlijke bloedlust van toenmalig gedoogpartner PVV te bevredigen.

Maar er gloort licht aan het einde van de tunnel. We laten massaal klasjes langs de Nachtwacht marcheren. Verplicht naar een schilderij kijken. Dat zal de liefde voor kunst en cultuur doen opbloeien. Ik hou er niet van om met eigen medailles te rinkelen maar ik maak al twintig jaar jeugdtheater. En dat is in essentie heel eenvoudig. Kunst heeft een reden. Een noodzaak.  Vertelt een verhaal. En dat verhaal moet raken. Pas dan kijken kinderen op.

Maar daar denken de verlichte geesten in Rutte Drie dus anders over. Kinderen moeten keurig in de pas langs de Nachtwacht lopen. Waarom in vredesnaam?  Om te vertellen dat onze westerse cultuur superieur is?  Zo superieur dat Rembrandts opdrachtgevers een stuk van de Nachtwacht afzaagden om het op te kunnen hangen?  Dat hele hysterische geblaat over westers cultureel erfgoed is niets anders dan misselijkmakend vlagvertoon. En bedoeld om bij Wilders en die andere, nieuwe scumfuck on the block Baudet, de nationalistische wind uit de zeilen te halen.

Baudet, met afstand de meest parmantige charlatan die het ooit tot parlementariër heeft geschopt, matigt zich inmiddels een heuse opinie aan over kunst. Een opinie die niet misstaan had in bezet Nederland anno 1942. De kleffe salonfascist Baudet raaskalt en roeptoetert over ‘ontaarde kunst’. En doelt daarmee op ‘moderne kunst’: atonale muziek, abstracte schilderkunst en noemt bijvoorbeeld architect Rem Koolhaas ‘een misdadiger tegen de mensheid’. Tsja, dat krijg je als je de hele dag met een struik lavendel in je reet rondloopt.

In het Rijks zal het wel goed komen, trouwens. Daar werken ook mensen die van kunst houden. En weten hoe je kinderen een verhaal vertelt. Bijvoorbeeld dat Rembrandt zijn kwasten heeft omgedraaid om de mantel van ‘Het Joodse Bruidje’ te schilderen. Tegen het doek aan te smeren, eigenlijk. Weleens gekeken naar die dikke, duistere lagen verf waar het licht uit lijkt op te stijgen?  In Rembrandt schuilt al een Appel. Of omgekeerd.

En dat is waar de benepen politici die onze publieke ruimte bevuilen met hun achterbakse praatjes over vaderlands cultuurgoed nooit bij zullen komen: kunstenaars zijn door de tijd met elkaar verbonden. De dichter van het Hooglied met de rapper uit het ghetto. De prehistorische schilder met het licht van Vermeer. En ja, de heilige Rembrandt dus, die zijn kwasten omdraait en met de steel zijn verf tegen het doek aankwakt. Zoals Appel of Pollock dat vier eeuwen later doen. Baudet snapt daar geen flikker van. Kinderen wel. Die hebben wat minder moeite met tijd en ruimte.

Onze culturele sector waar nu met zoveel nationalistische kippendrift de vlag boven gehesen wordt, is de afgelopen vijftien jaar financieel uitgehold en totaal verpauperd. Uit onderzoek van FNV-Kunstenbond blijkt dat beeldend kunstenaars gemiddeld  €13.990 per jaar verdienen, muzikanten €16.400, schrijvers €20.500, filmmakers €21.500 en tenslotte acteurs: €26.900 maar dat zijn altijd al uitslovers geweest. Het modaal inkomen in deze tot culturele achterlijkheid verdoemde polder ligt op €32.000.

Mag het dus een keer anders? Helemaal anders? En voor de duidelijkheid: ik hoef geen subsidie. Alstublieft. Geen subsidie meer. Ik wil geen geld zonder draagvlak. Ik wil geen geld van bezorgde burgers die vluchtelingen laten verrotten in Griekse kampen. Of laten verzuipen op zee. Ik wil geen geld van 1,3 miljoen bezorgde burgers die hun stem geven aan een geblondeerde fascist.

Ik wil geen geld van commissies, van sponsors of publieke fondsen. Ik wil geld van een bank. Ik wil een cultureel krediet om mijn dromen te verwezenlijken. En dat wil ik op basis van mijn laatste cijfers. En ik wil dat geld tot de laatste cent terugbetalen. Maar tegen een culturele rente. Al was het alleen maar omdat ook wij kunstenaars die banken uit de crisis gesleurd hebben. Is dat teveel gevraagd? Een cultureel krediet tegen een culturele rente?

Ik wil dat kunstenaars hun eigen cultuurfondsen oprichten. Elkaar beschermen. Tegen slopende ziektes. Tegen afgefikte inspiratie. Tegen onvoldoende saldo. En het mondiale bedrijfsleven gaat dat betalen. Van de belasting die ze niet in Panama hoeven af te dragen. Of de hedgefunds: van het digitale vampiergeld dat rond de wereld vliegt om aan het zonlicht te ontsnappen. Kan dat het culturele beleid worden, de komende vier jaar?

Wil je de volgende crisis voorkomen? Wil je de huidige crisis oplossen? Dan heb je geen onbetaalbare crisismanagers nodig. Maar beeldend kunstenaars. Muzikanten. Schrijvers. Filmmakers. En ja: zelfs acteurs. Wij, de armoedzaaiers. De benedenmodalen. Wij slingeren onze kunst de toekomst in. Wij zijn het voertuig van verandering. Wij zijn jullie cultuur. En daar willen we geen armoe voor lijden. Is dat teveel gevraagd?