Minister Ronald Plasterk (PvdA) speelt graag de nar. Hij wil dat in eerste instantie de PvdA samengaat met GroenLinks en eventueel de SP om een links blok te vormen. Dit idee weerspiegelt heel erg de schijn van louter machtsdenken zonder politiek inhoudelijke overwegingen. Bij dreigend verlies van allerlei politieke posten voor de PvdA in het land probeert Plasterk daarvan nog iets te redden door een mogelijke fusie. Het is ook een erg Nederlandse oplossing. Een beschouwing over de plek van de sociaaldemocratie in Europa, hoe zusterpartijen wedervaren, ontbreekt, ofschoon in een losse flodder een referentie naar de Italiaans PD – een fusie zonder groene partijen – wordt gemaakt.
In tegenstelling tot de Nederlandse PvdA doet de Duitse SPD het goed in de peilingen. Wat zijn volgens Plasterk de verschillen en overeenkomsten tussen de politiek-economische situaties in beide landen? Daarover reflecteren zou de discussie verdiepen en reëler maken. Plasterk houdt het echter eng Nederlands. Met figuren als Plasterk in mijn achterhoofd heb ik in Historisch verlies sociaaldemocraten teken des tijds opgemerkt dat sociaaldemocraten eigenlijk alleen voor de bühne buiten de eigen landsgrenzen kijken. Over die opmerking heb ik spijt. Die is te kort door de bocht; die doet mensen als Jan Pronk zwaar te kort. Maar er zijn meer ‘Plasterken’ dan ‘Pronken’ in sociaaldemocratische partijen.
Voor ome Roon kan het recente artikel Why The Necessary Cooperation Does Not Happen: Introduction To A Conversation Between Emmanuel Macron And Sigmar Gabriel On Europe’s Future van filosoof Jürgen Habermas misschien een eye-opener zijn. Habermas benoemt de urgentste problemen in de EU. Zo ontstaat door het ontbreken van versterking van fiscale, economische en sociale samenwerking in de eurozone een verwijdering tussen de economieën van grofweg de zuidelijke en de noordelijke lidstaten. Welke betekenis heeft solidariteit in deze problematiek? Solidariteit is niet hetzelfde als charitas. Iemand die in solidariteit handelt, accepteert bepaalde nadelen maar die zijn of haar belangen op langere termijn dienen. Het belang op langere termijn is zeker een einde maken aan de huidige crises die Europa teisteren. Welke stappen kunnen in Europa worden genomen, naast die om de economische stagnatie op te lossen, ten aanzien van de crises met betrekking tot oorlog en terrorisme, tot vluchtelingen, tot een volstrekt onberekenbare en gevaarlijke in zijn paranoia verstrikte president van de VS? Geen keuze is ook een keuze (J-P. Sartre) haalt Habermas aan.
Nederland als klein land kan alleen op interne onderdelen zijn eigen koers varen in de EU of daarbuiten. Het moet mee met wat de groten beslissen – zie de associatieovereenkomst met Oekraïne. Maar Nederlandse politieke formaties kunnen wel hun bijdrage leveren aan de grote discussies die gaande zijn. Dan moet je echter wel een standpunt willen bepalen. Invloed ligt binnen de mogelijkheden van de Nederlandse sociaaldemocratie of iedere andere normale partij. Op basis van een overkoepelend perspectief kun je dan per lidstaat nuances aanbrengen. Louter machtspolitiek binnen enge muren van eigenheid bedrijven, zoals Plasterk doet, houdt het risico in dat je je met oogkleppen op overgeeft aan wat in het buitenland aan besluiten wordt genomen.
