Was het van enig politiek gewicht, het onderonsje in Nieuwsuur tussen Samsom en Klaver? De oproep tot innige samenwerking tussen de linkse partijen?
De één is de nieuwe, de ander de voormalige wonderboy. De één is een clean mannetje uit een reclamespot voor duurzame verzekeringen, de ander is gerimpeld en getekend omdat hij vier jaar lang duurzame verzekeringen heeft afgebroken; nee, dat wou hij niet, het kon niet anders.
Het was een opgewarmd prakkie.
Oude wijn in een nieuw balzakje.
Dood zaad.
Ze moesten ook steeds besmuikt lachen.
Het was gespeelde sex, je zag ze blozen op het podium, maar voor de goede verstaander was het meteen duidelijk: dit is pure nep.
Voor Jan Publiek was het.
Een rad voor ogen.
Balletje-balletje.
En je weet nu al dat Klaver, de nieuwe wonderboy, de Samsom van morgen is: de getergde en miskende Mister ‘alles moet anders, maar nu nog even niet’.
Het is altijd weer vermakelijk als ‘linkse’ leiders oproepen tot een Verenigd links, of in ouderwetse taal: een Links Front. Iedereen weet dat daar niets van komt omdat ieder partijtje –als het er werkelijk om gaat- kiest voor het eigen belang, de eigen groei, de eigen macht.
Dus mooie woorden voor de verkiezingen, maar als straks de PvdA, GL of de SP door het CDA en 50Plus wordt gevraagd mee te doen aan een coalitie, wees niet verbaasd als één van de partijen plotseling geen boodschap meer heeft aan dat Linkse Front. De geur van macht, hoe smerig ook, lonkt.
De mens, of hij nu links of rechts is, neigt naar het vergaren van status, overwicht. Dat geldt voor ons allen helaas. Steeds is er weer de lokroep van de Sirene. Bindt jullie vast aan de masten van het schip, linkse praatjesmakers, want jullie zijn verloren als jullie meegaan met de muziek, de prachtige plaatjes, de fantastische toekomstperspectieven.
Zelfoverschatting (zie de huidige PvdA, zie Samsom) is een heel menselijke ziekte. Denk nu niet dat je daar ver boven staat, als socialistisch libertair, anarchist, socialist, of socialistische groene, je staat altijd met één been in de drek.
Wie werkelijk iets wil veranderen in de vastgeroeste Nederlandse partijpolitiek zal de deuren van de partijkantoren moeten dichtspijkeren en met gelijkgezinden uit andere partijen van onderaf moeten beginnen. Dat kost baantjes, aanzien wellicht, het kan het einde van je loopbaan zijn. Maar het is de enige manier om beweging te krijgen in het vastgelopen bestel.
Succes is niet verzekerd.
In zuidelijke landen (Italie, Spanje, Griekenland) hebben ze daar iets meer ervaring mee. Daar wordt eerder overgegaan tot nieuwe partijvorming als de oude partijen geen kiezers meer trekken. Maar ook daar zie je de nieuwe bewegingen –die overigens sporadisch van onderaf komen- vastlopen in het moeras van het geijkte politieke handwerk, het systeem. In Griekenland gaat Syriza regeren met een extreemrechts splinterpartijtje en scheidt een links deel van de partij zich af. In Italie verwatert de linkse coalitie en is de Vijfsterrenbeweging buitenspel gezet. In Spanje is Podemos niet in staat een alliantie aan te gaan met linkse politieke tegenstanders en gaan de sociaaldemocraten na wisseling van de fractievoorzitter straks in zee met de conservatieven.
Wat zit er in de weg voor links? Vastgeroeste overtuigingen vooral. De wereld van de partijpolitiek bestaat uit groepen en deelgroepen met vaste overtuigingen. Voor en tegen Europa, voor en tegen migratie, voor en tegen streng milieubeheer, voor en tegen groei. Al die tegengestelde overtuigingen zijn in het ‘linkse’ veld te vinden.
Wat is ‘links’ eigenlijk nog als er zulke fundamentele verschillen bestaan?
Dat overwinnen, een middelpuntvliedende kracht vinden vraagt om geduld, veel overleg, uithoudingsvermogen. Maar slow politics is niet bepaald waarop mensen zitten te wachten. Het moet morgen, nee vandaag. De libertaire stroming (de stroming die kiest de partijpolitiek te omzeilen, dan wel vermijden), heeft daar een duit in het zakje gedaan.
Ik wil alles. En wel nu. Het was een populaire slogan van libertair links in de vorige eeuw. De verbeelding aan de macht. Het rechtse populisme van vandaag heeft veel opgestoken van de linkse beweging in de jaren 1970-1985. Vooral het ongeduld. En die verbeelding dus: het mooie plaatje. Alleen is dat wel een heel ander plaatje dan het plaatje van toen. Een grimmiger plaatje. Maar verbeelding blijft het.
Wil je daaraan ontkomen?
Zie af van macht, en creëer ondertussen in de naden van de samenleving je eigen samenlevinkje, dat is een mooie optie. Een beetje in de naden van de samenleving broeden is altijd goed. Anarchisten hebben dat altijd gedaan: de Waldens zijn talrijk. Evenveel mislukkingen als tijdelijke successen. Maar in ieder geval waren deze mensen zo moedig het te proberen.
Wil je een groter verband? Na het broeden komt het wilde leven in ‘de samenleving’. En dat ligt iets ingewikkelder. Het libertaire socialisme heeft altijd geworsteld met het grote verband. Het anarchisme is een kind van zijn tijd: in de 19de eeuw was 100 km een heel eind. En de wereld reikte wel verder, maar dat was op papier, en voor de mensen die het geld hadden om te reizen. Het idee dat ver weg wel eens heel dichtbij zou kunnen komen was onbestaanbaar.
Nu is alles anders. Ver weg zit op je lip. De naden uit, de paden op. Over de snelwegen naar de stad. Iedereen is overal, en overal is iedereen. Bestaat er een andere globalisering? En hoe ziet die er dan uit in libertair verband? Het zijn vragen waarop nog geen duidelijk antwoord is.
Er moet een kloof worden gedicht.
Er moet een systeem om zeep worden geholpen.
Een nieuw systeem moet worden ontworpen, uitgeprobeerd, in werking treden.
Wat is daarbij belangrijk?
Vergeet nooit om omwegen te bewandelen, zijwegen in te slaan, binnenwegen te proberen.
Misschien begint daar alle vrijheid.
Samsom en Klaver helpen ons niet met hun schuifdeurentheater.
Zij sluiten ons op in het systeem.
Hun theater.
De realiteit van de gevestigde orde.
Ze bevestigen de status quo.
