De voormalige burgemeester van Londen, Ken Livingstone, is geschorst als lid van Labour, hangende een onderzoek naar vermeende antisemitische uitlatingen in enkele interviews gisteren.
Livingstone gaf de interviews naar aanleiding van uitlatingen van het parlementslid voor Bradford, Naz Shah, die eerder deze week om dezelfde reden geschorst werd. Naz Shah had op Facebook opgeroepen Israël te verplaatsen naar de VS. Livingstone noemde haar opmerkingen ‘over the top’ en ‘belachelijk’, maar zag er niks antisemitisch in.
Was het daarmee opgehouden, dan was er weinig aan de hand geweest, maar Livingstone lulde zoals gebruikelijk zijn mond voorbij:
Let’s remember when Hitler won his election in 1932, his policy then was that Jews should be moved to Israel. He was supporting Zionism – this before he went mad and ended up killing six million Jews.
In tegenstelling tot hetgeen in de media alom bericht wordt zegt Livingstone dus niet dat Hitler een zionist was, maar dat Hitler ooit heeft overwogen Joden te deporteren naar Palestina, vóórdat hij het besluit nam over te gaan tot fysieke vernietiging. In dat opzicht deelde hij volgens Livingstone de doelen van de Zionisten.
Historisch gezien is dit op zijn best een halve waarheid (los van het feit dat Livingstone de jaartallen blijkbaar niet goed in zijn hoofd heeft zitten). Hitler heeft zich in de loop van zijn politieke carrière nogal tegenstrijdig uitgelaten over de deportatie van Joden. Hij heeft een tijdlang niet onwelwillend gestaan tegenover het plan Joden te deporteren naar Madagascar (een vanaf dag één volstrekt onhaalbaar plan), maar al in Mein Kampf en in meerdere toespraken uit de jaren ’20 wordt uitdrukkelijk geflirt met de gedachte aan fysieke vernietiging.
Deportatie naar Palestina is door Hitler nooit serieus overwogen. Citaat uit Mein Kampf, Engelse vertaling:
“For while the Zionists try to make the rest of the world believe that the national consciousness of the Jew finds its satisfaction in the creation of a Palestinian state, the Jews again slyly dupe the dumb Goyim. It doesn’t even enter their heads to build up a Jewish state in Palestine for the purpose of living there; all they want is a central organization for their international world swindle, endowed with its own sovereign rights and removed from the intervention of other states: a haven for convicted scoundrels and a university for budding crooks.”
Het precieze moment waarop is besloten tot de Holocaust is niet vast te stellen, áls er al zo’n moment was. Het is waarschijnlijker dat de Holocaust de uitkomst is geweest van een serie beslissingen, een bijna autonoom proces waarbij de ene beslissing uit de andere voortvloeide, uiteindelijk leidend tot het op gang brengen van de machinerie die beoogde het Europese Jodendom fysiek te vernietigen.
Historisch gezien zit Livingstone er dus naast, maar dat maakt hem nog niet tot een antisemiet, hooguit tot iemand die eens een paar boeken zou moeten lezen.
Ernstiger dan deze flaters vind ik eigenlijk Livingstone’s suggestie dat de Holocaust voortkwam uit krankzinnigheid, iets waar iedereen overheen schijnt te lezen. De Holocaust kwam niet voort uit krankzinnigheid, maar uit haat en een diepgewortelde overtuiging dat het Jodendom een fundamentele bedreiging vormde voor het Germaanse ras en de Germaanse beschaving. De overtuiging dat een etnische minderheid zich tot doel heeft gesteld de ‘etnische meerderheid’ te overheersen of te vernietigen móet wel leiden tot de gedachte dat de meerderheid deze minderheid uit zelfverdediging uit haar midden dient te verwijderen. Dit proces te simplificeren tot de geestelijke afwijking van één man, miskent de aard van de Holocaust, van genocides en van etnische zuiveringen. Dat laatste lijkt me des te ernstiger nu met de dag duidelijker wordt dat Europa niets geleerd heeft van de periode tussen 1933 en 1945.
In de media wordt Livingstone inmiddels voorgesteld als een verstokte antisemiet – wat hij niet is – en wordt gesuggereerd dat Labour van hoog tot laag vergeven zou zijn van de antisemieten. Hoogte/dieptepunt vormt het verslag in de Volkskrant van gisteren, een verslag dat uitsluitend geschreven kan zijn door iemand die óf de transcripties van Livingstone’s interviews niet gelezen heeft, óf welbewust een valse voorstelling van zaken geeft. Het laatste acht ik – het vaderlandse journaille kennende – niet eens onwaarschijnlijk. Livingstone is geen antisemiet en Labour is niet vergeven van de antisemieten. Livingstone is een man met een acuut gebrek aan historische kennis die het wezen van de Holocaust miskent. Dat is ernstig genoeg voor een vooraanstaand politicus en – in combinatie met zijn onvermogen zijn grote waffel te houden – wat mij betreft voldoende reden hem weg te promoveren naar een of ander onbeduidend erebaantje waar hij dagelijks lintjes door mag knippen.
De volledige transcriptie van de interviews met Livingstone vind je hier. Vorm je eigen oordeel over de vraag of Livingstone’s uitlatingen gekwalificeerd moeten worden als ‘antisemitisch’. En leg ze voor de aardigheid eens naast het artikel in de Volkskrant waarnaar hierboven gelinkt wordt.
