In februari 2011 bracht het poolse Instituut voor de Nationale Herinnering (IPN) een het spel Kolejka (Rij) uit. Dit spel, ontworpen door Karol Madaj, speelt zich af rond de perikelen van een Pools gezin in de Volksrepubliek Polen (1945-1989,) en in het bijzonder om hoe lastig het was om in een schaarste-economie aan je dagelijkse boodschappen te komen.
Het vrij geniale spel is in verschillende talen (waaronder Engels) gratis te downloaden van de website van het Instituut. Er is echter ook een commerciele licentie.
En dat is waar het misging…
Vorig jaar verkreeg de Russische bordspel-uitgever TREFL de Russische licentie voor Kolejka in handen, en in november 2015 kwam Очередь uit op de Russische markt.
Al na enkele maanden kwam echter de Russische consumentenbond met de eis het spel onmiddellijk aan te passen: zo niet, zouden alle spellen van TREFL een verkoopverbod krijgen.
Dit nadat, aldus de organisatie, razende Russen klachten hadden ingediend over het spel.
De reden dat Rospotrebnadzor over ging tot deze opmerkelijke stap was al even opmerkelijk: het spel zou “excessief negatief zijn over het Sovjet-systeem,” en, vanwege het feit dat er in de documentatie bij het spel wordt gesproken over het opleggen van het communisme door Rusland aan andere landen, anti-Russisch. Voor de Polen, die tientallen jaren onder een door de Soviet-unie opgelegd communism hebben geleefd een op z’n zachtst gezegd ironische gang van zaken.
IPN, van haar kant, gaf aan dat het verwijderen van de directe historische verwijzingen in het spel absoluut niet aan de orde was. Andrzej Zawistowski, hoofd van de educatie afdeling van IPN noemt de eisen ‘absurd,’ en noemt ze een gevolg van de Russische ‘politiek van het geheugen.’
“Als Rusland de geschiedenis van de Sovjet-Unie als de eigen geschiedenis beschouwt, leidt het ertoe dat een aantal Russen denken dat kritiek op de Sovjet-Unie als een totalitair regime hetzelfde is als het aanvallen van het hedendaagse Rusland.”
Het spel is om die reden van de Russische markt verdwenen.
Wat opvallend is aan dit verhaal is dat het een voorbeeld is van de situaties waar het soort historisch revisonisme waar de huidige regering van Polen mee bezig is toe kan leiden: een volk dat zich vereenzelvigt met een waanbeeld van de geschiedenis, waarbij elke zelfkritiek onmogelijk gemaakt wordt.
