Vrijdag 8 Januari 2016 is de tweede dag dat de NSABB (National Science Advisory Board for Biosecurity) vergadert over het nut en de gevaren van Gain of Function (GOF) research. Met GOF onderzoek worden virussen en bacterieën door genetisch manipulatie besmettelijker of dodelijker gemaakt.
De webcast is open voor publiek, vanmiddag van 14:30 tot ongeveer 19:30 Nederlandse tijd, voor het hele programma van de vergadering.
Gisteren werd duidelijk dat de Rotterdamse viroloog Ron Fouchier en zijn collega Yoshi Kawaoka graag op de oude voet op BSL3 niveau willen blijven doorwerken. Zij stellen dat door het gebruik van speciale klasse 3 cabinetten voor dierproeven met gevaarlijke virussen het hoogst haalbare is bereikt. Het zou geen zin hebben om op te schalen naar een hoger veiligheidsniveau.
In een BSL4 laboratorium zijn de veiligheidsmaatregelen nog strikter. Het labpersoneel loopt in drukpakken met eigen luchttoevoer, wat het werken er niet makkelijk op maakt. Toch stelde de Amerikaanse CDC in juli jl. voor om de gevaarlijkste vogelgriepvirussen onder het meest strikte regime te laten vallen.
Dat Fouchier en Kawaoka hun voorkeur voor BSL3 uiten komt wellicht, omdat zij sneller resultaten willen zien dan mogelijk is op hoger veiligheidsniveau. Yoshi Kawaoka werd zelfs twee maal berispt omdat hij het vereiste BSL voor zijn experimenten met ebola en vogelgriep aan zijn lablaarzen lapte.
Gelijk toen zijn vriend Fouchier in opspraak kwam rond H5N1, door genetische manipulatie besmettelijk gemaakt tussen fretten, publiceerde Kawaoka zijn eigen artikel over de H5N1 vogelgriep. In latere plannen kondigden beide wetenschappers nog gevaarlijker experimenten aan met H7N9 influenza.
Nu is viroloog Fouchier tevens voorzitter van de COGEM subcommissie Medisch Veterinair, die namens de overheid elk GOF onderzoeksvoorstel keurt. De frettenslager mag in Nederland al jaren zijn eigen vlees keuren. Maar Kawaoka wordt door de nieuwe voorstellen van de CDC voor het blok gezet.
Kawaoka voert bij voorkeur de gevaarlijkste experimenten uit en dat zou straks een stuk moeilijker kunnen worden. Er is wel een mooi nieuw BSL4 lab bijgekomen in Boston, the Neidl, waar Kawaoka helemaal los zou kunnen gaan. Hij toont echter weinig animo om zijn vertrouwde laboratorium van de universiteit van Madison Wisconsin te verruilen.
Sinds oktober 2014 is er een moratorium afgekondigd door de Amerikaanse overheid, waardoor er momenteel geen fondsen beschikbaar zijn voor gevaarlijk GOF onderzoek.
De Europese Commissie houdt dezelfde discussie en bracht in oktober een relatief slap rapport uit, dat stelt dat de bestaande regels afdoende zijn en het verder aan de onderzoekers zelf overlaat.
In zijn toespraak voor de NSABB schaarde Fouchier zich achter dit Europese rapport. Het hoeft wat hem betreft niet te komen tot een risicoanalyse, omdat dat toch maar nattevingerwerk zou zijn.
Binnenkort zou het Erasmus MC virologie lab het GOF onderzoek aan met name de vogelgriep dan weer op kunnen pakken.
De vereiste veiligheidsregels voor influenza, wanneer deze in ernstige mate besmettelijk en dodelijk kan zijn voor de mens, zou niet anders moeten zijn dan die voor de ergste pathogenen. De enige reden om voor vogelgriep onderzoek geen BSL4 te vereisen, is dat er behandeling mogelijk is. Dat geldt voor Kawaoka in Wisconsin en even goed voor Fouchier in Rotterdam, volgens bestaande regels.
Voor H5N1 waren er weliswaar een vaccin en antivirale middelen beschikbaar, maar of deze met de nieuw gemanipuleerde virussen zouden werken was nogal onzeker. Voor H7N9 influenza is de bescherming nog slechter, geen vaccin, maar we hebben Fouchier niet horen klagen dat hij BSL4 ruimte nodig heeft. Sterker nog, de voorgenomen bouw van een Nederlands BSL4 laboratorium in Bilthoven is zonder ophef afgeblazen door de RIVM.
Rest ons te concluderen dat de regelgevers mooie regels gemaakt hebben, maar dat die voor Ron Fouchier niet gelden, hoewel hij er goede sier mee loopt te maken voor de Amerikaanse NSABB als dat hem uitkomt.
