De schrijver van een van de mooiste “omvattende” geschiedenisboeken die ik ooit gelezen heb – Het verleden van Oost-Europa – is op 24 december overleden. Het boek maakte alleen al diepe indruk doordat het een wereld ontsloot die op de middelbare school bij het geschiedenisonderwijs gesloten was, evenals Azië, Afrika, een groot deel van Amerika, Australië. Op de universiteit bleek “de rest van de wereld” ook vooral belangrijk in verband met kolonialisme en andere Westeuropese belangrijkheden. Het kwam aan op zelfstudie en Z.R. hielp daarbij.
Z.R. Dittrich had geen voornaam, die had je tot in de jaren zeventig nog niet, als minister, hoogleraar, menigmaal ook als schrijver. Ik herinner mij de boze blik die Mr. G.B.J. de AVRO-vlotterik van dienst toewierp op televisie toen die hem “Guus” noemde. Dit terzijde.
Maar Z.R. Dittrich, godbetert waarschijnlijk vooral genoemd of bekend als vader van Boris, heet dus Zdeňek Radslav, maar als u het mij permitteert blijft hij Z.R. voor mij.
Sinds Z.R. de stalinistische dictatuur in Tsjechoslowakije is ontsnapt en het land later opgeheven is moeten we de naam anders spellen; wat hiervan de diepe zin is mogen de spellingsgoeroes [spellingguru’s] uitleggen. Z.R. is afkomstig uit Bratislava en hoort dus naar de huidige volksnationalistische nieuw-Europese normen Slowaak genoemd te worden. Maar hij voelde zich juist Tsjechoslowaak – en Nederlander.
Hij hoeft het verder niet meer mee te maken. Dat vluchtelingen voor de Vijand in de koudeoorlogstijd met open armen zouden worden ontvangen is wijsheid achteraf. Het valt nogal tegen. Het Parool luidt hem uit in verband met zijn zoon, fractieleider van D66 in de dagen van Balkenende II.
In het artikel blijkt dat de haat jegens vluchtelingen en hun nazaten er in Nederland al jaren en jaren in zit. Misschien is het wel nooit anders geweest.
De zoon, wat heeft hij meegemaakt? In 2003 moest hij als fractievoorzitter van D66 en zodoende Bekende Nederlander voor het AD de uitslag voorspellen van de EK-kwalificatiewedstrijd Tsjechië-Nederland. Zei hij: 2-1. Alle anderen lieten Nederland winnen, maar het werd 3-1. Toen kwam de hatemail. ‘Rot op, verrader. Ga terug naar je eigen land.’ Een bizarre ervaring.
Een citaat dat verdrietiger stemt dan het overlijdensbericht van Z.R., wiens vakgebied ongetwijfeld wegens onrendabelheid opgeheven is of onder vuur ligt. Weer een ander Nederlands verhaal.
