Vooral schapen en geiten slachtoffer van onverdoofde slacht

In Nederland wordt de overgrote meerderheid van alle lammetjes, schapen en (melk)geiten zonder verdoving ritueel geslacht. Dit is opvallend, want kippen en koeien bestemd voor de Halalmarkt worden doorgaans wel verdoofd. Dit geldt ook voor veel schapen die in het buitenland volgens de islamitische ritus worden geslacht. Schapen en geiten verdoven mag en kan dus wel, maar Nederland doet dit niet. Dit blijkt uit een rapport van Wakker Dier op basis van literatuuronderzoek en gesprekken met gezaghebbende experts. Het onderzoek bracht een tweede schrijnende misstand aan het licht: volgens deskundigen eindigt een deel van de ritueel en onverdoofd geslachte geiten en schapen niet op de religieuze markt. Hun vlees wordt als regulier vlees verkocht, maar hiervoor hadden de dieren wettelijk gezien verdoofd moeten worden. De betrokken slachterijen maken op deze wijze misbruik van hun vergunning. Dit bevestigt de Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA): de vergunning om onverdoofd en ritueel te slachten is alleen bedoeld om de religieuze markt te bedienen. Wakker Dier is geschokt en heeft direct een brandbrief naar staatssecretaris Van Dam gestuurd. Wakker Dier: “De beste oplossing voor dit enorme welzijnsprobleem is een totaal verbod op onverdoofde slacht.”

Verdoving bij slacht wettelijk verplicht; uitzondering voor ritueel slachten
In de wet is vastgelegd dat alle dieren recht hebben op een goede verdoving, om zo ernstig dierenleed te voorkomen. Maar de overheid kan aan een slachterij een vergunning verlenen om ritueel en onverdoofd te slachten vanwege religieuze motieven. In Nederland gaan jaarlijks ruim een half miljoen lammetjes en schapen en bijna 125 duizend geiten naar de slacht. Experts geven aan dat het grootste deel van deze schapen en geiten onverdoofd geslacht wordt.

Mét verdoving geslacht Halalvlees al wijdverspreid
De meeste kippen en koeien die in Nederland volgens de islamitische ritus worden geslacht krijgen al een verdoving. De islamitische spijswetten staan een zogeheten “reversibele” verdoving toe, waar dieren in principe weer uit wakker kunnen worden. Daarom worden in andere landen, zoals Duitsland, Engeland en Nieuw Zeeland schapen tijdens de rituele slacht verdoofd. Er is dus geen reden om dit in Nederland onverdoofd te blijven doen. Toch geven experts aan dat dit in Nederland bij geiten en schapen nog aan de orde van de dag is.

Onverdoofde slacht uit ‘gemak’
De geïnterviewde experts geven aan dat slachterijen vaak alle schapen en geiten onverdoofd ritueel slachten. Zo kan het vlees op twee markten worden afgezet: als regulier vlees en als ritueel geslacht vlees. Een deel van de dieren wordt dus gemakshalve onverdoofd geslacht, niet vanwege religieuze motieven. De NVWA erkent dat dit in strijd is met de intentie van de wet. De vergunningen voor onverdoofd slachten zouden enkel gebruikt moeten worden om de religieuze markt te bedienen.

Schapen en geiten lijden bij onverdoofde slacht
Veel wetenschappers en de NVWA geven aan dat onverdoofd slachten onacceptabel dierenleed veroorzaakt. Schapen en geiten worden op hun rug gedwongen, waarna de keel wordt doorgesneden terwijl ze nog volledig bij bewustzijn zijn. Soms stikken de dieren in hun eigen braaksel of bloed. Men veronderstelt dat schapen doorgaans na 2 tot 20 seconden het bewustzijn verliezen, maar incidenteel kan dit oplopen tot wel twee minuten. Van geiten is niet bekend hoe lang zij bij bewustzijn blijven.

Onverdoofde slacht door de jaren heen regelmatig in opspraak
Het onderwerp onverdoofde slacht speelt al jaren in de publieke opinie. Zo stemde de Tweede Kamer enige jaren terug in met een wetsvoorstel om deze praktijk geheel te verbieden, maar dit werd in de Eerste Kamer alsnog afgeschoten. Zeer recent publiceerde het NVWA een rapport waarin zij de staatssecretaris adviseert om onverdoofde slacht helemaal te verbieden. De Partij van de Dieren wil dit advies bespreken tijdens het debat over de begroting van het Ministerie van Economische Zaken. Ook zij pleiten voor een algeheel verbod en Wakker Dier sluit zich hierbij aan.

Onderzoeksopzet
Wakker Dier heeft specifiek onderzoek gedaan naar de onverdoofde slacht van schapen en geiten in Nederland, omdat deze praktijk bij deze diergroepen het meest voor komt. Helaas zijn er nog geen exacte cijfers bekend over slachtmethodes. Het rapport bestaat daarom uit literatuuronderzoek en interviews met toonaangevende experts, bijvoorbeeld van Wageningen Universiteit en Researchcentrum en deskundigen van de NVWA.