Wat te doen? Deze vraag stelde Vladimir Lenin ruim een eeuw geleden in zijn beroemde pamflet met die titel eveneens. Over het geschrift maak ik slechts de opmerking dat Lenin het organisatorische vraagstuk van de socialistische beweging centraal stelde, verder laat ik de mummie rusten. Er kan evenwel worden gesteld dat evenals destijds de gebeurtenissen in Griekenland sinds de regering Tsipras een revolutionaire sfeer hebben opgeroepen. Het bankroet van de neoliberale recepten is duidelijk.
Achtergrondanalyses
Peter Mertens (PVDA) heeft het dictaat van de trojka voor Griekenland nog eens uitstekend uitgelegd. Maar goede achtergrondinformatie over het dictaat is slechts stap 1. De volgende stap is het in gang zetten van een tegenoffensief. Mertens komt vooralsnog niet verder dan een oproep tot solidariteit – het geeft een gevoel van een teleurstellende tekortkoming die ik ook kreeg na het lezen van zijn boek ‘Hoe durven ze?‘. Solidariteit moet worden vormgegeven. Hoe dan?
Vanwege het karakter van dit blog kan ik hier slechts uiterst summier paden voor het bereiken van solidariteit schetsten. Hulp hierbij biedt – bizar wellicht – Friedrich von Hayek. Deze neoliberale aartsvader was weliswaar een schurk maar hij kon wel uitmuntend redeneren. Hij stelde dat in een unie zoals de EU solidariteit niet gemakkelijk wordt ervaren. Ieder land kent zijn eigen sores en leidende politici scoren slechts met nationaal belang. Dit is in het verleden het duidelijkst gedemonstreerd door de Duitse rood-groene regering Schröder-Fischer, die een enorme lagelonensector creëerde met behulp van de infame Hartz-wetten. Dat was op korte termijn goed voor het Duitse BNP maar slecht voor de Duitse arbeider en slecht voor de balans van Europese economieën ten opzichte van elkaar. Tegenover het idee van nationaal belang zijn concrete voorbeelden van het voordeel van Europese solidariteit noodzakelijk.
Concrete solidariteit
Het mij meest in het oog springende concrete voorbeeld van breed gevoelde verslechtering is de verhoging van de pensioenleeftijd. Iedereen in de EU krijgt ermee te maken, in het ene land weliswaar wat eerder dan in het andere. Met een werkloosheid van gemiddeld zo’n 9,5 procent, in de eurozone 11 procent met torenhoge uitschieters van 25 procent in Griekenland, is zo’n verhoging absurde waanzin. Ouderen worden gedwongen de instroom van jongeren in het arbeidsproces te belemmeren. Het moet mogelijk zijn werknemers in de EU te overtuigen van de waanzin van de maatregel. Om ertegen te strijden is Europese solidariteit nodig. Zonder die solidariteit spelen de neoliberale elites de ene bevolking uit tegen de andere met bijvoorbeeld een argument dat ook tegen de Grieken te vernemen is: zij (de anderen dus) zijn lui.
Een ander, hoewel iets minder concreet voorbeeld is de teloorgang van democratie. De Grieken hebben zelfs via een referendum aangegeven dat ze de redelijke eisen van Syriza voor schuldsanering bleven steunen. Daarna bleek evenwel dat nationale soevereiniteit maar al te zeer een wassen neus is. Als Europeanen werkelijk democratie willen, zal voor vraagstukken die allen aangaan het Europees Parlement goedkeuring aan dan wel afkeuring van ieder ingebracht voorstel moeten geven. Dan kunnen europarlementariërs in verkiezingen op hun stemgedrag worden afgerekend.
Zelfs deze twee simpele issues vergen al een reusachtige omslag in het denken van veel EU-burgers. Het wordt derhalve een bijzonder moeilijke strijd, maar Tina (There is no alternative) is van kracht. Ludo de Witte formuleert het aldus:
Hier is mijn voorlopige input: om het Europa van het kapitaal te slopen is meer nodig dan een los conglomeraat van politieke fracties, aan de macht gekomen zonder veel zelforganisatie van onderuit, zonder echte massamobilisaties, en vooral, zonder een programma dat de fundamenten van het Europa van de euro en deze Europese Unie in vraag stelt.
(DeWereldMorgen)
Eerder heb ik aangegeven dat een eerste voor de hand liggende stap de creatie van meer Syriza’s is, ook een Syriza-NL, om de eisen in de strijd samen gecoördineerd te verwezenlijken. Hiermee beland ik weer bij Lenins organisatorische vraagstuk en het idee van meerdere Syriza’s geldt na de coup van Brussel des te sterker.
