Domela Nieuwenhuis kon over veel stampvoetend boos zijn. Een van de dingen die ik niet begreep toen ik het las was zijn boze uitroep dat er echt mensen dachten dat de twintigste eeuw in 1900 begonnen was. Natuurlijk moest dat 1901 zijn. Hij had gelijk ook, maar het misverstand dat die eerste twee cijfers zo belangrijk waren waarde toen al rond blijkbaar. Later in de twintigste eeuw, niet eens zoveel later, ging men ook grote waarde hechten aan decennia, en ook die werden geacht te beginnen als het derde cijfer veranderde. De jaren zestig, dat was 1960-1969, niet zoals de rekenkundige logica voorschrijft 1961-1970.
In 1900 deed de Zweedse schrijfster Ellen Key het boek De eeuw van het kind het licht zien. Die eeuw brak aan – ik zal bekennen dat ik het boek (nog) niet gelezen heb, ik heb het geërfd uit de bibliotheek van Anton Constandse, inmiddels alweer knap vergeten Nederlands anarchist van dertig jaar en langer geleden. Key was individualist en socialist tegelijk, een combinatie die in het anarchisme samen lijkt te komen.
Het jong zijn als iets bijzonders zien ging wel aan dat jaartal 1900 vooraf. De beeldbepalendste kunststijl van die dagen heet niet zomaar Jugendstil. De literaire of beschouwelijke voortbrengselen van wat in die dagen “de jongeren” heetten doen nu zeker zo vreemd aan als die van “de ouden” tegen wie zij zich afzetten. Jong zijn betekende radicaal, meestal anti-materialistisch en van zin alles anders en beter te doen. Hiermee heb ik de diverse zelfstandige en ook de van bovenaf georganiseerde jeugdbeweging handzaam getypeerd.
De jeugdbeweging zou fascisme en oorlog niet of nauwelijks overleven. De fascisten in de ruimste zin des woords namen de vormen over en leidden het idealisme om tot plundering en massamoord. Het was woest en ledig vervolgens in het nieuw ontdekte Jongerenland van de eeuw van het kind.
Niet voor niets noemde ik “de jaren zestig” hierboven, het decennium dat eeuwig jong lijkt te zijn door het image van wat niet eens jeugdbeweging was. Bewegende jeugd of jongeren is wellicht een betere aanduiding. Van hogerhand werd het nihilisme en de zedenverwildering gevreesd (het gemengd kamperen van de vooroorlogse jeugdbewegingen viel daar blijkbaar niet onder, vervloekt de kwaaddenkenden!). Tegen het nihilisme kon tegengeworpen worden: wij hebben de apartheid van de Verenigde Staten en Zuid-Afrika niet bedacht, en de Bom ook niet. Of dat decennium ooit helemaal weg is gegaan is de vraag (zoals het ook niet gebonden is aan die 6 op de derde plaats). Ik denk aan de uitvaartmuziek van een eerder dit jaar overleden kameraad.
Norah Jones zingt Bob Dylan
Weer was “jong” en radicaal naar het scheen synoniem, ook al bereidden de leden van de gangbare politieke partijen en het speciale bouwseltje D66 dat zijn naam blijft ontlenen aan dat jaartal hun loopbaan als bepaald niet dwarse bestuurder intussen in alle onopvallende rust voor.
En nu geldt het tegen hen te hoop te lopen.
Met welhaast sadistische daadkracht werd het minimumloon voor jongeren onder Lubbers zozeer verlaagd dat het resultaat nu elders begint op te vallen: Nederland als lagelonenland, speciaal voor “de jongeren”. De verlaging die als remedie tegen werkloosheid werd voorgeschreven werkt daar niet bepaald tegen, al is de jeugdwerkloosheid in Nederland niet zo hoog als in de mediterrane EU-leden, heel ver daarvandaan staat Nederland niet. Dat is het merkwaardigste niet, het vreemde is dat deze situatie zo weinig verzet oproept, en dat de verkooporganisatie van arbeidskracht, “vakbonden” geheten, hier zozeer in berust hebben.
Of een petitie die 11 juni wordt aangeboden nou veel effect zal hebben – maar je moet ergens beginnen:
Van de jongeren kan slechts 15 % financieel op eigen benen staan. 18-jarigen krijgen voor een fulltime baan slechts 683,30 per maand. Dat is 4 euro per uur! Daar kun je niet van leven. Echte banen zijn er haast niet. Je kunt een kruimelcontractje krijgen, waarbij je elk moment op straat kan staan. Terwijl je wél volwassen bent met volwassen lasten. Daarbij hoort een volwassen loon!
Daarom zij we gestart met de Young & United. Stop het doorgeslagen rendementsdenken. Weg met de voor-jou-10-anderen-cultuur. Politici van Nederland: dit kan en moet anders! Werkende jongeren willen een baan waarvan je kan leven, een vast contract en een volwassen minimumloon vanaf 18 jaar.
Opstandig jong bloed kruipt waar het nog niet gaan kan, maar het kan snel opstaan en die toestand noemen we pas echt opstand. Naast de beweging voor een nieuwe universiteit klinkt het als iets waar iets goeds uit kan voortkomen dat trouwens niet aan leeftijd gebonden is. Verontwaardigd opkomen voor een waardig bestaan: in Griekenland, Turkije en Spanje heeft het politieke gevolgen, en zie wie je tegenover je krijgt. Laat dit niet tot ontmoediging leiden maar juist tot bemoediging.
“Wij zijn jong, de aard’ ligt open” was een leuze van de onafhankelijke jeugdbeweging toen de vorige eeuw nog jong was.
En moge u voor altijd jong blijven.
Column naar aanleiding van Joint Politics, Stads FM SALTO Amsterdam, donderdag 18 juni 2015, 18-20 uur.
Pingback: En ze noemen het vrede | Krapuul