Mooie ruimtes om in oud papier te neuzen, niet meer van deze tijd

Het is alweer wat jaren geleden dat ik in het heiligdom van het British Museum mocht vertoeven, in de leeszaal waar Karl Marx het materiaal voor Das Kapital en alle boeken er omheen bijeengesprokkeld heeft. Gewijde grond. Ik las er een sprookje dat tot mijn verbazing en blijdschap alleen daar te vinden was en een intuïtief genoemd verhaal over de mogelijkheid om de alruin, gelijk te stellen aan de “liefdesappelen” of dudaïm (Gen. 30:14). Hiermee besloot ik mijn aanwezigheid te rekken tot sluitingstijd 20 uur, het zou de eerste en laatste keer zijn. De Reading Room is een museumstuk geworden, de bibliotheek is verplaatst naar een eind verder weg uit het Londense centrum. Het was zomer, terwijl ik er zat brak er een magistraal onweer uit wat een extra cachet gaf aan mijn aanwezigheid. Even daar mogen zitten en kennis vergaren waar Marx het ook gedaan heeft.

Een makker die eigenlijk zozeer beslissende invloed heeft gehad dat zowel mijn geliefde als ik in het bibliotheekwezen terecht zijn gekomen – ik mag mij wetenschappelijk bibliothecaris noemen, wat betekent dat je met deze titel op het houtje mag bijten dat ook doctorandus in de geschiedenis van de politieke theorie oplevert, u hoort mij niet klagen hoor, ik zeg het maar vast voor het geval u over “elite” wilt beginnen – heeft leiding gegeven aan deze bibliotheek. Zodat ik mij niet hoefde te storen aan zijn opmerking: “in wat voor engs verdiep jij je nu?”, toen ik er een boek over de malariamug zat te lezen. Ik geloof niet dat het nog mogelijk is voor niet-biologen of niet-wetenschapshistorici (nou, eventueel was ik er in die gedaante, vooruit) er nog in een bijzonder vormgegeven ruimte een bijzonder boek te lezen. “Tussen 1990 en 2005 voldeed de bibliotheek aan de wens die de architect er aan verbonden had”. Fijntjes, zo’n opmerking. Het is nu 2014 namelijk. Het Amsterdams Zoölogisch Museum is naar Leiden verhuisd.

Het zijn de goedverdienende ongeletterden, die bij voorkeur met hun handen in de zakken lopen en “dat is niet meer van deze tijd” als een van hun lijfspreuken hanteren, die de toestand van permanente rompslomp die zij verandering noemen organiseren. Personeel en onderzoekers die gebruik maken van de voorziening die een collectie papier vormt spelen geen rol in hun plannetjes.

Het is nog zo kakelvers, de deportatie van de boeken van het Tropenmuseum. De schaamteloosheid waarmee het gespuis van VVD en PvdA, met steun van PVV en CDA, dit heeft georganiseerd hoef ik niet uit te meten.
En tja, wie zal zich in Nederland nog willen verdiepen in Akwa Apa of Achola? Kun je daar lekker veel geld mee verdienen? Of kan iemand anders er lekker veel geld aan verdienen dat jij je daarmee bezig houdt?
Veranderkunde, daar kun je tenminste professor in wezen.

Ik vertoefde gisteren, zondag 26 januari, in een gezelschap waarvan mensen ofwel gewerkt hebben bij het internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) ofwel – zoals ikzelf – tot het vaste meubilair van speurneuzen in papieren behoren. Liefst beide. Ik ben ooit spontaan gevraagd door de directeur om mij vanwege mijn specialisme op de reservelijst van mogelijke medewerkers te laten zetten. Prompt sloegen uiteraard de veranderkundigen toe. Dus daar is verder nooit iets van gekomen. Integendeel, het soort functie waarvoor ik op de lijst stond is rigoureus afgeschaft. Het is niet de bedoeling dat een instelling, verbonden aan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, iets aan wetenschap doet.
De nieuwste ronde ontslagen is weer aan de gang.

Een weerslag van mijn snuffelen in oud papier in dit instituut is terug te vinden in de zolderkamertjes van Krapuul zelf.
Nee, voor veranderkunde heb je geen oud papier nodig. Helemaal geen papier. De handen in de zakken gestoken om te zeggen dat de handen uit de mouwen moeten, dat is voldoende. Misschien verdient Nederland niet meer dan dat. Lekker veel.

Op het IISG kom ik apart terug.