Had je niet al eerder geschreven: Socialisme is passé? Waarom zou je je dan nog druk maken over de strijd voor socialisme in één land? Tja, hoewel de strijd een kleine eeuw geleden woedde, maken de huidige omstandigheden die weer bijzonder actueel. De reden van de actualisering moge duidelijk zijn aan het eind van dit artikel.
Destijds ging het er heftig aan toe. Leon Trotski en Jozef Stalin brouilleerden en dat veroorzaakte een schisma in de internationale socialistische beweging. Trotski creëerde de Vierde Internationale als alternatief voor de door Vladimir Lenin opgerichte Derde Internationale, de Komintern.
In 1924 had Stalin in samenwerking met Nicolaj Boecharin de these van ‘Socialisme in één land’ ontwikkeld. Socialisme in één land is zoiets als nationaal socialisme, als vloeken in de kerk. Socialisme is per definitie internationaal. “De arbeiders hebben geen vaderland, men kan hun niet ontnemen wat ze niet hebben”, hadden Karl Marx en Friedrich Engels in het ‘Communistisch Manifest’ geschreven. Trotski hield vast aan die internationale opvatting. Maar Stalin was een stuk pragmatischer. Hij stelde:
Als we tevoren wisten dat we niet opgewassen waren tegen de taak [van het opbouwen van socialisme in Rusland door onszelf], waarom moesten we dan in hemelsnaam de Oktoberrevolutie tot stand brengen? Als we het gedurende acht jaar hebben gefikst, waarom zouden we het niet fiksen in het negende, tiende of veertigste jaar? (mijn vertaling)
De these werd in 1925 uitgewerkt door Boecharin in het artikel ‘Kunnen we het socialisme opbouwen in één land in de afwezigheid van de overwinning van het West-Europese proletariaat?’ Helaas heb ik het artikel niet kunnen vinden in een voor mij leesbare taal op internet. Maar in het Boecharin archief kan in het artikel ‘De taken van de Russische Communistische Partij’ uit 1926 ook het een en ander over Boecharins opvatting worden gevonden. Hij schreef:
Onze groei hangt af van onze relaties met het buitenland, maar diezelfde relaties maken ons in sommige opzichten kwetsbaar. Hoe voorkomen we dit gevaar? We moeten het voorkomen door ervoor te zorgen, wat er ook gebeurt, dat ons economisch systeem en ons land economisch niet te afhankelijk worden van buitenlandse markten, zolang deze markten beheerst worden door de bourgeoisie en kapitalisme. (mijn vertaling)
Het gevaar van de afhankelijkheid van buitenlandse markten had Boecharin uitstekend geanalyseerd. Toen al, dus negentig jaar geleden, onderkenden de socialisten de kracht van de internationale markten en het gevaar ervan voor een socialistisch land.
Later in 1938, toen Boecharin in ongenade was gevallen en was vermoord, schreef Stalin in een brief aan kameraad Ivanov in een korte zin de kern waar de mogelijke opbouw om draaide:
Wij hebben alles wat nodig is voor de constructie van een complete socialistische maatschappij. (mijn vertaling)
In die korte zin gaf Stalin aan dat socialisme opgebouwd kon worden in de Sovjet-Unie, omdat dat land zo goed als alle benodigde grondstoffen en voldoende inwoners en daarmee voldoende kennispotentieel had om te slagen. Hij had het daarbij nadrukkelijk over ‘Wij’. Dat wil dus niets zeggen over de mogelijkheden van andere landen. Lenin had zelfs nog uitgesloten dat een land zelfstandig een socialistische maatschappij kon opbouwen wegens de wederzijdse internationale afhankelijkheid van de markten.
Wanneer nu, terwijl de globalisering nog veel verder is voortgeschreden dan een eeuw geleden, in veel landen nog wordt geijverd voor een nationaal georiënteerd linkse politiek, is dat een gotspe. Een links alternatief kan alleen slagen als voldaan is aan de voorwaarde van Stalin: alles wat nodig is voor de constructie van socialisme, moet aanwezig zijn in een land (of groep van landen).
Een groep van landen heb ik tussen haakjes geplaatst, maar die is in onze situatie heel actueel. We hebben te maken met een economische crisis in Europa die voorlopig onoplosbaar lijkt. Wellicht heeft de EU voldoende potentieel om min of meer zelfstandig een politiek te voeren die voldoende tegenkracht kan bieden aan de markten. De EU is als blok tenslotte de grootste economische macht ter wereld. Wil een linkse politiek kans van slagen hebben, dan zal het huidige neoliberale bolwerk, dat de EU is, veroverd moeten worden door gezamenlijk links. Er is geen andere weg. Zeker niet in de afzonderlijke minilandjes in Europa.
We moeten wel minilandjes hebben .
Trotski was een psychopaat , dat ging een tijdje goed totdat een nog grotere psychopaat ten tonele verscheen , Stalin.
Om die twee en een pro socialistisch stukje te vermelden lijkt me niet verstandig.
Hetzelde geld voor Mao natuurlijk.
Dat roept negatieve associaties op.
Volgens Chomsky waren Lenin, Stalin en Trotsky en het hele Sovjet gebeuren niet socialistisch maar rechts.
GEWIST ivm REGELS (DRAAIDEURTROL)
@4
Goeie vraag.
Je zou het bij karl marx kunnen houden , eerlijk gezegd heb ik geen goed antwoord in de kast 1 2 3..
En trouwens ik moet altijd denken aan deze meneer en wat hij te zeggen heeft over systemen zoals kapitalisme socialisme fascisme etc etc.. (voor dat ik socialisme ga verheerlijken)
Hij heet Jacque Fresco
http://www.youtube.com/watch?v=t7PZVYG57UQ
Nou ja ik geloof niet dat we 1 “systeem” kunnen vrijpleiten van ranzigheden. Heb ik het mis dan hoor ik graag welk systeem dat is.
probleem met elk systeem is dat macht corrumpeert . Daarom is het ideale systeem een die de macht zo min mogelijk ‘macht’ geeft . Direkte democratie is dan noodzakelijk. Verder kan men veel inspiratie opdoen uit de Atheense democratie waar ook macht sterk aan banden gelegd werd . Zo waren bijvoorbeeld lobbygroepen verboden en had men het recht leiders weg te stemmen (die vervolgens voor 20 jaar verbannen werden) .
Het dichtst in de buurt komt momenteel Venezuela . Socialisme van de 21e eeuw .
@3
Dat stukje van chomsky heb ik gevonden.
http://www.youtube.com/watch?v=XJb1xxwl81E
@7
Ja precies het is kiezen uit de minst kwade.
Als ik het stukje nog vind van Jacque Fresco waar hij uitlegd en onderbouwd waarom al deze systemen falen dan zal ik het nog posten.
Het zat in deel twee of deel drie van zeitgeist.
@8: Citaat uit Zeitgeist Addendum:
“It is important to point out that regardless of the social system; whether fascist,socialist, capitalist, or communist; the underlying mechanism is still money, labor, and competition.
Communist China is no less capitalistic than the United States. The only difference is the degree by which the state intervenes in enterprise.
The Reality is that “Monetary-ism”, so to speak, is the true mechanism, that guides the interests of all the countries on the planet.
The most aggressive and hence dominant variation of this monetary-ism is the free enterprise system. The fundamental Perspective as put forth by early free market economists, like Adam Smith, is that self interest and competition leads to social prosperity, as the act of competition creates incentive, which motivates people to persevere.
However, what isn’t talked about, is how a competition based economy invariably leads to strategic corruption, power and wealth consolidation, social stratification, technological paralysis, labor abuse and ultimately a covert form of government dictatorship by the rich elite.”
(http://www.scribd.com/doc/22672113/Zeitgeist-Addendum-Transcript, p.15)
[Het is trouwens Peter Joseph zèlf die dat daar zegt. Fresco heeft een top-down geleide wereld voor ogen – en Joseph misschien ook wel.]
@Sjaak: Meen je nou werkelijk dat socialisme op 1 continent iets anders is dan socialisme in 1 land? En begrijp ik je goed als ik in je stuk lees dat self-sufficiency het hele eieren eten is?
Valt kapitaalvlucht daar dan ook onder? Zelf ben ik niet zo aan die multinationals gehecht, maar andere mensen zijn er helemaal verknocht aan (met name politici).
@9 Joke,
Socialisme op 1 continent is moeilijker te verwezenlijken dan socialisme in 1 land vanwege allerlei historische en culturele factoren. Self-sufficiency is niet het hele eieren eten, er komt voor de ontwikkeling van een links georiënteerde maatschappij nog meer bij kijken, maar is wel een belangrijke voorwaarde.
Bijvoorbeeld Naomi Klein heeft in haar boek The Shock Doctrine vrij veel voorbeelden gegeven van (dreigende) kapitaalbewegingen die het landen onmogelijk maakten om aan benodigd investeringskapitaal te komen indien ze niet voldeden aan voorwaarden van het IMF en Wereldbank.
@11: Juist, en als de EU dan een socialistisch getint economisch beleid zou gaan voeren, dan krijg je kapitaalvlucht. En aan het IMF en de Wereldbank heb je ook geen beste vrienden, want die dwingen je allerlei privatiseringen af.
@9
Ja , bedankt , dat stukje bedoelde ik inderdaad.
http://www.youtube.com/watch?v=He-UUsDcBW0
Het begint op 10:10 het is Fresco zelf die dat verteld.
Dat het venus project een pyramide systeem is wist ik niet.
@12: “Dat het venus project een pyramide systeem is wist ik niet.”
Nou dat nou ook weer niet – ze doen net alsof macht niet meer zou bestaan als we het geld eenmaal zouden hebben afgeschaft. Ze zetten politiek, geld en religie enerzijds, af tegen techniek anderzijds, waarbij de laatsten als een soort heiligen uit de bus komen aan wie we al onze welvaart te danken hebben. Geen woord over dat we natuurlijk wel met z’n allen zeggenschap over het energiebeleid etc. krijgen, dat vinden ze vast allemaal niet nodig.
Leuk en mooi verhaal heb je daar Sjaak maar ik wil onder je aandacht brengen dat in de huidige (kapitaal)markten situatie voor het halen van succes met je socialistische idee moet je zeker een onafhankelijke investeringsbank hebben.
Ik ga ervan uit dat je weet wat de politiek van IMF, ECB, Goldman Seks enz in werkelijkheid is – iedereen afhankelijk maken net als Griekenland en Cyprus. Moet je dus je idee voor socialisme begraven indien je geen onafhankelijke financiële investering heb.
Voorbeeld: nu moet je ook begrijpen waarom de oorlog tegen Libië gevoerd werd en het land tot puinhoop gereduceerd. Nog zin in socialisme bouwen?
Aanvulling @14: mede daarom de BRICS landen zijn op dit moment bezig met het oprichten van een eigen investeringsbank.
Het socialisme was al dood op 1 augustus 1914, toen de Franse socialisten gingen vechten tegen de Duitse.
Voor het opbouwen van een wereldwijd socialisme is een +permanente revolutie+ nodig. Ook een theorie van LD Trotsky.
Voorlopig houd ik het erop, dat van onderop macht moet worden opgebouwd. Democratisch. Op basis van solidaire modellen die beter werken dan de “markt”.
Ik ben dus nog steeds van de zelfbeheer-revolutionaire socialisten.
Weet je dat ook weer.
🙂
@1 excellentie,
Voor een dwerg is ieder land groot.
Geinige hoed @17
Europarlementariër Bas Eickhout formuleert heel compact hetgeen ik in mijn laatste alinea bedoel:
Een klein landje als Nederland zal namelijk nooit in staat zijn een vuist te maken tegen een economische macht als Gazprom: Europa kan dat wel. (Joop)
Dank je wel, Bas.
De rest van zijn artikel is overigens het lezen niet waard.
@20:
MACHTIG moeten we worden. Blurgh.
Pingback: Europees Links is om te huilen | Krapuul