De ziekte van het verdriet

Reizen zonder Geert – brieven uit het land van de druiven der gramschap, deel 1

Het is zonnig en warm en het is bijna onvoorstelbaar – ook al is het eigenlijk een vrijwillig ondergane marteling om in een volgepropt vliegtuig met bijna permanente turbulentie onderweg zonder beenruimte negen uur terug in de kloktijd te reizen en dat zestien uur lang.

Maar het kan en hoewel je gevraagd wordt hoe lang je blijft – o alles in orde hoor, twee weekjes (en dan weer een soortgelijke vrijwillige marteling op de terugweg), geen moeilijke vragen, prettig verblijf. Ik heb het wel eens anders meegemaakt in de VS. “Wie woont er in Seattle?” “Ruim een miljoen mensen.” Dat was niet het juiste antwooord, het ging om degene die we als referentie hadden opgegeven. Het zonnige zuidwesten roept minder vragen op en Las Vegas al helemaal niet, al hebben we er nooit gegokt of een dure derderangsshow meegemaakt (B.J. Thomas was er de laatste keer, zong hij nog “On Tuesday it’s your harlot and / on Wednesday it’s your charlatan / analyst, he’s high upon your list” – denk het niet).

Wat hoor ik hier van onze gastvrouwe, campagnevoerster voor Robert Kennedy destijds (die bevriend was geraakt met Cesar Chávez, de leider van de Californische landarbeidersbond), die voor haar ogen werd neergeknald (“er waren meer daders maar het werd meteen duidelijk gemaakt dat het niet uitgezocht mocht worden” – ik heb het dus over Robert, 1968, niet John, 1963)?

Iemand die dit als tiener “in het echt” heeft meegemaakt heeft alleen daardoor al voor de rest van haar leven iets te verwerken.
En bij de lange diepgaande kennismakingsgesprekken aan de keukentafel verneem ik van haar dat het beruchte Psychiatrische Handboek, Made in USA maar als gezaghebbend geldend op de hele wereld, vanaf de volgende druk gevoelens van rouw als ziekte aanmerkt. Na twee weken moet “je er over heen zijn”, of het je kat, je kind, je moeder, je vrouw of je presidentskandidaat is. “Move on”. Ik meen dat ik er wat ironisch aandoende opmerkingen over heb zien langskomen op twitter.

In toenemende mate is het gebruik om in het geheel geen rite meer te verbinden aan een begrafenis. Dood is dood, en weg is weg, “move on”. En dat in het land dat een cultus maakt van het slachtofferschap. Hoort het bij elkaar? Toch eens dat boek van het echtpaar Mitscherlich lezen misschien, Het onvermogen om te rouwen (dat ging over Duitsland, een ander Eeuwigdurend Rijk).
En het schiet mij te binnen dat de VS juist het land was van Laatste eer naar laatste mode (Jessica Mitford), wat al (hoewel, al…) weerklank vindt in Nederland met advertenties als “Hoe uniek wordt jouw uitvaart?” Antwoord: ik doe het niet over, zelfs als ik onverwacht of verwacht reïncarneer, dan is het de uitvaart van die nieuweling…
Helemaal geen begrafenisritueel meer, is dat “ons” voorland in verlicht postgodsdienstig Nederland?

Verontrustend. Maar nu is het tijd de zon in te gaan om daar ook aan te wennen, want in het moederland wordt sneeuw verwacht…