Ook Tilburg heeft inmiddels een protest tegen de wooncrisis achter de rug. Eergisteren, op 30 oktober 2021, vond dat plaats. Ik nam deel. Het werd een hectische dag die eindigde met een triomftocht gecombineerd met een anticlimax die ook weer niet helemaal onwelkom was. Een verslagje.
Voor ik op pad ging, zat de spanning er al goed in. Kameraden hadden opgeroepen tot een anarcho-blok, om daarmee in groepsverband deel te nemen aan de actie als geheel. Zoiets houdt in dat anarchisten zichtbaar als groep deelnemen, in de inmiddels befaamde zwarte outfit en voorzien van passende spandoeken en vlaggen. Valt de politie ons lastig, dan staan we samen sterker. En sowieso is het een manier om binnen een breder protest onze anarchistische bijdrage te leveren, qua inhoud en hoor-, zicht- en voelbaarheid.
Een anarcho-blok trekt natuurlijk extra aandacht van het gezag, dat er nogal een handje van heeft om juist anarchisten en krakers op woonprotesten eruit te pikken als doelwit voor repressie. Dus zoiets is spannend, en de dagen ervoor werd de adrenaline die ik nog had wegens de nasleep van woonprotest-annex-anarchoblok in Arnhem op 24 oktober 2021 gaandeweg vervangen door nieuwe adrenaline wegens de inzet in Tilburg.
De spanning werd nog extra opgevoerd toen een heuse agent even over negen uur ‘s ochtends aan de deur aan de deur stond om te komen vissen of ik meer wist van het woonprotest. Ik lag nog in bed, godverdomme. Een aanval op mijn slaap dus, and I do not take that lighly. Ik heb hem duidelijk gemaakt dat ik van dit soort bezoek niet gediend ben, net zo min als van de politie als zodanig.
Natuurlijk gaat het de politie bij zo’n bezoekje aan de deur niet alleen – zelfs niet voornamelijk – om informatie. Het gaat om intimidatie: wij weten waar je woont, wij weten dat je radicaal actief bent, we houden je in de gaten. Het is repressie. Was het een voorbode van heftige taferelen later op de dag?
Later op de ochtend ging ik op pas, om samen met een kameraad met wie ik had afgesproken om samen op te lopen het terrein van de manifestatie te betreden. Die manifestatie en de demonstratie erna was door een groep relatief nieuwe activisten op touw gezet.(1) Na moeizame onderhandelingen met de gemeente werd als verzamelpunt de Muzentuin ‘gekozen’: een plantsoen tussen grote gebouwen, met drie uitgangen. Van de weg af niet zichtbaar, en heel makkelijk door politie af te sluiten. Na bureaucratisch getouwtrek – een last minute rechtszaak, begreep ik zelfs – had de gemeente toestemming gegeven voor niet alleen een statische manifestatie, maar voor een demonstratieve optocht. Niet door de binnenstad echter, maar door een paar straten om een park, en door dat park zelf. Dat klonk niet erg goed allemaal.
Voor we aan de wandeltocht toe kwamen, eerst de manifestatie. Toen we aankwamen, waren er tientallen mensen, dat werden er gaandeweg wat meer. Ik dacht iets van tweehonderd, in Brabants Dagblad en op Omroep Brabant lees ik iets hogere aantallen.(2) Mij vielen de totale aantallen iets tegen trouwens, gezien de ernst van het probleem en ook de vrij brede aandacht die er voor woonprotest is. Even goed geen minieme demonstratie, naar Tilburgse maatstaven, helemaal geen afgang. Het smaakt wel naar meer. Echt meer.
De deelnemers stonden heel opvallend groepering bij groepering, partij bij partij. Vijftien tot twintig GroenLinksers met hun materiaal; Een soortgelijk aantal SP-ers; een groepje van de PvdA. Wat mensen van BIj1. En geloof het of niet, 50+ was er ook met een handjevol. En een klein groepje van de Communistische Jongerenbeweging CJB. En ja, ons anarcho-blok! Dat groeide gaandeweg uit rond de dertig mensen. Drie spandoeken, volgens mij dezelfde drie als vorige week zondag op het woonprotest in Arnhem. Een enkele vlag. En natuurlijk in ons mooiste zwart, en deels met gepaste gezichtsbedekking. De grootste politiek herkenbare groep was dus de anarchistische groep! Roy van Lee en Erik van Hest schreven in het BD: ‘Hier een zwart gekleed groepje anarchisten, daar een handjevol communisten, wapperend met rode vlaggen. Plukjes studenten, jonge gezinnen, een handjevol ouderen. Ook lokale (raads)leden van politieke partijen GroenLinks, PvdA, SP, Bij1 en 50 plus laten zich zien, met spandoeken of protestborden. Allemaal blijven ze keurig bij hun clubje staan, terwijl ze luisteren naar de sprekers op het podium’.(3) Dat strookt met mijn waarneming.
We kregen flink wat sprekers te verduren, maar de meeste ervan waren krachtig, en geen van allen staken een partijpolitiek promo-praatje af. Zelfs de GroenLinkser die sprak – en bij opkomst door ons anarcho-blok werd ‘begroet’ met een bij die club zeer gepast ‘Niet groen, niet links, maar neoliberaal!’ – hield een ervaringsverhaal dat inhoudelijk relevant was. Er sprak iemand van de BondprecaireWoonvormen, en verder diverse mensen zonder expliciete organisatorische binding. Een zangeres zong een fel lied, ‘Wonen is een recht!’ waarin ze niet alleen tegen woningnood, maar ook tegen politiegeweld te keer ging. Dat werd, op haar aanmoediging, stevig meegezongen en meegeschreeuwd.
Een van de organisatoren, Christos, sprak een inhoudelijk sterk woord waarin hij expliciet het kapitalistische systeem benoemde als wortel van het probleem dat woningnood heet. Deze demonstratie, en zeker de organisatoren, namen het expliciet voor de anarchisten in de woonprotest-beweging op, en veroordeelden de politierepressie tegen ons fel. Zo nodigde de organisatie aan het eind bijvoorbeeld iemand van het anarcho-blok even het woord voeren, iets wat ons op de dag zelf gevraagd was toen de manifestatie al bezig was. Dat heb ik, na snel overleg met kameraden, met plezier op me genomen.
Voordat ik opkwam, scandeerden mensen – volgens mij vanuit de organisatie aangemoedigd, maar dat weet ik niet meer 100 procent zeker – Hoe laat is het? SOLIDARITEIT! Dat was een hartverwarmende opening. Ik deelde mijn ervaring met de agent op de stoep die me van kostbare slaap had beroofd, wees er op dat de repressie die anarchisten ten deel valt, feitelijk op de hele woonprotest-beweging is gericht, om ons te verzwakken. En de repressie is een teken van angst van het gezag , voor een beweging die sterk is en strijdbaar, iets met kraken en zo. Veel applaus van mijn kameraden, ook boegeroep van anderen, dus dat was echt okay ?
Daarna werd het tijd voor de optocht. Eerst door wat aanpalende straten, waar het trouwens al erg rustig was. Wij waren minder rustig en schreeuwden onophoudelijk onze leuzen vanuit ons anarcho-blok.
- A-Anti-Anticapitalista!
- Huizen voor mensen, niet voor winst!
- Kraak de woningnood, sloop het Catshuis!
- Wet of geen wet, kraken gaat door!
- Geen bazen of politici, maar zelfbestuur en anarchie!
- Achter de politie staat het kapitaal – vecht voor je vrijheid, antinationaal
- verbouw dit landje, kraak een pandje!
- When you’re hungry, Eat The Rich!
- Hoe laat is het? SOLIDARITEIT!
Dat ging zo door, ook toen de route een park in ging, Een leeg park een donker park. Nu werden we kwaad. Iemand riep: B & W, deze route is niet ok! En inderdaad. De gemeente had de demonstratie letterlijk het bos in gestuurd, en een route opgelegd waarmee ons protest onzichtbaar en onhoorbaar was voor voorbijgangers, winkelend publiek, terrasjesbezoekers. Kortom: we demonstreerden ons ongenoegen, zonder dat mensen dat rechtstreeks tot zich konden nemen. Nu hing het helemaal van aanwezige media of er iets van ons protest een breder publiek zou bereiken. Dit soort opgedrongen routes zijn een manier om de demonstratievrijheid in te perken en zover uit te hollen dat het zo goed als niets meer voorstelt. We wisten dit tevoren, en we hebben in Tilburg zoiets vaker beleefd. Maar toen het zich weer eens voltrok, werden we extra boos.
Al snel werd de vraag in eerder genoemde leus: ‘Hoe laat is het?’ beantwoord met: ‘Tijd om de stad in te gaan!’ Er werd vlug overlegd, wat zullen we doen? Intussen liepen we het laatste stuk, terug naar de Muzentuin, en mensen in het anarcho-blok wilden het daar niet bij laten. Iets te vroeg begonnen we al aanstalten te maken, maar we gingen toch eerst maar mee naar de gezamenlijke afsluiting. Met de organisatie hadden we immers geen conflict, waarom het gezamenlijke slot boycotten? Maar snel na die afsluiting gingen we met pakweg twintig mensen van vooral ons anarcho-blok richting binnenstad, weer met onze leuzen uit onze kelen. Er was nog kort discussie of het verstandig was: wat als het misging, zou dat dan geen nadelige pr opleveren? Ik dacht en maakte duidelijk dat de actie heel goed uit te leggen zou zijn, zelfs als de politie ons met arrestaties zou dwarsbomen: kijk naar die belachelijke route die het gezag ons liet lopen?
We gingen dus, met degenen die dat wilden. Wie wilden? We begrepen dat Rood, de politieke jongerenclub die onlangs de SP is uitgegooid, mee zou doen. Niets van gemerkt. We zagen dat de CJB ons volgde, wat met luid gejuich werd begroet want samen staan we toch sterker in deze strijd, en tegen politiegeweld. We staken de Stadhuisring over en liepen de Oude Markt op, langs de terrasjes, linksaf, de Nieuwlandstraat in. ‘Huizen voor mensen, niet voor winst!’ klonk het weer, en de drie spandoeken gaven de mini-demo een zichtbare samenhang. Intussen was de CJB al weer vertrokken, de solidariteit was niet veel meer dan honderd meter in lengte. We maakten teveel lawaai, begreep ik via via. Ocherme, stevig leuzen roepen en onze rode vrienden blazen al de aftocht…
Hoe ver zouden we komen? We hielden rekening met tegenwerking, met politie die ons staande zou houden, met arrestaties en gedoe. Niets ervan. Geen politie gezien, de hele manifestatie niet, de hele officiële demonstratie niet, en ook bij onze onaangekondigde en niet van hogerhand goedgekeurde optocht niet. Ik begreep achteraf van iemand dat ze wel waren gezien, maar van enige poging tot dwarsbomen van ook onze autonome actie aan het eind, was geen sprake. Die spontane optocht was daarmee een triomftocht: we liepen waar we wilden, op onze eigen manier, met onze eigen inbreng, spandoeken en leuzen. En we hebben zelf besloten waar en wanneer we die actie stopten: in een zijstraat van de Stationsstraat, voordat we langs het wellicht wat al te riskante politiebureau zouden zijn gelopen… het was een triomftocht maar wel een hele gekke: de afwezigheid van repressie, en van welke zichtbare politie dan ook, maakte het ook een klein beetje tot een anticlimax. Dat was echter ergens ook wel weer welkom, klappen en arrestaties incasseren zijn gewoon niet zo leuk.
Je kunt dit soort kleinschalige radicale protest buiten de officiële manifestatie afdoen als onbeduidend, als stoerdoenerij of onverantwoord avonturisme. Je kunt zeggen dat we dit vooral doen om ons strijdbaar te voelen. Daarmee mis je dan volledig ons punt: de vrijheid om actie te voeren is aan banden gelegd, en als we de opgelegde grenzen die ons worden gesteld niet keer op keer proberen te doorbreken, dan blijft van onze actievrijheid niets meer over. Een protest dat alleen binnen van hogerhand opgelegde kaders kan plaatsvinden, en dat zich daaraan houdt, bedreigt niemand en zeker geen machthebber. Zo verander je niets. Alleen maar klagen over die inperkingen is ook niet genoeg, we dienen ze daadwerkelijk te doorbreken en te trotseren. Keer op keer. Nu hebben we ons op eigen kracht en zonder toestemming doen gelden, en het BD is onze actie zelfs niet ontgaan.(4) We hebben in Tilburg, net als zondag 24 oktober in Arnhem, dus laten zien dat dit dus gewoon ook kan. Dat is een kleine overwinning, en die smaakte zoet.
De boost die dat ons geeft, gaan we nog hard genoeg nodig hebben als we ons schrap zetten wanneer de politie weer wel ons demonstratierecht hardhandig aan banden legt, of erger. Arnhem en Tilburg gingen zonder politierepressie op de actie zelf. Het is niet aannemelijk dat dit in Utrecht en vooral Den Haag ook het geval zal zijn…
Noten:
1 De organisatie heeft een website: https://woningnoodtilburg.nl/
2 In het Brabants Dagblad is sprake van ‘zo’n 300 kelen’. Roy van der Lee en Erik van Hest, ‘Boodschap klinkt luid en duidelijk tijdens “verborgen” woonprotest in Tilburg: “iedereen een huis!”’, Brabants Dagblad, 30 oktober 2021, https://www.bd.nl/brabant/boodschap-klinkt-luid-en-duidelijk-tijdens-verborgen-woonprotest-in-tilburg-iedereen-een-huis~ae805122/
Op Omroep Brabant gaat het over ‘zo’n driehonderd mensen’. Ilse Schoenmakers, ‘Woonprotest in Tilburg: “Woningen voor mensen, niet voor winst”’, Omroep Brabant, 30 oktober 2021, https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/3981981/woonprotest-in-tilburg-woningen-voor-mensen-niet-voor-winst
3 Roy van der Lee en Erik van Hest, ‘Boodschap klinkt luid en duidelijk tijdens “verborgen” woonprotest in Tilburg: “iedereen een huis!”’, Brabants Dagblad, 30 oktober 2021, https://www.bd.nl/brabant/boodschap-klinkt-luid-en-duidelijk-tijdens-verborgen-woonprotest-in-tilburg-iedereen-een-huis~ae805122/
4 Roy van der Lee en Erik van Hest, ‘Boodschap klinkt luid en duidelijk tijdens “verborgen” woonprotest in Tilburg: “iedereen een huis!”’, Brabants Dagblad, 30 oktober 2021, https://www.bd.nl/brabant/boodschap-klinkt-luid-en-duidelijk-tijdens-verborgen-woonprotest-in-tilburg-iedereen-een-huis~ae805122/ Naar onder scrollen, naar de foto’s onder het artikel, en dan de tweede foto, van boven geteld.
- Ook verschenen bij PeterStormt
