Wie wordt er rijk van belastingen?

Dezer dagen wordt er druk gediscussieerd over de toekomst van Griekenland en met name over wat het ons zal gaan kosten. Het is allang geen morele kwestie meer, het gaat alleen nog over economische belangen en principes. Van al het geld dat zogenaamd naar Griekenland zou zijn gegaan in de afgelopen vijf jaar kwam ongeveer 90% terecht bij de banken en andere financiële instellingen. De enorme Griekse schuld is voor een belangrijk deel veroorzaakt door het koppelen van schuld aan derivatenhandel en swaps, de troetelkindjes van speculanten. Met name bankier Goldman Sachs heeft een vermogen verdiend, naar schatting een provisie van een half miljard euro, aan de constructie waarmee schulden werden verstopt als financiële transacties in valutahandel en dus niet werden meegeteld bij de berekening van de schuldenlast. De persoon die die operatie van Goldman Sachs leidde, Antigone Loudiadis, verdiende destijds 12 miljoen pond per jaar. In die periode was Lucas Papademos Gouverneur van de Griekse staatsbank. In 2002 werd hij vice-voorzitter van de Europese Centrale Bank en van 2011 tot 2012 premier van de brede Griekse coalitie die de schuldenproblematiek zou aanpakken.

Er wordt nu door een internationale groep gekeken of men Goldman Sachs alsnog voor het gerecht kan slepen. Niet alleen Griekenland werd geholpen hun schuld te verstoppen en zo hun kredietwaardigheid te verhogen. Het was tot 2008 geen ongebruikelijke gang van zaken bij met name de kleinere EU-landen. Hetzelfde trucje werd eerder toegepast in Portugal en Libië, toen nog onder Ghadaffi. Tegen Goldman Sachs werd in deze kwesties met enig succes een juridische procedure gevoerd. In het geval van Portugal werden de rollen omgedraaid en moesten de banken de schatkist compenseren wat tot op zeker hoogte ook gelukt is. Wat Libië betreft is het allemaal wat ingewikkelder omdat Ghadaffi werd afgezet en de miljarden belastinggeld die werden weggesluisd nog steeds in Britse, Zwitserse en Nederlandse vermogensbanken liggen. Het was allemaal legaal volgens Eurostat, totdat klokkenluider Paul van Buitenen een en ander naar buiten bracht in 2001. Pas in 2003 werd dit door de media en politiek opgepakt en werd er actie ondernomen om de praktijk van spookcontracten met consultancybedrijven en creatief boekhouden en daarmee het plunderen van gemeenschapsgeld te stoppen. Het illustreerde de schimmige gang van zaken in de EU, wat tot de dag van vandaag nog steeds een rol speelt, waarbij financiële belangen en vriendjespolitiek de boventoon voeren.

In 1863 werd in Nederland de slavernij afgeschaft. De eigenaren werden gecompenseerd voor het verlies van hun bezittingen, zo’n 200 tot 300 gulden per slaaf. Dat werd destijds betaald door de Nederlandse staat. Kort voor die tijd kwamen veel slaven in bezit van schuldeisers die geld hadden geleend aan plantages die niet meer aan hun betalingsverplichtingen konden voldoen. Zo bezat de familie Insinger, van de huidige vermogensbank Insinger de Beaufort, drie plantages met 1200 slaven in Suriname nadat de plantage-eigenaren hun leningen niet meer konden betalen. Insinger kreeg ter compensatie het equivalent van 3.750.000 euro belastinggeld uit de schatkist. De slaven kregen natuurlijk helemaal niets; die moesten blij zijn dat ze waren bevrijd. Zij moesten nog 10 jaar op de plantages blijven werken voordat ze echt vrij waren. Overigens gold de afschaffing van de slavernij niet voor het huidige Indonesië waar nog tot 1910 slaven op plantages werkten. Het compenseren van private verliezen met gemeenschapsgeld voor iets wat later immoreel of misschien wel illegaal wordt verklaard is dus niks nieuws. De rijkdom die dat tientallen families heeft opgeleverd kan nog steeds bewonderd worden in de grachtengordel van Amsterdam.