Ik kan ook niet even weg uit Europa of het loopt gelijk fout. Ik doel natuurlijk op de Brexit, die ik heb moeten vernemen in de Verenigde Staten.
Hier reageert men er bijna even verbijsterd op als in Europa, maar leeft vooral ook de vraag waarom de Britten de Europese Unie zouden willen verlaten. Mijn (mogelijk te simpele) antwoord daarop is: voornamelijk vanwege dwaas nationalisme en angst voor immigranten.
Niet dat ikzelf nu overloop van enthousiasme voor de EU. Zoals ik eerder las deze week, is het een keuze tussen het neoliberaal rechts van de EU of het nationalistisch xenofoob rechts van types als Farage, Le Pen of Wilders, alhoewel de eerste zich lange tijd duidelijk minder xenofoob heeft opgesteld dan die laatste twee.
Toch is de weg vooruit die van meer internationale samenwerking en geleidelijke opheffing van nationale grenzen, niet die van allemaal zelfstandig verder ploeteren in onafhankelijke, Europese minilandjes. Er is wel een Europese Unie nodig, maar een andere dan de huidige. Een met een helderdere meer democratische structuur, en een die niet volgens neoliberale dictaten werkt. Of die verandering via de huidige EU moet worden doorgevoerd of niet is een discussie die je vervolgens kunt voeren (en die op deze site dan ook heftig gevoerd is en wordt). Ikzelf neig naar verandering van de huidige EU, omdat opheffen en opnieuw beginnen wel een erg lange weg lijkt te zijn.
Inmiddels zijn er wel parallellen te vinden tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie. Eén overeenkomst is de verbijstering waarmee het ene deel van de bevolking het andere deel beschouwt. In het Verenigd Koninkrijk betreft dat nu de pro-Brexitstemmers die met verbijstering en afschuw worden bekeken door degenen die in de EU hadden willen blijven, maar in andere West-Europese landen betreft de met afschuw bekeken groep in meer algemene zin de enge, xenofobe nationalisten die er geen been in zien als er duizenden vluchtelingen verdrinken in de Middenlandse Zee zolang hun landje maar gevrijwaard blijft van rare bruine mensen uit bokkiewokkielanden. Puur wat stemmen betreft op partijen die dit soort weerzinwekkende ideeën vertegenwoordigen betreft het minderheden, maar zoals al vaker gezegd schuilt het echte gevaar in het gedogen en faciliteren van dit soort standpunten door de gevestigde partijen.
In de Verenigde Staten zijn vooral de Republikeinen wat dat betreft van een koude kermis thuisgekomen, nu na het jarenlang faciliteren en propageren van xenofobe en (indirect) racistische ideeën, de door henzelf gecreëerde tijdbom tot een feloranje getinte uitbarsting is gekomen in de vorm van Donald Trump, die zelfs door veel Republikeinen met verbijstering wordt aanschouwd. Er schijnen zelfs Republikeinen te zijn die op Bernie Sanders zouden stemmen (maar niet op Clinton) als het tussen hem en Trump zou gaan.
Trump vertolkt het gedachtengoed van een substantieel deel van hun electoraat, echter nu ontdaan van elk verhullend taalgebruik. Hij zegt inderdaad wat Het (nou ja, hun) Volk denkt, fijn hè? En dat op een manier die – ik dacht niet dat ik dat ooit nog zou moeten zeggen – zelfs die van Geert Wilders enigszins in de schaduw stelt. Wilders is dan ook bewonderaar van Trump, zover hadden zelfs hij en Bosma immers nog niet durven gaan.
Het allerengste aan de supporters van al deze extremisten is echter dat, alhoewel ik toegeef dat ik vaak de schijn van het tegenovergestelde probeer te wekken en er beslist vele stuitend domme exemplaren onder te vinden zijn, ze beslist niet allemáál dom zijn. Ook hier in de Verenigde Staten hoor ik dat om me heen. Laten we ze niet onderschatten.
