Brussel pakt onze soevereiniteit af, of woorden van gelijke strekking, zijn in de aanloop naar de Europese verkiezingen regelmatig in de (sociale) media te lezen. Sowieso hebben wij – jij en ik – al beperkte soevereiniteit omdat de Nederlandse overheid de wet bepaalt. Maar onze soevereiniteit heeft hier niet betrekking op jou en mij maar op de Nederlandse soevereiniteit.
Soevereiniteit van een staat kent een variëteit aan definities. Eén uit het cultureel woordenboek luidt:
Het hoogste, absolute staatsgezag. De soevereiniteit van een staat houdt in dat deze juridisch onafhankelijk is van andere staten, waaronder valt dat een staat eigen beslissingen kan nemen over hoe de staat zich opstelt tegen andere staten en de eigen burgers. Het woord wordt bijvoorbeeld gebruikt als in verband met de Europese Unie wordt gezegd dat de Nederlandse soevereiniteit ‘niet mag worden aangetast’.
Tja, het klopt dat de EU – en de NAVO – de Nederlandse soevereiniteit aantast. Willen we dan zonder de EU (Nexit) verder en zonder de NAVO? Eén op de vijf is voor een Nexit volgens een recent onderzoek van de Universiteit van Amsterdam. En hoeveel van die 20 procent wil uit de NAVO? Dat vertelt het onderzoek niet, maar pas dan bezit je een grote mate van soevereiniteit. Met Fingerspitzengefühl heb je weliswaar geen been om op te staan, maar als ik daarop toch afga, vermoed ik dat de animo om uit de EU én de NAVO te vertrekken zeer klein is.
Nederlandse soevereiniteit is na WO-II en na het verlies van ons Nederlands-Indië – Indonesiërs zien dat dan als bevrijding – snel ingeruild voor economische welvaart in de toenmalige EGKS en militaire veiligheid in de NAVO. Welvaart kun je zonder al te veel fantasie verbeelden door etenswaar. Met soevereiniteit ligt dat wat lastiger. In het inmiddels beruchte SP-filmpje over Hans Brusselmans, een fictieve Europese politicus, worden lidstaten gerepresenteerd door taartjes. Hij eet ze op, dat wil zeggen overdrachtelijk de soevereiniteit van landen. Maar het filmpje beeldt hoogstens een niet geheel geslaagde poging uit om soevereiniteit tastbaar te maken, eufemistisch uitgedrukt.
Ondanks Brusselmans kun je van soevereiniteit niet eten, van welvaart wel. De bereikte welvaart wil niet zeggen dat de EU niet te verbeteren valt. Integendeel, de EU heeft dringend een make-over nodig. Het enige goede aan de opkomst van de exiteers in de meeste EU-lidstaten is dat ze getuigt van de onvrede.
