Dat de Franse filosofe en libertaire activiste Simone Weil in deze weken veel aandacht kreeg, hangt samen met het feit dat zij eind augustus, om precies te zijn op de 24ste, in 1943, overleed. Tachtig jaar geleden dus. En nog is men niet uitgedacht over de denkbeelden die zij op papier zette en de manier waarop zij zich in haar korte leven manifesteerde. Of dit nu in haar werk als docente was, of als arbeidster in de fabriek, maar ook tijdens haar deelname aan de Spaanse burgeroorlog (in de Durutti kolonne).
De Franse geëngageerde journaliste Ludivine Bénard schreef in korte tijd veel over Simone Weil, vooral in het tijdschrift Le Comptoir. Eerst was er een algemene inleiding ‘Simone Weil: de route van een komeet’ (Online). Daarna volgde haar vraaggesprek met de filosofie docent Alexis Dayon, die aan het slot van hun gesprek enkele voorkeuren aangeeft wat betreft het lezen van Simone Weil (Online). Vervolgens kwam haar artikel over ‘De dood van politieke partijen!’ (Online). Dit is allemaal in het Frans. En in het Nederlands? Het aantal vertalingen van teksten Weil in die taal neemt gestaag toe. Kijk maar.
Over haar tekst die, handelt over de afwijzing van politieke partijen, schreef André de Raaij een korte bespreking, ‘Politiek zonder politieke partijen’ (hier). Eveneens in het Nederlands ‘Simone Weil. Filosoof in de fabriek’ (Online). Dat was dit jaar. Ik wil ook een kleine tien jaar teruggaan en verwijzen naar het mooie algemene artikel over Simone Weil door Johny Lenaerts, ‘Revolutionair syndicalisme. Leven en werk van Simone Weil’ (Online). Wat is nog meer van Simone Weil te lezen in het Nederlands? [ThH]
Simone Weil lezen
‘Welk werk van Simone Weil raadt u iemand aan die haar denken wil ontdekken?’, vraagt Ludivine Bénard aan Alexis Dayon.
In zijn antwoord op die vraag verwijst Dayon naar een Franse tekst. Het lijkt mij niet zinvol dit over te nemen. Wie er benieuwd naar is kan online zelf het artikel raadplegen. Als antwoord op de vraag verwijs ik daarom naar een boek van Ludivine Bénard. Dat is in een Nederlandse vertaling (door Johny Lenaerts) uitgekomen onder de titel De waarheid als roeping, Het leven van Simone Weil (Kelderuitgeverij, Utrecht, 2021). Zij heeft op een bevlogen en nauwgezette manier het leven en werk van Weil historisch gekaderd, aldus Laurent De Maertelaer, die over het boek verder zegt: ‘[het] is meer dan een biografie en de perfecte introductie tot het werk van Weil’. Hij legt omstandig uit waarom hij dat vindt – en het is een aanrader om zijn bespreking te lezen (zie hier).
Om een meer gericht antwoord op de vraag te geven, zegt Alexis Dayon, zou je eerst moeten weten wie de lezer is en wat hij of zij hoopt te vinden. In dat geval kan je bij Simone Weil ruim genomen op zijn minst drie kanten op: (1) de mystiek, (2) de filosofie van de arbeid en (3) de politieke filosofie van de onderdrukking.
Mystiek
Simone Weil, Wachten op God, Uitgeverij Bijleveld, 2020 (6dr druk). Deze uitgave bundelt de brieven en de beschouwingen, die Weil in haar laatste jaren richtte aan pater Joseph Perrin, haar spirituele mentor en boezemvriend, laat Derek van Zoonen weten. In de brieven worstelt ze onder meer met haar aarzelingen jegens de doop en beschrijft ze drie religieuze of mystieke ervaringen die haar leven en existentiële oriëntatie voorgoed veranderen… (zie hier).
Arbeid en fabriek
Simone Weil, Filosoof in de fabriek, Filosofische en politieke geschriften (2023; vertaling door Johny Lenaerts). De in dit boek opgenomen artikelen vormen de neerslag van Weil’s fabriekservaringen, de ontmenselijking door de prikklok, de chefs en de lopende band. Ze ziet dat socialisatie van de fabrieken geen oplossing biedt voor het onderdrukkende fabriekssysteem dat de arbeiders ondergeschikt maakt aan de machine. Daarom pleit ze voor een andere vorm van organisatie van de productie waarin de producenten, de arbeiders, een geheel andere rol krijgen, zie hier.
Politieke filosofie
Simone Weil, Onderdrukking en vrijheid, Filosofische en politieke geschriften van Simone Weil, Kelderuitgeverij, Utrecht, 2018, ingeleid door Thomas Decreus, biografie van Johny Lenaerts.
Simone Weil, Wat is heilig in de mens, Uitgeverij Letterwerk, 2022. De hierin verzamelde teksten zijn vooral sociaal en politiek geënt, aldus Derek van Zoonen, waarbij Weil zich richt op vraagstukken die door de Tweede wereldoorlog pregnant geworden waren (zie hier).
Simone Weil, Waar strijden wij voor? Over de noodzaak van anders denken, Uitgeverij IJzer (zie info hier).
Simone Weil, Verworteling: Wat we de mens verplicht zijn, Uitgeverij IJzer, 2022 (ooit onder auspiciën van Albert Camus (postuum) gepubliceerde hoofdwerk van Weil, L’enracinement, vertaald met ‘verworteling’; zie hier).
Na de opsomming van de Franse literatuur merkt Alexis Dayon op: ‘Maar misschien is het beste advies dat we kunnen geven aan lezers die Simone Weil willen ontdekken het volgende: kies een van haar korte teksten uit die genoemd zijn. Lees die. En als je interesse gewekt is, zoek dan verder.’ Voor de Nederlandstalige teksten geldt zonder meer hetzelfde. Er is inmiddels keuze genoeg. (Zie ook hier).
– door Thom Holterman, eerder verschenen bij Libertaire Orde
– Uitgelichte afbeelding: Wikimedia
