De serie Dubbele Boterham met Kaas verschijnt naar afspraak eerst bij Libertaire Orde, min of meer in morele zin de opvolger online van De AS.
Maar zoals eerder hier gezegd, de serie kan ook hier voortgezet worden. Bij dezen nr. 21.
Met de grote neoliberale gelijkschakeling van de verhalen over “de jaren zestig” leek het bij Anarchistisch Tijdschrift De AS een goed idee om terug te blikken op de echte actiejaren wat Nederland betreft, de jaren zeventig. Aan mij de eer die terugblik te doen, gekoppeld aan wat in Amsterdam geruime tijd een centrum of epicentrum was: koffiebar Roodmerk. Bar en pand, waarin onder andere een fameus stencilcentrum, werden beheerd door de Bedrijfsgroep Amsterdam (BGA, studenten die in “de bedrijven” gingen werken), De Lastige Amsterdammer en de Afdeling Amsterdam van de Federatie van Vrije Socialisten. Het pand was een voormalige melkfabriek, aangekocht door de Stichting Pandbeheer. Deze actieburcht is gesneefd bij gebrek aan continuïteit in het bestuur van de stichting, in de jaren tachtig.
Ik heb een tijd meegedraaid in het rooster van barlieden en mij soms verbaasd over wensen van mensen aan de andere kant van de bar. Een krentenbol met kaas? Maar de serie heet naar een vegetarisch gemaakte specialiteit: dubbele boterham met kaas (dus niet gecombineerd met ham). Tosti’s en uitsmijters zouden later, na mijn tijd, tot het assortiment gaan behoren.
De rubriek in De AS ging later op in een juist op de actualiteit gerichte rubriek, met een verwijzing naar Henriëtte Roland Holst Ongedoofd vuur geheten. En bij de opmaak van het blad werd de rubriek steeds meer een sluitpost. Actualiteit voor een kwartaalblad is natuurlijk altijd betrekkelijk. De AS is opgehouden te verschijnen met nr.208, Dit is het begin, 2020. Ik was er toen zo’n drie jaar weg. Niet dat het mijn bedoeling was, maar zo is het gelopen.
Ik had voor de verzamelde redactie een notitie gemaakt waarin ik mijn verbazing uitsprak over de onthechtheid aan de actualiteit die op redactievergaderingen tot uiting kwam. Ik was intussen volledig betrokken bij antifascistisch weblog Krapuul (Arnold van der Kluft, aangenaam) en het verschil bij redactiebijeenkomsten trof mij nogal. Ik heb overlegd met Rymke Wiersma of “het goed zou vallen”. Zij dacht van wel. Maar zo was het niet. Laat ik het zwijgen er toe doen wat mij deed besluiten mijn redacteurschap te beëindigen op grond van de reacties. En terugkijkend: de actualiteit is nooit het zwaartepunt geweest bij het anarchistisch theoretisch tijdschrift De AS. Dit kan ik bij terugblik zeker zeggen. Ook de Dubbele Boterham verwijlde uiteraard vooral bij het verleden.
Ik ben door toedoen van Bas Moreel en vervolgens Hans Ramaer bij De AS terechtgekomen, tot mijn verwondering eigenlijk. Een verwondering die lang gebleven is, misschien tot de dood , korte tijd achtereen, van de oprichters, Wim de Lobel en Hans Ramaer. Het was duidelijk dat zij wilden dat het blad ook zonder hen zou doorgaan. De meningen ter redactie hierover waren verdeeld. De realiteit van steeds verder teruglopende abonnementen heeft misschien niet de doorslag gegeven bij het besluit het blad te staken, maar men kan moeilijk zeggen dat het geen rol heeft gespeeld.
De lijst van Dubbele Boterhammen overziend en reconstruerend kan ik mij afvragen of dit alles wel in De AS heeft gestaan. Het meeste nochtans wel. De stukken zijn te vinden op Christianarchie, lekker wanordelijk door elkaar.
1: Aftrap nr.1
2: Waarom ik de Federatie van Vrije Socialisten Amsterdam verliet
3: De soundtrack van de actietijd
4: De grote havenstaking in Rotterdam 1970
5. Colporteren
6: Was revolutionair zijn iets wat zich in een feestsfeer afspeelde?
7 & 8: Terugblik op het maoïsme van de jaren zeventig
9: Het optimisme van Han van der Horst (vaste columnist bij Joop!, in de vroege jaren betrokken bij de afdeling Amsterdam van de Federatie van Vrije Socialisten Amsterdam)
10. Dialectisch materialisme
11. Razzia op een studentenflat, 1974
12/13: Fasetheater Pierre Overney, gedachtenis van Waling Dijkstra alias Sherre Arden
14. Anarchisten besloten te gaan roeien…
15. Acties rond de wurging van Salvador Puig Antich
16. Bij de nieuwe Maagdenhuisbezetting: eender en heel anders
17: Het einde van de Rooie Rat
18: Mannenpraatgroepen/”mannenbeweging”
19. Marx bij de studie algemene politieke en sociale wetenschappen
Verkeerd genummerd maar wel aan de orde geweest: het Anti City Circus Amsterdam 1978/79 en het Vlooienpark. Eveneens buiten de nummering: het einde van het Volksdepartement voor Voedselvoorziening van Amsterdam Kabouterstad, bakkerij Paul Année.
– Uitgelichte afbeelding: Door MigGroningen – Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4483543
