Verveeld kijkend naar het artikel van Femke Halsema op de site van De Morgen merkte ik in het menu een titel: Nietzsche is dood. De behoefte aan religie en spiritualiteit is terug van weggeweest.
Vermoedelijk stond het in het menu bij Halsema omdat het ook een ‘Ollandse is die het geschreven heeft, al is zij nog minder ‘Ollands dan Halsema wellicht is (geen idee en nee, het interesseert mij niet). De schrijfster was Monique Samuel, Egyptische christen geëmigreerd naar Nederland, alhier uit de kast gekomen. En waarschijnlijk de meest ingewijde scribente over Egypte die Nederland rijk is, want ervaringsdeskundige.
Studerend in Leiden wordt zij meteen bij “politieke filosofie” er van op de hoogte gesteld dat God dood is. En dat is geen kreet van Nietzsche maar van Thomas Hobbes, ruim twee eeuwen eerder. Voor een filosofiecollege een opmerkelijke uitspraak. Zij veronderstelt namelijk dat we weten waar of over wie we het hebben als we zouden zeggen: “God is dood”. Een beetje wijsgerig docent zal moeten duidelijk maken dat er een definitieprobleem is – dubbel zelfs hier. Maar het niveau kan waarschijnlijk niet onderschat worden, het is Leiden in de eenentwintigste eeuw. En dan, het gaat om eerstejaars die meteen overdonderd worden en niet getraind zijn in bij wijsbegeerte horende dialoog.
De docent verwacht dus waarschijnlijk instemmend geknik – al weer iets merkwaardigs voor een college filosofie, maar ja, ik heb het vak gekregen van iemand van wie gefluisterd werd dat hij neothomist was, wat mij verder eigenlijk ontgaan is.
Monique Samuel hoort evenwel niet bij de docielen.
in mijn rij botste de uitspraak op weerstand. Al op mijn eerste collegedag als kandidaat-politicologe was ik onbewust en onbedoeld op de ‘allochtonenbank’ beland. Daar zat ik dan, ingeklemd tussen een joodse Israëlier, een katholieke Syriër, een sjiitische Libanees, een Iraanse atheïst en een soennitische Irakees, naar een wetenschappelijke uiteenzetting te luisteren over de dood van een God die in mijn ogen toch echt springlevend is.
Zij noemt het niet, maar luidkeels uitgedragen atheïsme is een nieuwe verschijningsvorm van “Europese” superioriteit die de gekoloniseerde gekleurden hun plaats in de wereld moet wijzen: jullie zijn achterlijk want voor jullie is God niet dood. Maar de schrijfster heeft nieuws voor “ons”: in tegenstelling tot wat de dagelijkse propaganda wil doen geloven is de grootste “instroom” aan immigranten christen of christelijk (beide woorden hebben voor mij verschillende gevoelswaarde), niet islamitisch. Samuel weet het uit eigen ondervinding: zij is een van hen. En zij bespeurt bij “autochtone” generatiegenoten behoefte of neiging tot religiositeit die niet meer belast is met de haat tegen de kerk(en) die vorige generaties gekenmerkt zou hebben. “God is dood” – vertel eens, wie was dat dan?
Het stuk wil waarschijnlijk teveel tegelijk in kort bestek zijn, maar het is altijd meer de moeite waard dan het gemekker van La Halsema. Oordeel zelf.
Voor mij is het evangelie van juf Samuel gelul. Desondanks gun ik ieder mens zijn geloof.
Ze maakt evenwel een belangrijke opmerking:
“Alleen in Nederland al zijn er een miljoen christenenmigranten. Daarmee zijn zij en niet de moslims de grootste migrantengroep in Nederland.”
Dat houdt een ontkrachting in van Wilders tsunami van heidense vreemdelingen die naar Nederland komen. Niet alleen klopt het angstverhaal over de tsunami niet, maar de pijler waar Wilders zich aan vasthoudt – de joods-christelijk traditie – bevindt zich op drijfzand.