Strijdbewegingen voor sociale rechtvaardigheid, tegen onderdrukking, uitbuiting, witte overheersing en patriarchaat, voor natuurbehoud en een schoner milieu en een iets minder desastreus ontregeld klimaat… zulke bewegingen hebben vele vijanden. Eén van die vijanden heet GroenLinks. Twee actuele ontwikkelingen laten dat zien.
Lutkemeer
Er is om te beginnen de strijd tot behoud van de Lutkemeerpolder aan de rand van Amsterdam. Daar bevindt zich een biologisch boerenbedrijf. Echte boeren, niet de randcriminelen met hun tractors die door racistische politici toegejuicht en wapperend met de Confederate vlag van de Zuidelijke Amerikaanse slavenhoudersstaten uit de Amerikaanse burgeroorlog, Den Haag nog wat onveiliger hielpen maken dan het van regeringswege en dankzij de plaatselijke politie sowieso al is. Nee echte boeren. Hun biologische boerenbedrijf, De Boterbloem, moet echter weg van de gemeente Amsterdam. Op die plek komt namelijk een bedrijventerrein. Dat is zo geregeld, via een deal waar minstens een zweem van corruptie aan zit waar VVD-politicus Ton Hooijmakers meer van weet.
GroenLinks zit inmiddels in het gemeentebestuur en heeft deze beslissing geërfd. Maar de betreffende GroenLinkse wethouder stáát ook voor het besluit, en voert het uit, in strijd met onder andere de afspraak dat dit nieuwe bedrijventerrein niet aangelegd zou worden zolang een ouder bedrijventerrein nog niet volgebouwd is. En dat is het nog niet, zoals ook een NRC-verslaggever vaststelde.(1) Natuurlijk is de sloop van Lutkemeerpolder en bioboerenbedrijf evengoed onaanvaardbaar als dat andere terrein wel vol is. Maar de schending van de eerdere afspraak is wel symptomatisch.
Een GroenLinks-wethouder maakt zich dus verantwoordelijk voor het kapotmaken van een biologisch boerenbedrijf, voor het vervangen van hoognodig groen door nog meer gebouwen om nog meer ondernemers alle ruimte te bieden om winst bij elkaar te harken over de ruggen van personeel, klanten en vooral milieu. Deze wethouder heet Marieke van Doorninck. Haar reactie op de kritiek: ‘Akkerbouw in de stad is misschien een romantisch ideaal, maar het past niet bij de verdichting van de stad waarvoor dit college gekozen heeft.’ (2)Tsja. Op verantwoorde manier eten produceren en tegelijk open en groene ruimte in stand houden is minder belangrijk dan de stad volproppen met steen en beton, want dat laatste is nu eenmaal ooit afgesproken. Dat is GroenLinks op gemeentelijk niveau.
Tegen de sloop van de Lutkemeer is al maanden een campagne gaande, met ook demonstraties en dergelijke. Een bezettingsactie in begin september om de polder te helpen redden werd beëindigd door de politie. ‘Onder orders van onze “groene” gemeente werd er politiemacht opgetrommeld om hardhandig te ontruimen en werden binnen vier uur tijd de pompoenen, zonnebloemen en het harde werk van tientallen tuinders vernietigd’.(3) Wie is verantwoordelijk voor de politie waar het de ‘openbare orde’ en dus politie-inzet bij acties, betreft? Juist: Femke Halsema, burgemeester van de stad en ook GroenLinks.
Zo sloopt een partij die zich er op voor laat staan milieuvriendelijk en vrijheidslievend progressief te zijn, zowel het milieu als de vrijheid om voor sociale en ecologische rechtvaardigheid op te komen. Die strijd gaat evengoed door, voor het behoud van de Lutkemeer en tegen de prioriteiten die ook GroenLinks tot haar prioriteiten heeft gemaakt. Op 12 oktober voeren mensen actie voor de Lutkermeer, wat organisatoren betreft met laarzen aan en knoflook bij zich.(4) Het is het overwegen meer dan waard om daar aan mee te doen. En als we daar de ME tegenover ons krijgen, vergeet dan niet om Femke Halsema daar persoonlijk voor verantwoordelijk te houden.
Politiek Den Haag
GroenLinks blijkt de vijand van sociale rechtvaardigheid en milieubehoud. Dat blijkt niet alleen in Amsterdam, maar ook in Den Haag, waar GroenLinks zich opstelt als vijfde regeringspartij, als coalitiepartner van het aso-kabinet van Rutte. De partij presteert het namelijk om aan te kondigen dat ze voor alle begrotingen van de ministeries wil gaan stemmen die de regering heeft aangekondigd.(5) Daarmee wordt GroenLinks verantwoordelijk voor het regeringsbeleid, en dat rekenen tegenstanders van die regering GroenLinks terecht aan.
Wat is de redenering van GroenLinks hierbij? Partijchef Jesse Klaver wil af van wat hij ‘scorebordpolitiek’ noemt: partijpolitiek puntjes vergaren door demonstratief nee te stemmen uit profileringsdrang, of zoiets. GroenLinks redeneert verder dat in de diverse begrotingen niet louter bezuinigingen zitten – waar GroenLinks makkelijker voluit tegen kan stemmen – maar ook bescheiden verbeteringen, iets meer budget zus, een iets hogere toeslag zo. Door frontaal tegen begrotingen te stemmen, stem je ook tegen die verbeteringen. Als zo’n begroting wordt weggestemd gaan die verbeteringen ook niet door en blijft de bestaande, hoogst onbevredigende toestand voortduren. Om dus die kleine beetjes vooruitgang binnen te halen, moet GroenLinks wel voor die begrotingen stemmen. Dat is zo’n beetje het idee.
Het is een vunzige, opportunistische redenering die zelfs in eigen termen niet spoort. Allereerst maakt GroenLinks zich op deze manier niet alleen verantwoordelijk voor de verbeteringen die met een vergrootglas inderdaad wel te vinden zijn. Ze maakt zich tegelijk verantwoordelijk voor precies de karigheid van de verbeteringen, en ook voor die delen van beleid waar juist helemaal geen verbeteringen te vinden zijn. Door bij voorbaat te zeggen dat ze vóór stemt, ziet GroenLinks ook bij voorbaat af van haar machtsmiddel. Immers, juist door te dreigen tegen te stemmen, kan een partij soms bedingen dat de regering haar begroting verder wijzigt in de richting van wat die partij wil. GroenLinks had kunnen zeggen: we stemmen alleen voor de onderwijsbegroting als daar tegen de werkdruk geen fooi, maar echt substantieel geld wordt ingezet. Zorg idem, en ga zo maar door.
Natuurlijk: GroenLinks kan verzoeken in die richting nu ook indienen. Maar waarom zou de regering eraan tegemoet komen, als GroenLinks bij voorbaat garandeert dat ze de regeringsplannen ook ongewijzigd laat passeren? Als je dan al gelooft in parlementaire politiek, gebruik dan minstens je parlementaire invloed om echt iets binnen te halen, in plaats van blij te zijn met de fooien die de regering aanbiedt uit angst dat je zelfs die kwijt raakt als je met de vuist op tafel slaat. Wat GroenLinks nu doet, is zich opstellen als regeringspartij, mét de verantwoordelijkheid voor het beleid maar zónder de invloed om dat beleid zelfs maar bij te sturen. Want van het uitoefenen van die invloed ziet GroenLinks bij voorbaat dus af.
Het heeft er veel van weg dat GroenLinks meer bezig is met zich profileren als echte coalitiepartner voor een volgende kabinetsperiode dan als partij die haar idealen om probeert te zetten in beleid. Klaver wordt – zo ziet het er uit – liever gewaardeerd door Rutte dan door bio-boeren in de Lutkemeer en door zorgmedewerkers in welk ziekenhuis dan ook. Ik geloofde al niet in de parlementaire methode om sociale verandering te bereiken: geef mij maar buitenparlementair protest en verzet, desnoods harde actie – het punt waar die verder zo reactionaire boeren van afgelopen dinsdag wèl iets leerzaams lieten zien. GroenLinks etaleert intussen hoe ze de parlementaire methode verder verfijnd heeft door van verandering die verder gaat dan wat Rutte toestaat, bij voorbaat maar helemaal af te zien.
Hoe GroenLinks Baudet en Wilders helpt
De gevolgen zijn desastreus, voor GroenLinks maar ook voor de strijd voor rechtvaardigheid en milieu. Het lot van GroenLinks kan me op zichzelf weinig schelen, die strijd voor rechtvaardigheid en milieu dus wel. GroenLinks speelt met haar opstelling de rechtse vijanden van die strijd in de kaart. Hoe?
GroenLinks profileert zich als partner van een alom verachte en verafschuwde asociale regering. Die afschuw en verachting zal nu ook neerkomen op het hoofd van Klaver en zijn fractiegenoten. Wie bij volgende verkiezingen tegen dit kabinet en zijn akelige neoliberale prioriteiten wil stemmen, kan bij GroenLinks niet terecht. Ik voorspel een forse daling van het aantal GroenLinks-zetels bij komende parlementsverkiezingen, gevolgd door het aftreden van Klaver als partijchef. Ik zal geen traan laten om diens vertrek en om de GroenLinkse nederlaag. Wie eerst de ruggengraat kwijtraakt door die te verwaarlozen, verliest vervolgens ook de kiezers. Zo gaat dat.
Maar de afgang van GroenLinks heeft ook buiten die partij consequenties. De regeringsvriendelijke opstelling van Klaver is koren op de molen van fascistisch rechts. Want als een zich links noemende partij zich neoliberaal en als regeringspartner gedraagt terwijl hard en racistisch rechts zich oppositioneel opstelt, dan zal de woede die het regeringsbeleid oproept des te makkelijker door dat harde racistische rechts bespeeld en in macht omgezet kunnen worden. Kijk hoe Wilders al juicht! ‘GroenLinks heeft zich bij voorbaat, zonder te regeren, tot regeringspartij gebombardeerd. De partij laat zijn kiezers in de kou staan.'(7) Net zoals Wilders dat zelf deed met zijn gedoogsteun voor Rutte I, 2010-2012, maar dat vertelt Wilders er natuurlijk niet bij. En die opstelling kostte Wilders kiezers, de huidige opstelling van Klaver zou GroenLinks ook wel eens flink kunnen opbreken. Want waar GroenLinks zo ongeveer meeregeert terwijl Baudets FvD en Wilders’ PVV spelen voor oppositiepartij, daar zullen die PVV en dat FvD kiezers winnen terwijl GroenLinks verliest. Voor die verkiezingswinst van de fascistische rechterzijde is GroenLinks dan mee verantwoordelijk.
Iets van dezelfde griezelige dynamiek zien we rond de Lutkemeerpolder. Het Amsterdamse stadsbestuur, met GroenLinks als deelnemer, maakt zich verantwoordelijk voor het slopen ervan ten bate van een bedrijventerrein. Welke partij stelt zich op als tegenstander van de sloop en als bondgenoot van de strijd ertegen? Juist: het Forum voor Democratie.(6) Natuurlijk is ieder bondgenootschap tussen actievoerders en Forum-fascisten vergif. Maar het is de opstelling van GroenLinks als bestuurderspartij die dit vergif de ruimte geeft
Wat we nodig hebben, is radicale oppositie tegen de regering én tegen hard rechts. Wat GroenLinks biedt is echter medewerking aan die regering en het in de kaart spelen van hard rechts. Jesse Klaver, je maakt een onvergeeflijke fout. Beste mensen die nog verwachtingen hebben van GroenLinks: kijk goed, en trek je conclusies. Jesse Klaver en zijn partij zijn ook jullie vijand.
Noten:
2 als noot 1.
3 ‘Demonstratie Lutkemeerpolder’, op Krapuul, 5 september 2019
4 ’12 oktober 14 uur actie!’, Behoud Lutkemeer ; ook: Behoud Lutkemeer, ‘Naar de Lutkemeer, als het je een biet kan schelen!’, Indymedia, 28 september 2019
6 zie noot 1.
7 zie noot 2.
