De Italiaanse president Mattarella kelderde de aanstelling van een eurocriticus tot minister van Financiën en liep daarmee met open ogen in de val die Salvini, kopman van het extreemrechtse Lega Nord gespannen had. Salvini kan zich nu opwerpen als staatsman en verdediger van de democratie in aanloop naar onafwendbare nieuwe verkiezingen.
De 76-jarige Mattarella maakte zondag de grootste politieke blunder van de voorbije decennia, eentje met mogelijk catastrofale gevolgen voor Italië en, ruimer, de hele Europese Unie. Drie maanden na de parlementsverkiezingen leek er eindelijk een nieuwe regering in de maak. Het zou een ongeziene coalitie worden tussen het populistische fenomeen 5-sterrenbeweging en het extreemrechtse Lega Nord.
De 5-sterrenbeweging was de grootste partij geworden met 32,7 procent. Lega Nord had met 17,4 procent kartelpartner Berlusconi overvleugeld. In hun uiteindelijke regeringsprogramma lieten beide partijen de radicale anti-EU-retoriek vallen. Van een referendum over de euro was geen sprake meer.
Salvini, kopman van Lega Nord, zou de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken worden. Hij zou verantwoordelijk worden voor de bouw van concentratiekampen voor 500.000 asielzoekers die daar tot 18 maanden zouden kunnen worden opgesloten in afwachting van hun deportatie. Het regeerprogramma beloofde ook de informele kampplaatsen van Roma te ontruimen en Roma-kinderen bij hun ouders weg te halen als ze onregelmatig naar school gaan.
Maar het waren niet die paragrafen uit het regeerprogramma die de onrust deden oplaaien binnen EU-kringen. Wat hen wel op de barricaden bracht, was het feit dat de nieuwe regering lak leek te hebben aan strenge begrotingsnormen.
De progressieve belasting voor bedrijven en sommige individuen die oploopt tot 43 procent zou vervangen worden door een flat tax van 15 en 20 procent. Voor werklozen zonder uitkering komt er een basisbedrag van 780 euro per maand, tenzij ze – en daar komt de angel – drie keer een werkaanbieding weigeren. De regering wil ook bepaalde pensioenmaatregelen terugschroeven. Aangezien er geen nieuwe belastingen tegenover staan, zou dat allemaal samen een gat slaan in de begroting. Alexander Dobrindt, CDU-fractievoorzitter in de Bondsdag, noemde de nieuwe Italiaanse regering een “schuldcoalitie” en hij voegde er aan toe dat Duitsland niet bereid was de rekening te betalen.
‘De euro is een gevangenis’
Het voorstel om de eurosceptische Paolo Savona tot minister van Financiën te benoemen, lieten de alarmbellen luid schallen. De man is 81 en heeft een lange staat van dienst. In linkse middens zal je hem niet snel zien. Hij werkte bij de nationale bank en was actief bij een werkgeversorganisatie. Maar Savona maakt wel een messcherpe analyse van het eurobeleid. De euro noemt hij een Duitse gevangenis. Als je naar de naakte cijfers kijkt, kan je hem moeilijk ongelijk geven.
Het Italiaanse bnp per hoofd van de bevolking is nu lager dan toen de euro werd ingevoerd, nu 16 jaar geleden. Voor de meeste Italianen betekent de euro dus minder inkomen. In veel Zuid-Italiaanse regio’s piekt de werkloosheid een decennium na de financiële crisis nog altijd boven de 20 procent.
De Italiaanse president weigerde hem te benoemen en de onbekende kandidaat-premier Giuseppe Conte kon meteen terug de anonimiteit induiken. Dat Lega Nord niet inging op het voorstel om een alternatieve euroscepticus uit eigen kringen te benoemen, toont dat de extreemrechtse partij garen wil spinnen bij het incident.
“Dit is een zeer slechte dag voor Italië en voor de democratie. Frankrijk en Duitsland en de heren van de spreads (het verschil tussen de Duitse en de Italiaanse rente, nvdr) zeiden nee tegen deze regering”, zo sprak Salvini zijn aanhangers op een meeting toe. Op zijn Facebook-pagina zei hij dat de volgende verkiezingen over de toekomst van de democratie gaan.
Salvini kan zich nu dus enkele maanden profileren als de beschermheer van de Italiaanse democratie tegen een Europese elite die enkel oog heeft voor strenge begrotingen, een mooie positie voor een extreemrechtse voorman.
De 5-sterrenbeweging reageerde nog forser en vroeg om de ontslagprocedure van de president op te starten. Door daar niet aan mee te doen, kan Salvini zich ook nog eens een staatsman tonen die Italië niet in een constitutionele crisis wil werken.
Meneer Schaar dan maar
Alsof het nog niet genoeg was, probeerde president Mattarella prompt een technocratische regering onder leiding van voormalig IMF-topman Cottarella op poten te zetten. Die laatste draagt de bijnaam ‘Mr. Schaar’ sinds hij onder een vorige regering de opdracht kreeg om het mes te zetten in de overheidsuitgaven.
Deze regering maakt geen enkele kans om een meerderheid te krijgen in het parlement en dus krijgen we heel waarschijnlijk in het najaar nieuwe verkiezingen. Eén ding is zeker: Lega Nord zal bij die verkiezingen vooruitgaan. Heel waarschijnlijk zullen ze het partijvehikel van Berlusconi verder opeten. Al mag die laatste zich opnieuw kandidaat stellen. De vorige keer mocht dat niet na een veroordeling wegens fraude.
Het enige verschil met de verkiezingen van het voorjaar is dat de situatie nog meer op de spits gedreven werd. De EU maakt geen aanstalten om iets te doen aan de opvangcrisis in Italië waar 75 procent van de vluchtelingen uit het Afrikaanse continent voet aan wal zet. En diezelfde EU heeft nu ook duidelijk gemaakt dat ze geen enkel oor heeft voor de sociaaleconomische verzuchtingen van de door de euro en het besparingsbeleid gewurgde Italianen.
De EU en de ‘financiële markten’ zijn er nog maar eens in geslaagd om extreemrechts nog groter te maken. Veel kans dat de derde grootste economie van de EU binnenkort geleid wordt door een extreemrechtse premier.
– Door Christophe Callewaert, opdewereldmorgen.be –
