Wakker worden! Berthold Brecht is jarig! Hij werd geboren op 10 februari 1898 (gelukkig niet in Hitlers jaar…). En hij werd de grootste en bekendste Duitse theatermaker en antifascistische tekstschrijver en was bovendien zeer gerespecteerd communist – hij stierf in 1956.
In 1933 vluchtte hij als communist al voor de nazi’s, na de Rijksdagbrand, 27 februari 1933, die deels door onze eigen Marinus van der Lubbe was aangestoken. Daar maakten de nazi’s en dan vooral Hitler, Göring en de rest uiterst gretig misbruik van om hun keiharde, moorddadige dictatuur/terreur te starten. Alle bekende communisten en socialisten werden zsm opgesloten in de nieuwe concentratiekampen, waarvan Dachau één van de eerste was. Dat startte op 21 maart 1933.
Van Brecht is één lied ‘wereldwijd’ bekend: Die Moritat von Mackie Messer, ook wel bekend als het lied ‘Mack the Knife’, dat zeer populair werd door o.m. de versie van Louis Armstrong (de zwarte. wereldberoemd jazztrompettist ook wel bekend als ‘uncle Sachmo’) en zwarte jazzkoningin Ella Fitzgerald (nog steeds geen opvolgster). Maar waarom was Mack the Knife dan zo populair?
En hoe populair dan? In de UK haalde dit nummer in de versie van Louis A de top-tien nr 8, in de VS nr 20, en bij ons… nr 3! Dat was in 1956. En in 1958 bracht US-tieneridool Bobby Darin het ook uit, en werd nr 1 in de VS. Frank Sinatra – wie kent ‘m niet – bracht het nummer ook uit. Wat wil een communistische idealist en toneelschrijver nog meer?
Moeilijk te zeggen waarom dat zo populair werd. Het is voor mij glashelder dat die hordes platenkopers niets wisten van Berthold Brecht, of de opvoedende bedoeling van dat lied. De tekst gaat over een gewetenloze moordenaar in 19de-eeuws Londen.
Het lied maakt deel uit van de ‘Dreigroschenoper’, de Driestuiversopera uit 1928 waarmee Brecht grote successen boekte in de jaren ’30 maar ook na de oorlog, ’t werd ook verfilmd. Brechts opera ging over de ellendigen, de mensen onderaan, en wat hen bewoog.
Brechts geboortestad Augsburg gaat hem een jaar lang eren. Duitsland pakt het grondig en groots aan. Maar hier is ’t nogal stil. Ook het Duitslandinstituut doet niets aan Brecht vandaag. In dak- en thuislozencentrum ‘De Brecht’ aan de B. Brechtstraat in Amsterdam gaat alles zoals elke dag… maar aan de telefoon weet iemand in ieder geval vagelijk van Mack the Knife. Een huurappartement in de straat kost – vrije sector – nu € 1375… Brecht keert zich half om in zijn gr…
Het Goethe-instituut, gewijd aan Duitse cultuur en wel in Amsterdam en Rotterdam, doet niks. Brecht draait zich verder… En op de afdeling Duits aan de UvA doen ze ook niks aan hem, omdat ze tegenwoordig actuele auteurs doen, zoals Bernhard Schlinck, die zich keert tegen neonazi’s (maandagavond 13 feb is hij in De Balie).
Brecht draait zich gelukkig terug.
Jarenlang had de Amsterdamse bioscoop De Uitkijk de film op zijn programma. Dit jaar helaas niet. Foutje, jongens!
– Uitgelichte afbeelding: Door Bundesarchiv, Bild 183-W0409-300 / Kolbe, Jörg / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 de, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5371156
