Ander Europa heeft haar serie over de Europese verkiezingen vervolgd met een overzicht van belangrijke issues. In deel 2 is de kwestie van oorlog en vrede besproken. Die blijft uiteraard immer een top topic. In deel 3 gaat het over het aantal belangrijke ontwikkelingen sinds de vorige verkiezingen in 2014.
Met betrekking tot de issues zijn er grofweg drie stappen te onderscheiden. De eerste is de identificatie van de relevante items, de tweede is er vragen over stellen in politiek perspectief en de derde is oplossingen aandragen en bespreken. Op Ander Europa is in eerste instantie hoofdzakelijk gekozen voor stap 1. In dit stuk wil ik ook stap 2 zetten. Kritische vragen zijn onmisbaar, hoe onwelkom ze ook mogen zijn. Stap 3 zal later volgen, hopelijk ook op enig moment op Ander Europa
Krijgsmacht
De EU heeft in 2012 de Nobelprijs voor de Vrede gekregen. Dat is nogal wat. Auteur van deel 2 Gerrit Zeilemaker merkt terecht op dat de Europese lidstaten niet vredelievend zijn ten aanzien van de EU omringende landen in Afrika, Azië en Europa. Hij schrijft: ‘Veel interventies in Afrika en het Midden-Oosten waren niet veel meer dan Engelse en Franse koloniale avonturen, maar nu doorgevoerd onder de blauwe vlag van de EU. Zo namen Frankrijk en Engeland in Libië het voortouw bij het verjagen van Gadaffi en schiepen vervolgens een moorddadige chaos.’
Als de vredelievendheid van de EU een mythe is, wat is er dan aan te doen om de mythe tot realiteit te maken? Hoeveel bewapening is gepast voor de landen van de EU? Of misschien is er helemaal geen leger in enige lidstaat nodig?
Griekenland en Brexit
Wat betreft de ontwikkelingen in de EU staat het aanvankelijke optreden van het Griekse Syriza in 2015, voor haar noodgedwongen capitulatie door de trojka, op de voorgrond. Herman Michiel, auteur van deel 3, stelt naar aanleiding van de wederwaardigheden in Griekenland al de onvermijdelijke vraag: ‘Wat kan een linkse regering doen die zich in een gelijkaardige situatie bevindt?’ Die vraag is meer dan terecht. Die zou dan meteen gekoppeld moeten worden aan Brexit – een koppeling die Michiel overigens niet maakt. Een vervolgvraag daarbij is: maakt een EU-lidstaat, los van de politieke signatuur van zijn regering, een reële kans uit de EU treden? Of fungeert de EU als een soort Hotel California, waar je wel kunt uitchecken maar dat je eigenlijk nooit kunt verlaten?
Economie
In 2008 was er de grote economische crisis die begon met het bankroet van de Amerikaanse bank Lehman Brothers. Langzamerhand is de economie sindsdien in de meeste Europese landen weer opgekrabbeld, conform de ontwikkeling van het hard neoliberale kapitalisme: van crisis naar crisis met daartussendoor bedrieglijke opflakkeringen. Zeker is dat er opnieuw een financiële crisis komt, de kwestie is alleen wanneer. Hoewel de Europese Centrale Bank met het inpompen van geld in het bankensysteem (Quantitative Easing) voorlopig een halt heeft toegeroepen aan de crisis zijn fundamentele hervormingen van de banken achterwege gebleven. Zo is geen scheiding gemaakt tussen investeringsbanken en depositobanken. De vraag ligt hier voor de hand: hoe kan de politiek grip krijgen op de financiële sector?
Een andere belangrijke economische ontwikkeling betrof de vrijhandelsverdragen. TTIP, CETA en TiSA zijn bekende afkortingen daarbij. VS-president Donald Trump heeft TTIP gelukkig vooralsnog afgeschoten. Doch CETA (met Canada) is al sinds 2017 voorlopig in werking. De grootste ellende betreft de ISDS-clausules, waarbij private geschillencommissies oordelen vellen in disputen tussen democratische staten en multinationals. Het vraagstuk is zeer complex maar dient toch ter discussie worden gesteld: hoe stellen we een goede internationale rechtsprocedure op voor genoemde geschillen?
En last but not least: de versnippering van de EU in lidstaten leidt tot financiële paradijzen. (Delen van) EU-lidstaten zijn zelfs zelf een financieel paradijs, of ze doen niets aan de verdragen met belastingvriendelijke mini-staatjes. Is er daarom een Europees ministerie van Financiën nodig?
Asielzoekers
Migratie is een enorm betwiste zaak, vooral door rechts. Extreemrechts drijft zelfs voornamelijk op waandenkbeelden over vluchtelingen en andere migranten. Ander Europa geeft een paar grafieken, waaruit blijkt dat de migratie door asielzoekers op Europese schaal gezien nauwelijks iets voorstelt. De Dublinverordening bepaalt echter dat de lidstaat waar een asielzoeker het eerst aankomt voor de asielprocedure verantwoordelijk is. Dit laat feitelijk de zuidelijke, armere Europese lidstaten voor de zorg opdraaien. Door de opeenhoping daar schijnt de migratie groter en is zo koren op de molen van extreemrechts. Wat is het antwoord van links op de komst van deze asielzoekers? Is een gezamenlijk Europees beleid uitvoerbaar of is het ieder land voor zich?
Klimaat
Als je denkt dat de apocalyps nabij is door de klimaatopwarming, dan is een gezamenlijk optreden logisch. De internationale coördinatie die de problematiek vergt, zorgt ervoor dat het klimaat bij links hoog op de agenda staat. Bij de regeringen van lidstaten ligt het effectueren van klimaatmaatregelen echter moeilijk. Dit zorgt voor nog een sterker gevoel van urgentie bij links. Maar wat als een minder leefbare aarde nog even op zich laat wachten? Als er in plaats daarvan vooralsnog vergroening optreedt? Is het raadzaam voor links om een ‘defensieve’ strategie ten aanzien van klimaatopwarming te ontwikkelen voor het geval dat het klimaat robuuster blijkt dan nu lijkt?
