Op twitter, dat mij dezer jaren wakker maakt en houdt in de ochtend, las ik voor mijn vertrek een twiet van een of andere ChristenUniemijnheer die het had over zoveel goeds van de coalitie en de fopmotie (zo noemt hij het!) over het kinderpardon, die mede door toedoen van zijn partij werd weggestemd. Natuurlijk, de verhoging van de btw is veel belangrijker dan zo’n “pardon” voor vierhonderd kinderen met bijbehorend gezin.
Met de juiste dosis kwaadheid geladen ga ik op pad, ik zal ze zwepen met het geuzenlied dat spreekt van verzet tegen de Overheid. De protestante Kerk in Nederland is gebouwd op dit verzet, en op vlucht uit wat door de oorlog België zal worden, en Frankrijk.
Maar in het Liedboek in de Bethelkapel komt dit lied, Gezang 414, niet voor. Wel allerlei van Huub Oosterhuis.
Niemand in de kapel zelfs kent het lied. Tenslotte leest iemand het voor vanaf zijn telefoon. Ik ga het echt niet in mijn eentje zingen, ik denk ook niet dat ik stemvast kan zijn zo alleen in een zaal. De kracht van het lied ligt deels in de gezamenlijkheid.
Het speciaal door mij opgestelde Liturgiekanaaltje op Youtube krijg ik niet aan de praat in de Bethelkapel. De WiFiverbinding hapert. Laat dan maar.
Deze tegenslag bepaalt de verdere gang van zaken. Maar laat ik eerst zeggen wat mij hier brengt.
In de Bethelkapel in Den Haag wordt ononderbroken dienst gehouden ter ondersteuning van het kerkasiel van het Armeense gezin Tamrazyan. De VVD-staatssecretaris die verantwoordelijk is voor hun beoogde uitzetting, ondanks het tot drie keer toe door rechters bevestigde verblijfsrecht, mag wel in een interview snotteren dat hij toch ook een mens is, maar vijf mensen blijven hier schuilen. Het is net geen onderduiken, vierentwintig uur per dag, zeven dagen in de week is er dienst aan de gang in de kapel. En men kan daar bij aanwezig zijn, en men komt van heinde en verre. Aanwezigen en voorgangers v/m. Ik las ergens over “driehonderd linkse dominees” die de dienst aan de gang houden. Voor het publiek dat deze kwalificatie tot zich neemt dient dit ongetwijfeld als diskwalificatie gelezen te worden, stel je voor dat het zomaar dominees zijn (er is ook een rabbijn geweest, en pastoors doen ook af en toe dienst).
Het rooster is ongeveer gevuld tot de eerste zondag van Advent, en dat is knap. Of mijn optreden als onafgestoffeerd vrijzinnig dominee echt nodig was zal ik niet weten, maar ik heb mij aangemeld op grond van mijn ervaring als hagepreker bij allerhande wakes (het “grenshospitium” is het toepasselijkst hier). Voor de gelegenheid ben ik begonnen Easy essays van Peter Maurin te vertalen, die stof tot overdenken en gesprek opleveren (lang niet allemaal, kom ik al vertalend achter).
Mijn voorganger-voorganger spreekt hartige taal over gekozen potentaten als Trump, Bolsonaro, Orbán en Duterte, die zich ook allemaal op het christendom beroepen en flinke steun uit die hoek krijgen. Dit is eigenlijk ongelooflijk. En ik hoef het niet meer te zeggen. Nu ik dit opschrijf bedenk ik dat het in een estafettedienst eigenlijk wel zou moeten en kunnen.
Hoe het komt weet ik niet, maar ik kan mij maar moeizaam in de zaal verstaanbaar maken. Heb toch ervaring met Spreken in het Openbaar: behalve die hagepreken noem ik de Bilwettournee van 1994-95, lezingen en radiowerk. Als er gelachen wordt in de zaal (dat kan heel onverwacht zijn om iets wat je zelf heel serieus vindt) weet je dat men hoort, dat men luistert en dat het doordringt. Dat valt mij hier in de kapel moeilijk. En lachen is helaas niet aan de orde. of wel?
Ik volg het roomse rooster van de dag, het bevat als responsorium zowaar Psalm 23.
Nederlandse “iconische cultuur”, en natuurlijk “kosmopolitisch” zoals het hoort bij Cultuur:
Een van de Schriftlezingen is een passage van de Brief aan Titus waarin opgeroepen wordt gehoorzaam te zijn aan de zittende overheid. Een gelegenheid om de zaal te vragen wat men hiervan vindt. Want deze estafettedienst is tenslotte verzet tegen die overheid. Welnu, iemand in de zaal zegt dat er wel wijsheid bij die overheid moet zijn. Ik hoef daar niets aan toe te voegen.
En eigenlijk is het mooi anarchistisch dat mijn verhaal over Peter Maurin en de Catholic Worker vanuit de zaal wordt afgekapt met de wens te zingen. Iemand stelt een lied van Oosterhuis voor.
Zingen is dubbel bidden – is die niet van Augustinus? Ik heb slechts een lied op het programma, dus op dit punt neemt de zaal de liturgie ter hand. Wonderlijk, weinig van wat ik gepland heb komt echt naar voren en tegelijk heb ik niet het gevoel van Mislukking dat ik zou kunnen hebben bij het stuklopen van mijn Plan.
Het is een Mooie Mislukking doordat de niet ruim gevulde zaal het heft in eigen handen neemt. En eigenlijk hoort het zo, zeker in de vroege Kerk, en waarom nu niet weer hier?
En van anarchisme zal niemand meer schrikken hier. Mijn makker David Rovics heeft zowaar ook opgetreden in de estafettedienst.
Mijn voorganger-voorganger vraagt aan de zaal wat de aanwezigen hierheen heeft gebracht. Ik ben een van slechts twee responderenden. Voor het eerst in jaren, zeg ik, heb ik het gevoel dat de Kerk relevant is door deze actie. De dienstdoende dominee vindt dat mooi gezegd.
Tot mijn spijt heb ik degenen om wie het gaat – maar het gaat om meer, hier, tenslotte, ook al geldt het koran- en talmoedische woord “Wie een mens redt redt de hele mensheid” – niet of nauwelijks gesproken. Misschien net voldoende. De drie kinderen zitten een tijdje bij de dienst.
In de opvangruimte geeft Hayarpi mij een strookje waar de url van haar site op vermeld staat. Ik ben aan de beurt, moet warmlopen voor het voorgaan dus daar blijft het bij. Haar zus – wier naam ik niet weet en die ook niet vermeld wordt – zet, vernomen hebbend van mijn verstaanbaarheidsprobleem, een statief neer voor een microfoon. Dank.
Hayarpi’s meditaties staan hier.
Het zou mij werkelijk verbazen als op den duur het regime niet toe zal geven aangaande dit gezin, zoals met Lili en Howick. Of Mauro. En ieder los kind moet telkens weer voor de poort van de uitzettingshel weggesleept worden want het regime luistert naar de lelijkste Stem van het Volk.
Volgend jaar Kerstviering in Tilburg, Hayarpi en de jouwen!
– Bethelkapel, 24/7 dienst, Thomas Schwenkestraat 28-30, Den Haag.
