Het leuke van reizen is de afstand tot waar je je reis begon. Langzaam verdwijnt de dagelijkse sleur achter de horizon. Je blijft natuurlijk wel op de een of andere manier verbonden met je uitgangspunt. Zit alles wel goed op slot? Gaat alles wel goed als ik er niet bij ben? Maar naarmate de reis vordert ebt het recente verleden weg en wordt je aandacht opgeëist door nieuwe ervaringen. Als je een duizend kilometer verderop dan nog kennis neemt van de vaderlandse media, waan je je ontsnapt aan een los geslagen schip in een storm die maar niet ophoudt. De boodschap is dat Nederland voor de totale ondergang staat, als we het maar willen zien en als we het er over eens zijn dat iemand iets moet doen. Zolang het ‘ons’ maar niets kost.
Het lawaai van de opinies dat vanuit de lokale depressie de wereld in geslingerd wordt is vooral een massale en luidruchtige begripsverwarring. Niets is meer wat het betekent. Ieder feit wordt betwijfeld, iedere mening is een feit. Als iedereen het ergens over eens is, is het waarheid. Waarheid is voor de meesten een kwestie van herhalen en volhouden. Niet omdat de waarheid zelf wordt onderdrukt, maar omdat men zich bedreigd en dus onderdrukt voelt en dat de waarheid is. Waarheid is herkenning als in “zie je wel?” Het is de bevestiging van het eigen gelijk. Zo kun je een kind een terrorist noemen of een jood of moslim nazi noemen en dat als absolute waarheid adverteren, zonder je zorgen te hoeven te maken over betekenis of consequenties. Een generatie later is zo’n duiding compleet ingeburgerd bij een deel van de bevolking en kun je er geld mee verdienen of politieke macht mee verwerven. Als je echt goed bent.
Om dat mogelijk te maken helpt het zwaar te overdrijven en angsten en gevoelens zo te exploiteren dat kritiek als bedreiging wordt ervaren. Er zijn zelfs mensen die vinden dat gegronde kritiek op iets of iemand een uiting van haat tegen het onderwerp is. Zo wordt kritiek op bijvoorbeeld de PVV of Israël op tal van sociale en niet zo sociale media gemakkelijk vertaald naar haat. Twijfel aan de goede bedoelingen van een bepaald politiek leider betekent voor veel mensen dat je dan dè-bepaalde-politiek-leider-hater bent. Iemand die veelvuldig kritiek geeft is daarom een enorme hater en dient als benchmark om andere critici als hater weg te kunnen zetten. Het verschil tussen haat en kritiek wordt vaak niet meer gezien. Het is een ontwikkeling die illustratief is voor de algehele begripsverwarring die Nederland momenteel teistert. Er is simpelweg geen ruimte voor gematigd optimisme op basis van redelijkheid en rechtvaardigheid. Een kritische dialoog is onmogelijk als we het niet eens zijn over de betekenissen van klanken en woorden die een uitwisseling van gedachten mogelijk maken.
Komende uit het hygiënisch-zindelijke Nederland doet de fysieke, grafische, visuele architectuur langs sommige doorgaande wegen in Frankrijk soms een beetje pijn aan de ogen. Links en rechts wordt je dan toegeschreeuwd door producten en diensten met schreeuwerige teksten en veel blink-blink. Je kunt daartussen nog iets van een bebouwing en andere menselijke uitingen waarnemen. Het voorbij glijdende landschap wordt van tijd tot tijd overschreeuwd door hebbedingetjes, koopbare schoonheid en eindeloos geluk speciaal helemaal voor jou. Terug van een vakantie hebben we daar gelukkig wat minder last van. Hier leven we grotendeels in een elektronische, virtuele werkelijkheid waarin we dagelijks worden lastig gevallen met voordelige, exclusieve aanbiedingen van persoonlijk geluk en herinneringen aan wat we allemaal gemist hebben. En elkaars meningen, mooie plaatjes en leuke muziekjes. Natuurlijk kun je die wel uit zetten. Maar dan blijkt dat de buitenwereld logistiek en administratie is, in dienst van die virtuele wereld waarvan jij je zojuist hebt afgesloten. Da’s ook weer een mening.
