De stierenstrontstiel

Het zal het niet halen, de bovengegeven vertaling van bullshit job, maar het allittereert mooi en het geeft weer waar het om gaat, ook al is de mest van de stier in het Nederlandse (en het Friese) taalgebied niet zo geminacht als elders.
Automatisering zou vrijheid brengen – vrijheid van vervelende, vuile, nare werkzaamheden. Het aantal in zogeheten arbeid doorgebrachte uren zou drastisch bekort kunnen worden en de mensen zouden vrij zijn zich op allerlei gebieden te ontplooien.

“Maar eerder dan dat een omvangrijke verlaging van het aantal gewerkte uren zou plaatsvinden om de wereldbevolking de vrijheid te geven haar eigen projecten, genoegens, visioenen en gedachten uit te voeren, hebben we de enorme stijging, niet eens zozeer van de “diensten”sector gezien als wel van de administratieve sector, tot en met de schepping van geheel nieuwe nijverheden als financiële diensten of telemarketing, de ongeëvenaarde uitbreiding van sectoren als bedrijfsadvocatuur, academische en zorgadministratie, personeelszaken en public relations. [Het feit dat veel van die bezigheden geen gangbare aanduiding kennen in het Nederlands illustreert hun oneigenlijkheid -AJvdK]. En deze aantallen werpen nog niet eens licht op al die mensen wier baan het is administratieve, technische of bewakingsdiensten van deze nijverheden uit te voeren, of trouwens op de hele santekraam aan ondergeschikte bezigheden (hondenwassen, vierentwintiguurs-pizzabezorging) die alleen bestaan omdat alle anderen zoveel tijd besteden aan het werken in al die andere takken van nijverheid.”

Dit noemt David Graeber bullshit jobs, de stierenstrontstielen.
Opmerkelijk genoeg ziet Paul Mason, voormalig economieredacteur van BBC Newsnight, thans bij Channel 4 News, in het bestaan van de stierenstrontstielen het einde van het kapitalisme aangekondigd. Wat er op volgt, wat er al is, noemt hij simpelweg postkapitalisme – over of en hoe wij deze transitie (eindelijk wordt het woord eens niet misbruikt) kunnen zien een andere keer.
Een recensie op Bella Caledonia, met het vignet getekend door mij dierbare Alasdair Gray, moet vermeld worden. In dit interview noemt Mason nog wat stierenstrontstielen zoals nagelsalons, kantoorschoonmaak, paaldansclubs. Het kapitalisme schept stierenstrontstielen – er is niets beters te doen voor mensen dus worden er technologieloze banen geschapen, baantjes voor het minimumloon.

Opmerkelijk, want het lijken gescheiden werelden: de Duitse waardecritici en de zoals vrijwel altijd pragmatisch ingestelde Angelsaksisch georiënteerden. De eersten hadden hun Manifest tegen de Arbeid, meer speciaal abstracte arbeid genoemd (zie verder hier), de tweeden benoemen met nogal rechtstreekse woorden. Maar in feite zijn zij bijeengekomen in hun analyse van de stand van zaken. Het kapitalisme is voorbij, het weet het alleen nog niet.