Het was het motto dat Toni Smith meegaf bij de lancering van Robert Kurz in Nederlandse vertaling. Het was een citaat van Walter Benjamin ter gelegenheid van de Machtübernahme en het stemt weemoedig het alsnog in de context van 1996 te plaatsen:
Honderd jaar geleden werd de eerste auto, de Benz Viking, in Nederland geïmporteerd. Ondertussen lijkt de rit naar de afgrond van deze even verwoestende als vanzelfsprekende machine niet meer te stuiten. Dat het ‘zo niet verder kan gaan’ is al lang een gemeenplaats. En toch gaat het zo door. Maar men zou zich op zijn minst kunnen afvragen, hoe de totale afhankelijkheid van de auto eigenlijk is ontstaan. “De ’totale Mobilmachung’ beperkte zich niet tot het nationaal-socialisme en de Tweede wereldoorlog. De schijnbaar zo banale autoproduktie blijkt integendeel het mechanische robot-hart te zijn voor een historisch proces, dat tot op de dag van vandaag voortgaat.”
Maatschappijkritiek is nog verder in onbruik geraakt, zelfs als “het klimaat” ter sprake is als thema waar “dringend iets aan gedaan moet worden” staat de automobiele wanbeschaving niet ter discussie. Alles gaat “so weiter” maar het gaat niet so weiter. Paul Mason noemt de vijf crisispunten die nu de voedingsbodem van fascisme zijn:
1. Het neoliberalisme is kapot. Ideologisch en praktisch is het in 2008 op de klippen gelopen. Toch is alles so weiter aan het gaan.
2. De macht van het techno-kapitaal. U kent de namen van de reuzen.
3. Het verval van de democratie. De parlementaire democratie, zou men nader moeten kwalificeren, maar er is geen andere. Dat is deel van de ramp.
4. De klimaatcatastrofe. Die “komt er niet aan”, die is gaande. Maar – we kunnen dit terugbrengen naar punt 3 – politiek is er geen antwoord op dan blablabla zoals een bekend profetes zegt.
5. De pandemie. Het is niet de eerste, het zal niet de laatste zijn, zij hangt ongetwijfeld samen met het vastlopende technologisch kapitalisme en er is ook al geen zinnig antwoord op, zie 3 & 4.
De afgelopen week hebben we in Nederland kunnen waarnemen hoe snel en diep het verval van de parlementaire democratie verloopt. Er kon al tijdenlang ongestraft en ten hoogste begeleid door een zacht tut-tut gescholden worden op een bevolkingsdeel, deportatie kon worden aangezegd en de uitvoerende macht is op dat punt de beroerdste niet, zoals we zien hoe er over vluchtelingen niet alleen gepraat wordt maar ook hoe er gehandeld wordt. Dat de meest uitgesproken fascistische club in de Tweede Kamer ook alweer straffeloos “tribunalen” aankondigt waar Kamerleden voor komen te staan, vertegenwoordigers van wat men toch brave partijen zou moeten noemen, het leek een mijlpaal te zijn. Maar de ophef ebde bijna net zo snel weg als hij opkwam. Een cordon sanitaire? Welnee. Ook krachteloos BIJ1, waarvan de vertegenwoordigster toch al veel eerder ernstige bedreigingen heeft ondervonden, ondertekent rustig moties uit de hoek van Baudet en omstreken. Verval van de democratie, reken maar.
Het besef van urgentie ontbreekt, binnen en buiten de Kamer, tenzij bij de klimaatopstandelingen. Nog zeer onlangs meende ik dat het woonprotest ook een belangrijke ontwikkeling was, maar het is allang geritualiseerd. Gevestigde partijen die naar hun werkzaamheid in bestuur een enorme lading boter op hun hoofd hebben lopen mee – alleen VOLT kan nog vrijgesproken worden, naast BIJ1 en de Partij voor de Dieren, de laatste twee zijn zelfs voor het opheffen van het kraakverbod.
En ik zeg het niet voor het eerst, het is een inzicht dat inderdaad, toegegeven, in de loop der jaren is gekomen: als parlementair links niets van belang voorstelt, de sociaaldemocratische partij is teruggebracht naar het niveau van haar begintijd (toen zes zetels in een honderd leden tellende Kamer, dat komt overeen met de negen van nu), dan stelt buitenparlementair links nog minder voor.
En laat ik het daar bij laten nu: parlementair links bestaat nauwelijks, dus er is wederzijds niets te zoeken tussen parlementair links en een buitenparlementair links dat nog minder voorstelt.
En het gaat “so weiter”.
- Uitgelicht: de Brusselse Nieuwstraat in 1960, naar berichtenuithetverleden.wordpress.com
