Basisinkomen = banenverlies? Integendeel!

Over de zomerzotheid van Willem Vermeend en Rick van der Ploeg, het illustere duo dat er steevast bovenop duikt zodra er maar ergens een kiempje van een sociaaldemocratische gedachte de kop opsteekt, is hier en daar reeds het een en ander gezegd. En er valt nog veel meer over op te merken, want het hangt van lichtzinnigheden aan elkaar, maar ik zal het beknopt proberen te houden.

Participeren

Laurent heeft er hier op Krapuul al de vinger op gelegd dat het hen vooral dwars zit dat het concept van het basisinkomen lijnrecht ingaat tegen het arbeidsparticipatiebeleid, waar de heren vierkant achter staan. Over de waanzin van een dergelijk activerend dwangbeleid in tijden van gierende werkeloosheid kon je in zijn stukje al alles lezen. Maar het wordt nog gekker, wat de logica van Van der Ploeg en Vermeend betreft.

Hun getuigen voor het vermeende desastreuze effect dat het basisinkomen zou hebben, wijzen allemaal naar dat ene CPB-rapport, getiteld ‘De effectiviteit van fiscaal participatiebeleid‘ (2015). Beetje een wc-eend-effect dus: vanuit de doelstelling van maximale arbeidsparticipatie is het basisinkomen een doemscenario, dat spreekt vanzelf. Maar die hele fiscale vlieger van hun gaat niet op zolang het nog steeds niet echt gonst van de werkgelegenheid. Dat geloof van ons kabinet in een zonovergoten toekomst begint sektarische trekken te vertonen. Wie is hier nou zomerzot?

Meer of minder banen?

Hoewel Vermeend en Van der Ploeg de opkomst van de discussie over het basisinkomen als een donderslag bij heldere hemel afschilderen, had het fenomeen in feite een hele concrete oorzaak. Het was nl. het boek Gratis Geld voor Iedereen (2014) van Rutger Bregman dat zorgde voor het sneeuwbal-effect waarin nu ook het CPB verwikkeld is geraakt. De door ons tweetal als getuige à charge opgevoerde Raymond Gradus vertelt daarover:

“Zo stelt Bregman dat zijn basisinkomen van circa duizend euro per maand voor iedere Nederlander tot meer werk zal leiden. Eerder heeft het CPB berekend dat een basisinkomen gelijk aan de helft van het sociaal minimum (circa 750 euro) 350 duizend banen kost. Het CPB neemt aan dat veel partners van tweeverdieners zich gaan terugtrekken van de arbeidsmarkt. Over de omvang daarvan kan men discussiëren, maar je moet heel naïef zijn om te veronderstellen dat als mensen een forse uitkering krijgen zij meer gaan werken.“

Ja ja, participeren ho maar, die partners van die tweeverdieners. Maar wacht eens… ‘zich gaan terugtrekken van de arbeidsmarkt‘ – hoezo betekent dat een ‘verlies’ van banen? Er komen juist op korte termijn 350.000 banen vrij, ook wel vacatures geheten. Ik weet niet op wat voor planeet die lui wonen waar zoiets kennelijk als een slechte tijding geldt, maar hier in dit kikkerlandje zou het eerder een zegen zijn, met name voor de honderdduizenden werkelozen. Herverdelen die hap.

Lastenverzwaring?

Kees Alders maakte op de Joop nog de volgende opmerking m.b.t. het gewraakte Telegraaf-artikel:

“Over de experimenten met een plichtenvrije bijstand plotseling geen woord meer, ze gaan hier uit van het ‘pure’ basisinkomen, en dreigen de werkende Telegraaflezer met een verhoging van de belastingdruk van 25%, terwijl ze verzwijgen dat dit geld via het basisinkomen ook weer bij hen terug komt.”

Ja, dat is ook zo typisch, dat ze appels met peren vergelijken door dat sprongetje van de plannen die een aantal gemeenten koesteren (voor mensen in de bijstand) naar iets wat nog nergens aan de orde is (een algeheel basisinkomen voor iedereen). En inderdaad is het zo dat je bij een modaal inkomen ongeveer evenveel terug zou krijgen als je in de pot hebt gestopt (als je uitgaat van het bedrag dat Bregman noemt). Een bescheiden nivellering waarbij menig Telegraaflezer ook in de feestvreugde zou kunnen delen.

Het CPB en zijn lakeien, waaronder ons duo, gaan echter in hun berekeningen uit van een vlaktaks – en misschien moet de belasting gemiddeld 25% omhoog, maar dat percentage hoeft beslist niet voor iedereen gelijk te zijn. De meeste voorstanders van het basisinkomen hebben wat dat betreft veel wildere plannen. Zo steekt Bregman bepaald niet onder stoelen of banken dat hij voorstander is van een flink progressieve inkomsten- en vermogensbelasting. Oftewel de bomen schudden waaraan de dikste vruchten hangen – dan vliegen de miljarden je immers pas echt om de oren. Is dat van die zogenaamde ‘onbetaalbaarheid’ ook meteen opgelost.