AOW en de dynamiek van de oudere

Onze koningin werkt erg hard. Gelijk een mijnwerker. En dat op een leeftijd van 73 lentes, ruim 8 jaar na de pensioengerechtigde leeftijd. Zij geeft het goede voorbeeld voor hen die liever lui dan moe zijn en willen stoppen op hun 65ste. Aan haar kunnen alle werknemers zich spiegelen.

Natuurlijk is de werkkracht in voorgaande alinea een mythe. Ze lijkt een beetje op de die van Kim Jong-il en andere grote leiders. In Noord-Korea is het zelfs zo dat Kim Jong-il niet eens het staatshoofd is, maar plaatsvervanger. Het echte staatshoofd is zijn vader, de in 1994 overleden Kim Il-sung.

We kunnen schamper doen over Noord-Korea, maar bij ons spelen mythen ook een belangrijke rol. Bij de plannen voor verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd wordt er net gedaan of iedere persoon zich in gelijke omstandigheden bevindt. Daarom kan er een algemene verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar plaatsvinden in twee stappen. Slechts degenen die zwaar werk hebben verricht, kunnen eerder stoppen met een korting op hun AOW-uitkering.

Om mythen in stand te houden worden vreemde kronkelredeneringen gebezigd. Zo ‘verdedigde‘ PvdA Tweede Kamerlid Roos Vermeij, woordvoerder op het gebied van Sociale Zaken, de verhoging van de AOW-leeftijd. Haar argument was dat we in de toekomst ook goed onderwijs en goede zorg moeten verzekeren. Met steeds minder jongeren en meer ouderen zou dit betekenen dat we langer moeten doorwerken. Duidelijk is dit geen echte argumentatie. De kosten van de AOW worden niet afgezet tegen die van onderwijs en zorg, zodat Vermeijs vergelijking op één van appels met peren lijkt.

Bovendien heeft onder meer Harrie Verbon al laten zien dat de kosten van de AOW de laatste veertig jaar niet zijn toegenomen als percentage van het Bruto Binnenlands Product. Dit ondanks het feit dat er nu relatief veel meer ouderen zijn dan een kleine halve eeuw geleden. Een belangrijke reden ervoor is dat de AOW niet mee is gestegen met de algemene welvaartsverbetering. Het is onwaarschijnlijk dat in de toekomst de AOW-uitkering wel mee zal stijgen.

Verbon noemt in zijn prima artikel echter niet wat ik de dynamiek van de oudere zal noemen. Daarbij komt onze koningin weer in beeld. Ondanks dat zij voldoende financiële middelen bezit om rustig naar de geraniums te turen, wil zij dat niet. Ze wil graag midden in de maatschappij functioneren. En de koningin is niet de enige. Ook ik kan me nu nog niet voorstellen dat ik na mijn 65ste stop met schrijven en geraniums ga kweken. Temeer, aangezien ik kaarten leggen of bingo spelen haat.

Ik verwacht dat de druk van de ouderen om te blijven participeren in de maatschappij zal toenemen met de betere gezondheid en hogere scholing van de bevolking in zijn algemeenheid. Of: de dynamiek van de oudere neemt toe. Dat betekent ten eerste meer belastinginkomsten en ten tweede minder uitkeringen. De verwachte relatief hogere AOW-kosten door de vergrijzing zullen waarschijnlijk niet optreden.

Naast alle argumenten tegen een noodzakelijke verhoging van de AOW-leeftijd die Verbon heeft opgesomd betekent het argument van de dynamiek nog iets anders: progressieve politieke partijen zouden vooral moeten inzetten op mogelijkheden tot vrijwillige langdurige arbeidsparticipatie in plaats van een verplichting tot langer werken voor de zwakkeren in de samenleving.