“Niet links, niet rechts” – alsof het al niet historisch belast genoeg is. De Centrumpartij hanteerde de kreet om te beklemtonen dat zij Centrum waren, alsof iemand daar inliep. In de dagen dat deze partij opgang maakte – wat is Nederland veranderd – kon een toneelgezelschap dat zijn subsidie afgeknepen zag een hatelijk koor aanheffen “wij zijn niet links, wij zijn niet rechts, maar wij zijn sociaal-democratisch” (ik meen dat het Proloog was).
Decennia later adopteerde Verdonk de kreet, met de toevoeging: “maar recht door zee”.
Je kon niet eens zeggen dat het gebrekkig historisch besef was toen vanuit Occupy Amsterdam precies deze leuze van Verdonk verkondigd werd, eventueel aan te vullen met “Wij zijn de 99%”. Verdonk was nog niet eens historie, ook al was zij al knap in de vergetelheid geraakt en moesten wij er even aan herinnerd worden dat zij bestond toen zij aankondigde de politiek te verlaten vorige week.
Behalve leuzetechnisch stompzinnig kan de kreet eenvoudigweg niet van toepassing zijn op de nieuwe actievorm van het wildkamperen in de bebouwde kom, samengevat in “Occupy”. (Deze Engelse term wekt ten onrechte de indruk dat deze actiegolf in de Verenigde Staten is ontstaan – terwijl Caïro, Madrid en andere steden eerder dit jaar de weg wezen). Het bezetten van publieke ruimte is links. Zouden er nu zoveel actiekampeerders zijn die in snikken uitbarsten bij die gedachte?
Rechts heeft tientallen jaren zijn uiterste best gedaan juist die publieke ruimte af te schaffen. Op alle mogelijke manieren: met de privatisering van nutsbedrijven, het tot waar (“product”) verklaren van alle mogelijke gemeenschappelijke voorzieningen – tot gevangenisstraf aan toe! -, het vullen van zoveel mogelijk vrije ruimte met reclame, tot en met het afsluiten van hele straten met hekwerken omdat de bewoners dat zo’n leuk veilig gevoel geeft tegen de armoedzaaiers. “Reclaim the commons” – hier is het leentjebuurspelen bij Engelstaligen wel aan de orde, het is als idee al opgekomen bij de opbloeiende andersglobalistische beweging. De gemeenschappelijke ruimte heroveren. Zet er een tent neer.
Dus alleen al de fysieke daad van het bezetten van deze ruimte is inherent links.
Het onder vuur nemen van de banken die plotseling alsof het vanzelf spreekt uit de algemene middelen overeind gehouden moeten worden terwijl oma crepeert met een kontvod, is links. Tientallen jaren zijn wij gebombardeerd met rechtse kletspraatjes over de prachtige weldaden van de marktwerking – waarmee de hebzucht van degenen die al hadden of die konden grijpen werd verheerlijkt. Zoals de Potemkinwereld van het reële socialisme is ingestort zien wij nu de heerlijke nieuwe wereld van de Marktwerking het begeven. Het is geen mooi gezicht en het zal vele mensen diep treffen. Maar het is onmiskenbaar zo.
Kijk, en zich daartegen verweren – ach voor mijn part noem je je rechts of “midden” – maar je zult de VVD, de PVV en dergelijke niet achter je krijgen – maar dit zich verweren is dus links. Voorzover de politieke linkerzijde niet geheel hersendood of ook lichamelijk wijlen is zal zij als de bliksem een antwoord moeten zoeken ter aansluiting bij de wereldwijde beweging van de bezettingen. Bij het scheiden van de Heilige Markt dienen wij de kooplui weer te gaan herkennen.
De bezettingsbeweging hoeft niet met concrete uitgebreide programma’s te komen. Maar voor het eerst sinds een jaar of dertig blijkt dat er een compleet veld is ter linkerzijde dat door vrijwel iedereen die zich in het openbaar links noemt verlaten is.
Er staan plotseling tenten op dat veld. Wie weet is er ook politiek te bedrijven. De tijd van de linkse schuilkerk is echt voorbij.
Ben ik het met Arnold eens – op mijn eerdere opmerking dat de sociaaldemocratie zo ver rechts verschoven is, vult hij aan dat de lege ruimte aan linker zijde nu overduidelijk aanwezig is.
Inderdaad kent de natuur geen lege ruimtes en weldra zal de ontstane ruimte aan de linker zijde opgevuld worden door mensen met nieuwe sociale ideeën.
De rest mag lekker blijven slapen op de bankjes van de 2e Kamer.