Timmermans was wel te spreken over de koning, althans diens toespraak gisteravond bij de Indische herdenking in Den Haag, zo zei hij me na afloop. Willem-Alexander had inderdaad ook alle slachtoffers van de oorlog genoemd, net als Thom de Graaf, vice-voorzitter van de Raad van State.
Die had zelfs de totaal verboden term kolonialisme hardop gebruikt – tien jaar geleden nog ondenkbaar. Echt totaal ondenkbaar. Maar geen van beiden noemden ze de drie miljoen Indonesische burgers – en al helemaal niet ‘De brandende kampongs van generaal Spoor’ oftewel de oneindige reeks oorlogsmisdaden.
Zoals die van Rawagedeh, waar ruim 400 onschuldige mannen als represaille werden vermoord door het Nederlandse leger. Neenee, dáár gaan we het even niet over hebben. De kapel van de luchtmacht blies vrolijk verder. De vijf hoogste goudgalonners-met-pet legden braaf hun ene krans – maar stopten weer niet tegelijk met salueren.
Ik moet wel bekennen: toen Bosma een krans legde, had ik niet het lef op te staan en hem mijn rug toe te keren.
Het irritantste was een gezongen Onze Vader – dus niet gevolgd door – wat zeg ik, voorafgegaan door de Internationale…
Timmermans erkende overigens direct dat hij niet wist hoeveel Indonesische burgers er omgekomen waren in WO-II, dus niet daarna. Hij was wel ingenomen met de krans van de Indonesische ambassadeur – iets dat 10 jaar geleden ook volkomen ondenkbaar geweest was. Hij gaf me zijn visie op de reden waarom de Indonesiërs als staat niet terug willen komen op de Nederlandse moordpartijen: dan moeten ze ook openheid geven over hun eigen moordpartij op de communisten en Chinezen van 1965.
Zit wat in – maar een misdaad van de een wordt niet automatisch weggestreept door een misdaad van de ander. Dan hadden de Amerikanen en Britten Neurenberg wel kunnen vergeten, want die hadden zelf ook moordpartij na moordpartij op hun geweten op de zwarten, de Indiërs, de Kenianen, etc etc. Het is goed als we een fatsoenlijke poging doen om elkaar af en toe de maat te nemen. Timmermans was ook tevreden dat Willem-Alexander Gaza, Oekraïne en de rest hardop genoemd hadden – maar Schoof kreeg geen huilbui… dat had ik ook niet echt verwacht. Wat een lafbek is dat toch.
– Uitgelichte afbeelding: By Neocorelight – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=147922066
