- Cambodja: milieustrijd en majesteitsschennis
- Argentinië: huishoudelijke arbeid en georganiseerde strijd
- Griekenland: furieuze anarcha-feministische optocht
- Malawi: Pride op straat!
Cambodja: milieustrijd en majesteitsschennis
In het Zuidoost-Aziatische land Cambodja zet het gezag de aanklacht ‘majesteitsschennis’ ingezet als wapen tegen milieu-activisten.(1) Drie van hen waren bezig met onderzoek naar vervuiling in de Tonle Sap, een rivier dichtbij de hoofdstad Phnom Penh toen ze werden gearresteerd. Dat was op 16 juni 2021. De drie opgepakte mensen zijn Ly Chanderavuth (22 jaar), Yim Leanghy (32 jaar) en Sun Ratha (26 jaar). Ze maakten deel uit van actiegroep Moeder Natuur waarvan oprichter Alejandro Gonzalez-Davidson al eerder het land was uitgezet.
De drie opgepakte activisten worden dus aangeklaagd omdat ze volgens de politie de koning zouden hebben beledigd. Daar kunnen ze vijf tot tien jaar gevangenisstraf voor krijgen. Het artikel tegen majesteitsschennis is aanzienlijk minder oud dan de majesteit zelf: het is in 2018 ingevoerd. Het zijn niet de eerste milieu-activisten die in Cambodja zijn gearresteerd: drie andere actievoerders zijn in mei tot stevige gevangenisstraffen veroordeeld. Zij hadden een optocht georganiseerd uit protest tegen het deponeren van zand in een meer.
Dit alles is symptomatisch voor de repressieve houding van de regering in Cambodja. Het land is na de verschrikkingen van rechtse dictatuur en Amerikaanse bombardementen, gevolgd door het Rode Khmer-bewind (1975-1979), onder premier Hu Sen – al aan de macht sinds de verdrijving van die Rode Khmer door buurland Vietnam – nog altijd autocratisch bestuurd, met verkiezingen als randversiering. Dat milieu-activisten in de cel gegooid worden met majesteitsschennis als smoes, past in dit plaatje.
De VS en Groot-Brittannië veroordelen deze repressie. Dat dienen we niet al te serieus te nemen, en de VS heeft als staat haar recht om wat dan ook te zeggen over wantoestanden in Indochina sowieso natuurlijk voor minstens duizend jaar verspeeld wegens haar Vietnam-oorlog die ook Cambodja meezoog in een allesvernietigende draaikolk van geweld. Even aangenomen dat staten sowieso rechten hebben, which they have not.
De opstelling van deze twee landen dient gezien te worden als diplomatie, als poging om invloed te verwerven in het land. Het zou tragisch zijn als milieu-activisten en andere critici van het bewind van Hu Sen zich door Westerse regeringen laten gebruiken als instrument voor imperialistische machtspolitiek. Het zou evenzeer tragisch zijn als anarchisten en andere radicalen zulke milieu-activisten aan hun lot overlaten, zodat ze zich des te makkelijker genoodzaakt zien om zich bij gebrek aan beter precies op Westerse bondgenoten te leunen.
Argentinië: huishoudelijke arbeid en georganiseerde strijd
Huishoudelijke arbeid is een sector waarin organisatie buitengewoon moeilijk is: mensen werken niet in groepsverband, maar in hun eentje, als arm persoon in huizen van doorgaans rijke mensen. Maak daar maar eens gezamenlijk een vuist dan!
Welnu, dat is precies wat arbeiders die dit soort schoonmaak- en ander huishoudelijk werk doen, in Argentinië proberen. Dat heeft enig resultaat ook. In dat Zuid-Amerikaanse land is het aandeel van huishoudelijke arbeid in de totale werkende bevolking zo’n acht procent; 17 procent van de vrouwen met een baan, werken in deze sector. Heel veel van deze arbeiders zijn dus vrouwen. De meesten van hen werken zonder te zijn geregistreerd, en dus zonder sociale zekerheidsrechten en dergelijke. Het loon is ongeveer de helft van wat een gezin nodig heeft om een beetje rond te komen. Negen procent van de huishoudelijke arbeiders zijn migranten, die het nog weer zwaarder hebben. Uitbuiting, seksisme, racisme, het kruist elkaar allemaal in de levens van deze groep arbeiders. Pandemie en lockdowns hebben het bestaan van deze arbeiders nog zwaarder gemaakt dan het al was.
Maar huishoudelijke arbeiders verzetten zich dus tegen hun ellende. Er zijn intussen diverse vakbonden waarin ze zich organiseren, deels verbonden aan een linkse partij, Partido Obrero. Dat laatste is een risico: arbeiders dreigen zo als achterban gebruikt te worden, meer dan dat ze zich als autonoom en voor eigen rekening organiseren. Maar hoe dat ook zij, de strijd van thuiswerkers werpt vruchten af. Die strijd vindt onder meer op straat plaats, in de vorm van protestmarsen waarvan er sinds afgelopen oktober zeven zijn geweest. Een van de betrokken vakbonden wist intussen een loonsverhoging van 42 procent af te spreken met degenen in wiens dienst de arbeiders werken. Dat is te weinig om de inflatie bij te houden, maar het is iets. En het is verworven via solidariteit.(2)
Griekenland: furieuze anarcha-feministische optocht
In Athene vond afgelopen dinsdag een grote en felle optocht van anarcha-feministen en andere strijdbare feministische actievoerders plaats. Aanleiding: seksueel misbruik van een huishoudelijk werkster door haar ‘werkgever’, waar de politie niets tegen ondernam. Verder speelt in de actualiteit mee: een man vermoordt zijn vrouw en probeert migranten er de schuld van te geven. Politie speelt het spel mee en probeert een bekentenis af te dingen door een persoon zonder verblijfspapieren dagenlang verrot te slaan.
Groot was de woede die in de optocht zicht- en voelbaar werd. Graffiti overdekte al snel de muren. Teksten, geschilderd of meegevoerd, liepen uiteen van ‘Dode mannen verkrachten niet’, tot ‘De politie houdt me niet veilig – mijn vrienden doen dat’. Er weerklonken leuzen: ‘In de straten, op de pleinen, in alle buurten: migrantenvrouwen, je bent niet alleen!’, ‘Sterf, Griekenland, zodat we kunnen leven! Naar de hel met de familie! Naar de hel met het vaderland!’, ‘Glorieuze Griekse mannen, op jullie graf zullen we het grootste festival houden’, ‘Twee meters, twee meters ondergronds, er is een thuis voor elke verkrachter’, ‘Homo, trans, lesbisch, priesteressen van schande. Wij zijn met trots de schande van de natie’. Een aantal geldautomaten overleefden de woede niet.
Het is duidelijk: voor gezapig beleefd protest tegen patriarchale onderdrukking waren deelnemers niet bepaald in de stemming. En ze waren niet met weinig ook: ‘duizenden’ deelnemers, lees ik op Enough 14 in het verslag waar ik deze paar alinea’s op baseer.(3) Goed!
Malawi: Pride op straat!
In tal van landen is afgelopen weekend Pride gevoerd, de jaarlijkse demonstratieve herdenking van de Stonewall-opstand van 1969. In dat jaar hadden bezoekers van de Stonewall-bar in New York er schoon genoeg van om keer op keer door politie te worden weggejaagd. Toen de politie aan haar traditionele ontruimingsactie begon, vochten de bezoekers – transgenders, lesbische vrouwen, homo’s, queers in allerlei vormen en kleuren – terug.
Daarmee zetten ze op de kaart wat al snel Gay Liberation ging heten maar veel verder en dieper ging dat alleen de liberation van gays. Al was dat niet onmiddellijk voor iedereen duidelijk. Het waren al snel witte homomannen die de overhand namen in de ontluikende LGBTQ+-strijd. Gelukkig wordt die dominante rol juist ook binnen de LGBTQ+-strijd nadrukkelijk uitgedaagd. Dat het afgelopen zaterdag juist trans mensen die de straat op waren in Amsterdam is wat dat betreft tekenend, en een goed teken ook.
Ik ga niet alle Pride-acties van afgelopen weekend noemen. Ik licht er eentje uit. In Malawi trokken op zaterdag 26 juni een vijftigtal LGBTQ-mensen in optocht door de hoofdstad Lilongwe. Er werd tevens een petitie bij de president ingediend om verbintenissen van mensen met hetzelfde geslacht legaal te maken. The Guardian doet vrij uitgebreid verslag.(4)
De actie was niet bepaald niets. ‘Homoseksualiteit is nog steeds verboden in Malawi, en wie zich anders identificeert dan heteroseksueel kan arrestatie en gevangenschap tegemoet zien.’ Mensen bedekten hun gezicht. Reden was nu eens niet het corona-virus maar de anonimiteit en privacy van deelnemers. Zo diep en wijdverbreid is kennelijk de afwijzing van alles wat zichtbaar LGBTQ+ is.
Wel worden er af en toe beloften tot verbetering gedaan: in 2012 kondigde president Banda verandering aan en werd het daadwerkelijk bestraffen van in dit verband gearresteerde mensen geschorst. President Peter Mutharika, opperde een referendum over de wetgeving. Titus Mvalo, justitieminister van Malawi, zegde onderzoek toe naar de vraag of de wetten misschien veranderd moesten worden. Vooralsnog blijft die wet echter ongewijzigd. De moedige Pride-demonstratie draagt er hopelijk aan bij om de druk zo hoog te maken dat daadwerkelijke afschaffing van LGBTQ+-vijandige wetgeving in beeld komt.
De optocht voerde door lege straten, maar werd kennelijk dus ook door politie met rust gelaten. Dat is iets dat we natuurlijk ook graag in Istanboel hadden gezien. En trouwens ook in Amsterdam, maar daarover binnenkort meer.
Noten:
1 ‘Cambodia charges environmental activists with insulting the king’, BBC, 22 juni 2021, https://www.bbc.com/news/world-asia-57563233
2 Natalie Alcoba, ‘Fed up, Argentina’s domestic workers demand a better deal’, Aljazeera, 24 juni 2021, https://www.aljazeera.com/economy/2021/6/24/fed-up-argentinas-domestic-workers-demand-a-better-deal
3 ‘Report from militant anarchist-feminist action in Athens, Greece’, Enough 14, 25 juni 2021, https://enoughisenough14.org/2021/06/25/report-from-militant-anarchist-feminist-action-in-athens-greece/
3 Charles Pensulo, ‘Malawi’s LBGTQ+ community celebrates first Pride parade’, The Guardian, 28 juni 2021, https://www.theguardian.com/global-development/2021/jun/28/malawis-lbgtq-community-celebrates-first-pride-parade
Ook verschenen bij PeterStormt
- Uitgelichte afbeelding : videostill van filmpje over huishoudwerkenden in Argentinië
