Als je meer wil weten over het gesloten wereldje van de miljardairs – mensen die minstens 1000 miljoen dollar bezitten – kun je het best te rade gaan bij hun vrienden. Die kans biedt zich aan met een nieuw rapport, getiteld Riding the storm – Billionaires insight 2020 opgemaakt door de Zwitserse investeringsbank en vermogensbeheerder UBS, en het accountants- en belastingadviseurbedrijf PricewaterhouseCoopers (PwC). Zoals ze het zelf in het rapport vermelden hebben ze aanzienlijke kennis terzake: “UBS and PwC advise a large number of the world’s wealthy, and have unique insights into their changing fortunes and needs.” Het huidig rapport biedt speciale aandacht aan het effect van de Covid-19 pandemie.
Natuurlijk delen UBS en PwC nogal wat complimentjes uit aan deze superrijke klanten, en is van een kritische doorlichting geen sprake. De miljardairs behoren tot de meest genereuze schenkers in deze coronatijden, ze brachten vernieuwing in de filantropie zodat deze een meer strategische impact kreeg, ook op het gebied van milieu en sociale verantwoordelijkheidszin van de bedrijven. Maar door de lock down vonden ze ook de tijd om na te denken over familieaangelegenheden en de sterfelijkheid van de mens, en dit while reassessing their business and investment strategies !
Maar naast de complimentjes en de zalvende voorstelling van zaken bevat de studie van deze twee vermogensspecialisten ook een aantal interessante gegevens. Niet zozeer over het klassement van de rijksten ter aarde; de namen van je klanten breng je toch niet naar buiten. Daarvoor ga je beter bij Forbes te rade; die telden half maart van dit jaar 2095 dollarmiljardairs met op kop Jeff Bezos van Amazon (113 miljard $), gevolgd door Bill Gates, Bernard Arnault, Warren Buffett, enzovoort. De zowat 2095 miljardairs bezitten volgens Forbes samen zo ‘n 8000 miljard $.
Het aantal van 2095 miljardairs dat Forbes half maart telde komt vrij goed overeen met de 2058 die UBS/PwC telde op 7 april 2020. Maar onze vermogensspecialisten hadden door dat er vanaf het voorjaar iets aan de hand was. Normaal zouden ze tot april 2021 gewacht hebben om een nieuwe studie uit te geven, maar nieuwsgierig naar de corona-effecten maakten ze een nieuwe inventaris op met einddatum 31 juli 2020. En terwijl Forbes moest betreuren dat er 58 miljardairs minder waren dan een jaar voorheen, en dat ze er globaal 700 miljard $ bij ingeschoten hadden, stelde UBS/PwC vast dat er op 31 juli niet 2058, maar 2189 miljardairs waren, en dat ze samen 10.200 miljard bezaten, 1300 miljard méér dan bij het vorige maximum in 2017. Tijdens deze periode stierven op zijn minst 600.000 mensen aan het virus, maar er werden toch 131 nieuwe miljardairs geboren en enorme fortuinen verzameld!
Is het koppelen van deze twee cijfers geen pure demagogie? Toch minder dan men zou denken, zoals uit het UBS/PwC-rapport blijkt. Hierin werd nagegaan in welke sectoren de miljardairs er het meest op vooruitgaan. In de periode van 2018 tot 31 juli 2020 werden miljardairs gemiddeld 19,1% rijker, maar die in de technologiesector 42,5% en die in de gezondheidszorg maar liefst 50,3%. Er zijn ook aparte gegevens voor de periode 7 april-31 juli 2020 (blz 15 van het rapport). De miljardairs in de technologiesector en de gezondheidszorg werden in deze vier maanden elk ongeveer 150 miljard $ dollar rijker, een stijging van rond de 40%. Men zou haast medelijden krijgen met de collega’s-miljardairs in de financiële sector die er maar 12,8% op vooruitgingen! Zij zijn dan ook geen innovators of disruptors [baanbrekers] zoals UBS/PwC haar meest succesrijke klanten noemt.
Terzijde opgemerkt: ook een ‘bescheiden’ stijging van 12,8% (eveneens het cijfer voor de immobiliënsector) over een periode van slechts vier maanden is natuurlijk véél meer dan het gemiddelde in de sector. Zoals bekend is het steeds de elite die het meest profiteert, maar hier gaat het niet over de rijkste 1%, maar over 0,00003% van de menselijke soort. Deze ‘groeicijfers’ houden ook nauwelijks verband met de uitbreiding van de productie, en zelfs niet met die van de eigenlijke bedrijfswinsten; de rijkdom van miljardairs wordt gemeten op de beurzen.
Onze innoverende baanbrekende multimiljardairs vernieuwen volgens het rapport ook op het gebied van de menslievendheid, de filantropie. De geschonken bedragen maken op zich niet zoveel indruk. In de corona context zouden ze voor 7,2 miljard $ toegezegd hebben, maar daarvan zijn maar 5,5 miljard giften, de meeste uit de Verenigde Staten waar een deep culture of philanthropy bestaat. Maar ook in China zijn er nu miljardairs met een groot hart; ze vormen de tweede grootste schenkers na de Verenigde Staten. De rest van de toezeggingen bestaat uit de goedwillige conversie van de productie (zoals het maken van handgels in plaats van parfums, of medische beademingsapparatuur in plaats van auto’s) of het bouwen van productiefaciliteiten voor vaccins. Vijf en een half miljard giften uit de hand van wie er tienduizendvijfhonderd bezit is niet spectaculair (0.05%), maar volgens UBS/PwC is het “meer dan ooit in de geschiedenis”. Bovendien zijn er misschien wel discrete schenkers waarvan de linkerhand niet weet wat de rechterhand geeft: “While this appears a small number compared with the billionaire class’s total net worth, the public announcements understate the true amount donated, given a tendency toward discretion.”
Volgens UBS/PwC tekent er zich onder de miljardairs-filantropen een kleine leidinggevende kern af die ook hier zorgt voor innovatie. Ze nemen het voortouw in het “zoeken van een evenwicht tussen enerzijds bedrijfs-, milieu-en sociale waarden en anderzijds de winstgevendheid van de bedrijven”. Ze ijveren bijvoorbeeld voor breedbandnetwerken in minder ontwikkelde regio’s, wat in het licht van online onderwijs natuurlijk een grote bijdrage is in de bestrijding van de gevolgen van Covid-19. Zien we hier geen synergieën met onze eigenste Europese Commissie, die ook onze toekomst ziet in 5G-netwerken, digitalisering, artificiële intelligentie en ‘disruptieve technologieën’?
In een slotbeschouwing kijken de miljardair-adviseurs ook naar mogelijke negatieve ontwikkelingen. Naast het truïsme dat er winnaars en verliezers zullen zijn zien ze ook een risico opduiken: meer belastingen. “Zullen regeringen de superrijken belasten om hun budgetten in evenwicht te brengen?”, vragen ze zich af, maar er volgen direct geruststellende woorden: “Rijkentaksen zijn vaak onpopulair bij de kiezers, en brengen niet veel op, dat begrijpen veel politici. Heimelijke belastingen [stealth taxes] zoals interesten op spaartegoeden onder het inflatieniveau lijken efficiënter, want ze herstellen beetje bij beetje de overheidsfinanciën. En het is politiek gunstiger om bestaande belastingen te verhogen, zoals die op de inkomens en de winsten op kapitaal dan nieuwe belastingen te bedenken.”
U bent gewaarschuwd. Miljardairs hebben niet alleen veel meer geld dan de gewone sterveling, maar ook veel meer politieke invloed.
*
Het bovenstaande is al eerder verschenen bij Ander Europa onder de titel Coronamiljardairs, een woord dat je voorlopig niet in het woordenboek vindt, maar daarom niet minder reëel is. De bron was toen de Zwitserse investeringsbank UBS, en het accountants- en belastingadviseurbedrijf PricewaterhouseCoopers (PwC). Vandaag kunnen we een nieuw hoofdstuk aan dit obscene verhaal toevoegen, ditmaal gebaseerd op gegevens van Oxfam-America. In een persbericht van 20 mei gaat het over “Covid vaccins die negen nieuwe miljardairs creëerden met een gezamenlijk fortuin groter dan wat nodig is om de armste landen van vaccins te voorzien”.
Hieruit leren we dat “ten minste negen nieuwe miljardairs werden gecreëerd sinds het begin van de COVID-pandemie, dankzij de buitensporige winsten die farmaceutische bedrijven met monopolies op COVID-vaccins maken”. Bovendien hebben “acht bestaande miljardairs – die uitgebreide portefeuilles hebben in de COVID-19 vaccin-bedrijven – hun gecombineerde rijkdom zien stijgen met 32,2 miljard dollar, genoeg om iedereen in India volledig in te enten.”
Een woordvoerster van Oxfam zei:
“Deze miljardairs zijn het menselijke gezicht van de enorme winsten die veel farmaceutische bedrijven maken met het monopolie dat zij op deze vaccins hebben. Deze vaccins zijn gefinancierd met overheidsgeld en zouden in de eerste plaats een mondiaal openbaar goed moeten zijn, niet een particuliere winstmogelijkheid. We moeten dringend een einde maken aan deze monopolies, zodat we de productie van vaccins kunnen opvoeren, de prijzen kunnen drukken en de wereld kunnen vaccineren.”
Wat de negen nieuwe miljardairs betreft, ze hebben samen een nettovermogen van $19,3 miljard, meer dan genoeg om alle mensen in lage-inkomenslanden volledig te vaccineren. Intussen hebben deze landen slechts 0,2% van de mondiale voorraad vaccins ontvangen, vanwege het enorme tekort aan beschikbare doses, ondanks het feit dat zij 10% van de wereldbevolking herbergen. Bovenaan de lijst van nieuwe miljardairs die hebben geprofiteerd van het succes van de COVID-vaccins staan de CEO’s van Moderna en BioNTech, elk met een vermogen van meer dan 4 miljard dollar of meer. Op de lijst staan ook twee van de oprichters van Moderna en de voorzitter van het bedrijf, en de CEO van een bedrijf met een deal om het Moderna-vaccin te produceren en te verpakken. Dit ondanks het feit dat het overgrote deel van de financiering van het Moderna-vaccin werd betaald door de belastingbetaler. De laatste drie nieuwe vaccinmiljardairs zijn allen medeoprichters van het Chinese vaccinbedrijf CanSino Biologics.
Het is alleszins niet op de Europese Unie dat het armste deel van de wereldbevolking moet rekenen om uit de ellende te geraken. In een bijtend opiniestuk hekelt Rosa Pavanelli de hypocrisie van de EU-leiders, die het op hun recente top in Porto hadden over “de Europese eenheid en solidariteit in de strijd tegen de Covid-19 pandemie”. Pavanelli is de algemeen secretaris van Public Services International, de wereldvakbondsfederatie die miljoenen werknemers in de gezondheidszorg in Europa en de rest van de wereld vertegenwoordigt. “Het aanhoudende verzet van de EU tegen de opschorting van octrooien op Covid-19-vaccins en -voorraden getuigt echter van een verbijsterend gebrek aan solidariteit en doet dergelijke verklaringen op weinig meer dan gebakken lucht lijken. Veel campagnevoerders zien de EU nu als de grootste lobbyist van Big Pharma bij de G20”, aldus Pavanelli. Ze verwees naar de Indische verpleegsters van de United Nurses Association of India, die “woedend zijn dat de EU hun beste inspanningen ondermijnt en de crisis verergert door de winsten van de grote farmaceutische bedrijven voorop te blijven stellen”.
Nu zelfs de Amerikaanse president Biden zich voorstander toonde voor een tijdelijk opheffen van de vaccinpatenten lijkt de Europese Commissie zich schoorvoetend te bezinnen, maar er zal heel wat meer nodig zijn om niet langer door te gaan voor de gangmaker van Big Pharma en de winsten van de private sector in het algemeen.
Hoe dicht die Commissie aanschuurt tegen de goeroes van het private gewin en hoe ver ze staat van de wereld van de solidariteit en het publiek belang blijkt ook nog duidelijk uit een artikel in Standaard Weekblad van 22 mei. In het voorbije jaar waren er over de coronacrisis niet minder dan twaalf contacten tussen de Europese Commissie en de Bill & Melinda Gates Foundation, maar voor Artsen Zonder Grenzen bleven de commissiedeuren gesloten. Welke boodschap de grote mensenvriend Bill Gates heeft voor Ursula von der Leyen lijdt weinig twijfel. Het was Gates die de Universiteit van Oxford van het plan afbracht om haar vaccin (nu geproduceerd door AstraZeneca ) zonder patentrechten vrij te geven. Welke argumenten had Gates? Heel eenvoudig, in 2020 alleen al had hij Oxford University 9 miljoen dollar geschonken… Als daar niet veel van in de media komt heeft dat eveneens een eenvoudige reden: de Gates Foundation opende ook de geldbeurs voor onder andere The Guardian, Le Monde, Financial Times, BBC, tot Al Jazeera toe. Ander Europa, GlobalInfo en Krapuul vielen voorlopig buiten de prijzen.
- Tweede helft eveneens ontleend aan Ander Europa
