Volt staat volgens peilingen op 2 à 3 zetels. Dat houdt in dat deze politieke partij zo goed als zeker in de Tweede Kamer komt. Zelf positioneert Volt zich als pragmatisch. Over pragmatisch weten we van D66 dat het politieke codetaal voor liberaal rechts is. Wanneer in Volts verkiezingsprogramma over defensie staat dat ze wil ‘dat Nederland aan haar internationale verplichtingen voldoet en dat betekent dat onze bijdrage aan de NAVO tot de afgesproken 2% van het bbp moet worden opgevoerd’, is dat duidelijk zat. In Pleidooi voor een sterke krijgsmacht heb ik aangegeven wat een verspilling zo’n percentage inhoudt wanneer de NAVO-landen nu al ongeveer het tienvoudige van Rusland of China aan militaire uitgaven besteden.
De houding ten aanzien van defensie volstaat om het politieke programma van Volt in zijn algemeenheid te duiden. Maar er is wel een punt waar Volt vooroploopt en dat is in de relatie tot de EU. De EU heeft het politieke functioneren van lidstaten veranderd. In de staatsrechtelijke verhoudingen van Nederland als democratie was het aanvankelijk sinds 1848 – Grondwet van Thorbecke – zo dat het parlement de wetgevende en controlerende macht was. Een kabinet doet de wetsvoorstellen – op een aantal initiatiefwetten vanuit de Tweede Kamer na – en voert na aanname ervan op grond daarvan beleid. De regering is zo de uitvoerende macht. Maar sinds de invoering van EU-richtlijnen in 2009, die dwingend door de lidstaten in wetgeving moeten worden omgezet, is de oude democratische structuur urgent aan revisie toe.
De EU-richtlijnen worden voor het merendeel bepaald door politici in andere EU-lidstaten. En aangezien Nederland een klein landje is, is zijn invloed heel beperkt. Als reactie daarop kun je een aantal opties omarmen. Een eerste is om een Nexit te bepleiten. Maar als iets economische malaise bevordert, is dat Nexit wel. Nederland is van oudsher een handelsland bij uitstek. Zo’n exit zou bijvoorbeeld in no-time van Antwerpen een grotere haven maken dan alle Nederlandse havens bij elkaar. Een tweede optie is om de invloed van de EU-richtlijnen te bagatelliseren: ze hebben in het algemeen een geringe invloed op hoe het er in Nederland aan toegaat. Daar valt tot nu toe best wel wat voor te zeggen en de overgrote meerderheid van de politieke partijen houdt zich dan ook van de domme wat betreft de mate van invloed van de EU. Een derde optie is om op die steeds verder toenemende invloed van de EU te anticiperen. Dat doet Volt. Ze poogt om vanuit een Europees programma voor verschillende lidstaten politiek te ontwikkelen. Net zoals in Nederland beleid van landelijke politieke partijen wordt vertaald in lokale programma’s bij gemeenteraadsverkiezingen.
De toenemende invloed van de EU op de politiek in de lidstaten valt niet te keren. Bovendien zijn er belangrijke vraagstukken zoals migratie, klimaatverandering en belastingontwijking die afzonderlijke lidstaten niet in hun uppie kunnen aanpakken. Derhalve loopt Volt zeker voorop met haar werkwijze. Het voordeel van liberaal rechts is natuurlijk dat ze financiële overwegingen laat prevaleren. Geld is kleurenblind. Links zit vaak nog gevangen in het idee van ‘volksbelangen’. Dat volk en natie veelal arbitraire begrippen zijn, heb ik geduid in Omvolking ondergraaft het volkenrecht. In 1919 op de Conferentie van Parijs is er vooral door de Amerikaanse president Woodrow Wilson bepaald welke groep mensen zich volk kunnen noemen om zelfbeschikking te verkrijgen. Maar mede vanwege de versnellende globalisering wordt het tijd om komaf te maken met de arbitraire concepten van volk en natie.
Volk en natie speelden ook een belangrijke rol bij Brexit. Labour wilde zich niet uitdrukkelijk pro- of anti-EU uitspreken en wanneer verkiezingen om dat onderwerp draaien, zullen veel mensen niet op zo’n schimmige partij stemmen. DiEM25 als linkse Europese partij/beweging steunde toenmalig Labourleider Jeremy Corbyn. DiEM25-kopman Yanis Varoufakis steunt de Momentum-beweging binnen Labour, die zich niet pro EU uitspreekt, nog steeds. Het kan dat Corbyn sympathiek is – ik vind dat ook – maar onduidelijke, opportunistische politiek moet worden afgewezen. Met de zigzagkoers van DiEM25 is een belangrijke voorvechter van een EU-brede linkse koers in diskrediet geraakt. Voor pro-EUropees links is te hopen dat DiEM25 van dat zwabberen afraakt.
- Uitgelichte afbeelding: Door Volt Nederland, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=79051972
