Earth Overshoot Day vindt vandaag zaterdag 22 augustus plaats, meer dan drie weken later dan in 2019. Deze dag markeert de symbolische datum waarop de mens alle natuurlijke hulpbronnen, die de aarde in een jaar kan produceren, heeft verbruikt. De maatregelen die tijdens de COVID-19 pandemie zijn genomen, verklaren de historische daling van de totale ecologische voetafdruk (-9,3%). Dit bewijst dat een snelle verandering in het consumptiepatroon van natuurlijke hulpbronnen mogelijk is. Maar om een duurzame uitkomst te krijgen, moet deze verandering het resultaat zijn van een gezamelijke inspanning en niet als het gevolg van een (gezondheids)ramp.
Vanaf 22 augustus 2020 zal de mens op ‘krediet’ van de aarde gaan leven. Door onze overmatige exploitatie van bossen, overbevissing en CO2-uitstoot zouden we 1,6 keer de capaciteit van de aarde nodig hebben om verder te gaan zoals we nu doen. Volgens gegevens van het Global Footprint Network begon de overschrijding van onze natuurlijke bronnen in het begin van de jaren zeventig. Sindsdien is het tekort steeds groter geworden.
In 2020 is de totale ecologische voetafdruk met een historische 9,3% gedaald ten opzichte van 2019. Dit is een direct gevolg van de maatregelen die wereldwijd zijn genomen tijdens de COVID-19 pandemie, met als belangrijkste factoren een afname van de houtkap (-8,4%) en de CO2-uitstoot (-14,5%). Toch is deze verbetering van onze ecologische voetafdruk onvoldoende om een duurzame toekomst te garanderen.
Een snelle vermindering van de ecologische voetafdruk is mogelijk
De inspanningen als reactie op deze gezondheidscrisis hebben aangetoond dat een snelle verandering in het verbruik van natuurlijk hulpbronnen mogelijk is. COVID-19 heeft op zijn minst aangetoond dat regeringen, bedrijven en burgers in staat zijn om een gemeenschappelijk doel na te streven wanneer er mensenlevens op het spel staan.
“COVID-19 heeft veel leed en ongekende sociale, economische en politieke spanningen veroorzaakt”, zegt Julie Vandenberghe, woordvoerder van WWF-België. “De crisis heeft ook aangetoond dat politieke beslissingen en individueel gedrag een grote invloed kunnen hebben op de samenleving. Om de grote langetermijneffecten van de ecologische crisis te voorkomen, moet de overheid nu actie ondernemen om onze samenleving en economie veerkrachtig en duurzaam te maken.”
De impact die klimaatverandering en biodiversiteitsverlies zal teweeg brengen in de maatschappij en de economie, zal groter zijn dan de disruptie van de afgelopen maanden. Dit gebeurt ook geleidelijker aan, waardoor we de tijd hebben ons voor te bereiden. WWF pleit ervoor om de maatschappij en economie nu klaar te stomen voor grote schokken zoals een pandemie of ecologische crisis, en maatregelen te nemen die de veerkracht van de economie en samenleving verhogen. Daarnaast moeten we nu ook zorgen dat de economische maatregelen die we nemen, in lijn zijn met de transitie naar een koolstofarme, circulaire en natuurpositive maatschappij. Klimaat- en duurzaamheidscriteria moeten dus de kern vormen van het maatregelenpakket van het economisch en maatschappelijk herstel. Op die manier zijn we robuuster tegen schokken op de energiemarkt en minder afhankelijk van materialen of import. Onze positive acties voor de natuur leveren ons tal van voordelen op.
Wat is de ecologische voetafdruk?
Het is de meest uitgebreide indicator van ecologische hulpbronnen die beschikbaar is. Het verzamelt de verschillende manieren waarop mensen natuurlijke grondstoffen gebruiken- voedsel, hout, vezels, CO2 en infrastructuur. CO2-uitstoot alleen al is goed voor 60% van de totale vraag naar de natuurlijke ecosystemen van de planeet.
– door WWF België, eerst verschenen bij De Wereld Morgen
