Ik had al eens eerder gemerkt dat Krapuul-auteur Sjaak Scheele en ik andere meningen waren toegedaan over bepaalde zaken, maar zijn laatste artikel op Krapuul (Schrijven op Krapuul veroorzaakt hersenverweking) kan ik niet onbeantwoord laten. In het artikel stelt hij dat het een grove overdrijving is om te stellen dat het uitzetten van kinderen die geworteld zijn hersenschade veroorzaakt (één van de argumenten die door het CDA wordt aangedragen om hun U-turn plausibel en minder PR-praatje te maken). Scheele stelt dat het hoogstens gaat om ‘ondraaglijke heimwee’, maar dat er verder niks aan de hand is, want 1) kinderen zijn flexibel en 2) er emigreren wel meer kinderen. Kortom, volgens Sjaak is de ophef over hersenschade ongeloofwaardig.
Dit zijn behoorlijk ongefundeerde uitspraken, Sjaak, en om eerlijk te zijn werd ik best een beetje boos van je artikel.
Laat ik het maar eens gaan fileren.
Trauma
Dat het CDA het argument van hersenschade nu naar voren brengt, is best opmerkelijk. Dat is namelijk helemaal geen nieuwe ontdekking. De Universiteit Groningen heeft hier uitgebreid onderzoek naar gedaan – jaren geleden al. Het is dan ook de basis van hun pleidooi, samen met de Kinderombudsman en Defence for Children, om gewortelde kinderen niet uit te zetten.
Een gedwongen uitzetting van een geworteld kind veroorzaakt een trauma bij dat kind. De effecten van een trauma – en ook daar zijn talloze onderzoeken naar gedaan – beperken zich niet tot veranderingen op emotioneel niveau. De mens is één geheel. Een trauma heeft behalve emotionele gevolgen ook gevolgen op mentaal, fysiek, hormonaal én cognitief niveau. Trauma’s bij kinderen veroorzaken daar bovenop ook nog eens onherstelbare ontwikkelingsschade. Recent onderzoek wijst er op dat langdurige trauma’s zelfs schade op genetisch niveau kunnen veroorzaken (zoek maar eens op de term ‘intergenerationeel trauma’.
Waarom het CDA in de berichtgeving kiest voor het (meer impliciete) woord hersenschade in plaats van het (beter herkenbare) woord trauma is mij een raadsel, maar het is een feit dat je het één niet los kunt zien van het ander.
Misschien dat jij hersenschade vooral associeert met de gevolgen van zuurstoftekort bij de geboorte, een herseninfarct of een ongeluk waarbij letsel aan het hoofd ontstond. Nee, die symptomen zul je bij uitgezette kinderen wellicht niet tegenkomen. Maar het probleem hier is jouw associatie met het woord ‘hersenschade’, niet het onomstotelijke feit dat trauma’s onder andere mentale en cognitieve schade opleveren.
Emigreren
Dan je argument dat mensen wel meer emigreren, en kinderen dus ook. Ja, dat klopt, kinderen emigreren ook en dat betekent dan niet per definitie dat er schade wordt toegebracht. Maar de context van een vrijwillige verhuizing naar het buitenland is een hele andere dan die van een gedwongen deportatie. Bij een verhuizing heeft het kind (soms) inspraak, wordt er gedegen voorbereid, wordt het plan door de ouders ondersteund en als positief gelabeld (een hele belangrijke, dit!) en heeft het kind de tijd om zich voor te bereiden op iets wat vooral als een spannend avontuur zal worden ervaren.
Bij een deportatie gaat het niet om een ‘spannend avontuur’. Het element van dwang, geen afscheid kunnen nemen en een negatieve/bedreigende connotatie maakt dat er sprake is van een destructieve – en niet vergelijkbare – context.
Flexibel
Ja, kinderen zijn flexibel. En mits ze adequaat ondersteund worden (die adequate steun ontbreekt vaak in de landen waarnaar uitgezet wordt!) dan is er in veel gevallen herstel mogelijk, want kinderen beschikken over het algemeen over meer veerkracht dan volwassenen. Nogmaals, adequate ondersteuning is hierbij een absolute voorwaarde!
Dat betekent echter niet dat kinderen alle mogelijke trauma’s met gemak van zich af schudden. Als je zegt ‘kinderen zijn flexibel’, wat betekent dit dan voor kinderen die te maken hebben gehad met de trauma’s van misbruik, geweld of verwaarlozing? Dat ze zich er maar overheen moeten zetten, want dat kunnen kinderen zo goed?
Het is absurd dat je hiermee de verantwoordelijkheid bij de kinderen legt die het trauma wordt aangedaan, in plaats van bij degenen die het trauma veroorzaken.
Flexibiliteit en ‘het je aanpassen aan een nieuwe situatie’ is bij lange na niet altijd een gezond teken van veerkracht of herstel. Kinderen passen zich aan aan nieuwe, bedreigende situaties vanuit een overlevingsmechanisme. Dat is EXACT wat kinderen doen die te maken hebben met misbruik, geweld en verwaarlozing. Daar zullen ze zich heel goed aan aanpassen. Ze leren voelsprieten ontwikkelen voor de ‘stemming’ van de agressor, ze leren om zich tot in het absurde aan toe aan de ‘gebruiksaanwijzing’ van de agressor te houden in een futiele poging om gevaarlijke situaties te voorkomen. Ze leren – op momenten dat de schade te groot is om te kunnen handelen – dissociëren. Stuk voor stuk voorbeelden van het ‘geweldige’ aanpassingsvermogen van kinderen, stuk voor stuk destructief.
Flexibel kunnen zijn is dus geen vrijwaring van een trauma. Sterker nog, het kan een substantieel gedeelte van de trauma-symptomen zijn.
Ik hoop dat dit je aan het denken heeft gezet.
