Een half jaar Griekenland als lakmoesproef voor links

Het half jaar in Griekenland waar het om gaat, is de beginperiode van de door Syriza gedomineerde coalitie tot de capitulatie voor de trojka (EC, ECB en IMF). De Griekse bevolking had een linkse regering verkozen. Kreeg die een kans om een doorwrocht beleid op poten te zetten? Nee, dus. Wat betreft de onderhandelingen met de trojka heeft de spraakmakende toenmalige minister van Financiën Yanis Varoufakis opgemerkt over zijn argumenten dat verdere bezuinigingen in Griekenland het land verder van de wal in de sloot zouden helpen: ‘Ik had net zo goed het Zweedse volkslied kunnen zingen.’ Argumenten deden er niet toe, het ging om politieke macht. De trojka had de macht en liet dat duidelijk blijken.

Wat ligt in het vermogen van linkse politiek om een soortgelijk Grieks scenario te vermijden? Dat is het cruciale vraagstuk waar beschouwingen over toekomstige linkse politiek niet omheen kunnen. Concrete aanleiding voor deze stellingname is het artikel Without Social Democracy, Capitalism Will Eat Itself op Social Europe. Het is goed opgebouwd. Auteur Karin Pettersson geeft eerst de volgens haar voornaamste verschillen in maatschappelijke visie aan tussen de circa eerste dertig jaar na WO-II en de neoliberale periode erna. Daarna noemt ze een aantal belangrijke veranderingen qua economische structuur tussen de tijdperken. Tezamen zorgen deze transformaties voor een politiek die de rijken rijker en machtiger maakt en waarop links een overtuigend antwoord ontbeert. Op een bepaald moment merkt ze in het vervolg van haar verhaal zelfs op dat er voor de grote problemen van deze tijd geen nationale oplossingen bestaan. En ze bespreekt een aantal opdoemende problemen en opties voor linkse politiek.

Ofschoon ik het in opzet een goed artikel vond – het ging ook voorbij het cliché dat een nieuwe linkse politiek nodig is – doofde het enthousiasme stilaan. Het bleef te vaag, nog voor de ridicule suggestie op het eind dat sociaaldemocratie kapitalisme moet redden. Waarschijnlijk was de reden voor de ontnuchtering het ontbreken van een bespreking van de bovengenoemde Griekse tragedie. Als je je daaraan niet durft te branden, als je daarover geen mening en eventuele oplossing wilt formuleren, kun je je ‘wat te doen?’ net zo goed meteen in het vuur gooien.

Overigens heb ik eerder al aangegeven welke weg een linkse politiek het beste volgt in Varoufakis’ vooruitblik op ‘New Deal’ van DiEM25 stelt teleur.