Van de week las ik een lullig artikeltje van Martin Sommer, en, geïrriteerd, schreef ik er een reactie op. Na de ongehoorde hufterigheid die in de afgelopen weken tegenover Sylvana Simons was vertoond dacht ik dat we hiermee wel tegen een soort verzadigingspunt aan zaten.
Dat was zaterdagmorgen. Dat was voordat ik gezien had dat diezelfde Volkskrant ook professionele haatzaaier Annabel Nanninga een groot interview had toebedeeld. En voordat ik had gezien dat het NTR-programma Kwesties Donny – PVV-aanhangers en Sylvana-uitzwaaidag – Bonsink had uitgenodigd.
In mijn reactie op de vuile column van Sommer legde ik al een forse verantwoordelijkheid voor de huidige politieke situatie in Nederland bij de media neer. Na een weekeinde waarin openlijk rechtsrabiate commentatoren het enige geluid in de Nederlandse ether lijken te zijn geweest zou ik het nog iets scherper willen stellen: als je een Nederlands journalist bent, en hiertegen niet duidelijk, in woord en daad, stelling neemt, is de toekomstige groei van een fascistisch klimaat in Nederland jouw schuld.
Media die hun verantwoordelijkheden niet nemen, en zorgen voor een ruimte in de publieke discussie waar tegen onwaarheden en een gebrek aan balans niet wordt opgetreden hebben aan de overkant van de grote plas al gezorgd voor de opkomst van Donald Trump. (Lees hierover het uiterst interessante Race-Baiter, van Eric Deggans, die ons Amerikaanse voorland haarfijn fileert.) In de rest van Europa is het verschijnsel ook hoe langer hoe meer verantwoordelijk voor een dusdanige polarisatie van het publieke debat dat populisten en demagogen als Viktor Orbán en Norbert Hofer hoge ogen gooien.
Niet voor niets zijn regeringen in heel Europa bezig met het inperken van de vrijheid van de (staats)media: zij begrijpen maar al te goed dat dit een veel vruchtbaarder grond is om ideeën in te zaaien dan de relatief dorre politieke arena. Wie de televisiekijkende mens aan het lijntje heeft, kan de richting van de politiek in een land relatief eenvoudig sturen.
In Nederland lijkt het er verdacht veel op dat is besloten dat het versterken van de positie van extreemrechts de voorkeur geniet van hen die de macht over de media in handen hebben: problemen met islam als oorzaak worden overbelicht, terwijl – bijvoorbeeld – de westerse imperialistische oorlogen in het Midden-Oosten, en de recente neoliberale coup in Brazilië (om nog maar te zwijgen van de aankomende neoliberale coup in Venezuela…) zorgvuldig buiten het bewustzijn van de gemiddelde journaalkijker worden gehouden. Wie weet er immers nog dat er nog steeds een oorlog woedt in Oekraïne?
Daarnaast voelt het alsof er – ofwel door onbewuste osmose van ideeën, ofwel door sturing van bovenaf – een beweging is om de aard en ernst van Neonazistisch en ander reactionair geweld zoveel mogelijk te bagatelliseren: de schietpartij in het Oostenrijkse Nenzing waarbij een neonazi met een AK-47 om zich heen schoot wordt in onze kranten afgedaan als een relatieprobleem, terwijl een bomaanslag in Wrocław nog altijd onvermeld blijft in de reguliere media… Ook over een andere Oostenrijkse nazi met moordplannen kan je een stuk gedetailleerdere informatie vinden buiten de Nederlandse kranten.
Dat de media “niet te vertrouwen zijn” is een veelvoorkomende lamentatie natuurlijk. Ik moet eerlijk toegeven dat ik het zelf ook al jaren roep. Maar dat een professie die zich zo voor laat staan op haar verantwoordelijke rol in onze samenleving in tijden als deze haar taak zo grootscheeps verzuimt is toch wel heel ernstig.
Journalisten mogen zich wel eens achter de oren krabben: je noemt iemand die over “dobbernegers” spreekt toch godverdomme niet ‘bezorgd spottend,’ ? Wat heb je dan in je kop zitten? Een wens naar de goede oude tijd? Waarmee je dan 33-45 bedoelt? Hoe komt een Rob Oudkerk op het bespottelijke idee om iemand wiens volledige leven is gewijd aan het aanvallen van de zwaksten in onze samenleving uit te nodigen in een ‘debat’programma?
Alsof de kritiekloze ophemeling van Ebru -Nul Medelijden- Umar nog geen blamage genoeg was, gooien de vaderlandse media juist nog wat meer olie op het vuur, en vergeten daarbij het belangrijkste van alle functies van goed functionerende media in een parlementaire democratie: het zorg dragen voor het informeren van de kiezers. In plaats van te kijken naar de feiten, en op basis daarvan een afweging te maken over de inhoud van de berichtgeving is er alleen nog ruimte voor een vooraf opgezette agenda, waar dan vervolgens de feiten zo goed en zo kwaad als het gaat ingepast moeten worden. En als de feiten niet passen gaan ze onbeschreven het raam uit.
De Nederlandse media bieden nog altijd voldoende kwaliteit en nuance om me niet totaal de hoop te laten verliezen, maar als iemand die engerd van een Wierd Duk nog een keer voorbij laat komen om feitenvrij angst en nijd te komen zaaien begin ik toch te twijfelen aan de kritische vermogens van de redacteuren die daar voor kiezen. Het is nog net niet zo erg als Constant Kusters van de NVU laten opdraven voor de kijkcijfers… oh, wacht.
Het wordt tijd dat er een einde komt aan de tirannie van de onderbuik in de Nederlandse televisie en krantenwereld, zodat er voor de burger die niet elke dag de hele dag op zoek wil gaan naar de achtergronden achter de berichtgeving toch een gebalanceerd en feitelijke selectie uit de actualiteit gepresenteerd wordt.
Als dit niet gebeurt, of als het niet snel genoeg gebeurt ligt straks in de geschiedenisboeken de rol van de media al wel vast: aanstichters en collaborateurs.
En, omdat het nooit genoeg gezegd kan worden, in de herhaling:
Dus kunnen we alstublieft ophouden met het doen alsof dat niet zo is? Fijn, dank u.
