Arnold Heertje verwijt de PvdA intellectueel en karakterologisch falen. De oud-hoogleraar economie ziet nog slechts betweterigheid en bureaucratie in de eertijds bevlogen beweging, volgens een opiniestuk in de Volkskrant. Daarbij heeft Wim Kok een sleutelrol gespeeld in de ommezwaai. Hij erkende het gebrek aan ideologische veren van de sociaal-democraten. Met dat besef werd gelijk intellectuele armoede binnengehaald.
Ik wil meteen een kanttekening plaatsen bij de rol van Wim Kok. Hij is niet de boeman waarvoor velen hem houden, maar was slechts een klokkenluider. Hij benoemde wat al lange tijd aan de gang was. De ideologische veren waren de uitdrukking van de democratische weg naar een socialistische maatschappij zonder kapitalisme. Die is er niet; het kapitalisme blijft, was zijn boodschap. En die boodschap heeft hij keurig afgeleverd in Nederland. Je kunt een postbode niet verwijten dat hij een onheilsbrief brengt. In zoverre is Kok dan ook niets te kwalijk te nemen. De sociaal-democratie is groter dan een politieke partij in Nederland. Ook in de rest van de West-Europese landen heeft zich vroeger of later een zelfde evolutie voltrokken.
En, gaat Heertje verder, de geschetste evolutie heeft corrumperende gevolgen. De top van de PvdA is losgezongen van haar achterban. Veel kader zit in managementlagen, verdient een buitenproportioneel salaris en heeft geen idee wat er op de werkvloer speelt. Hun voorstellen zijn technocratisch, proberen binnen de bestaande kaders een optimaal resultaat te bereiken, maar geven de arbeiders geen perspectief op een rechtvaardige verbetering. Dit terwijl economen als Robert Reich en Joseph Stiglitz schrijven over de toenemende scheefgroei in de inkomens- en vermogensverdeling, waardoor de samenhang in de maatschappij verkorrelt, de traditionele arbeiders verpauperen en in hun voetspoor de middenklasse wordt bedreigd.
Er zitten goede en mindere kanten aan het verhaal van Heertje. Cliëntelisme is er niet slechts bij de PvdA maar bij alle partijen. Bij de VVD is het nog veel erger; bestuurders daar zijn bijna wekelijks in het nieuws vanwege een corruptiezaak. Je kunt niet alleen de PvdA kapittelen vanwege karakterologisch falen en andere partijen buiten schot laten. Maar over een kale kip, over het gebrek aan ideologie maakt hij rake opmerkingen. De nefaste consequenties van het gebrek aan groot verhaal worden inzichtelijk. Heertje snijdt daarmee in eigen vlees want hij maakt – in ieder geval maakte – deel uit van de intellectuele voorhoede van de partij. Zijn kritiek heeft echter weinig oog voor nieuwe veren, voor een bevlogen verhaal dat past bij de sociaal-democratie. Hoogstens denkt hij in een groene richting, aan moeilijk tot niet te kwantificeren grootheden als leefbaarheid. Maar met die denktrant moet hij zich wenden tot een groene partij, dat is niet waar het voor Jan met de pet om draait. Het gaat in de eerste plaats om tegengaan van de eerder genoemde scheefgroei.
Niettegenstaande de zinloze poging wil ik de PvdA een tip geven: kijk een keer over de grens bij de buren. Daar in onze buurlanden opereren ook diverse sociaal-democratische partijen. Probeer eens in gezamenlijkheid een strategie uit te stippelen. Moet bijvoorbeeld Nederland een belastingparadijs blijven of hoort ook de PvdA daartegen stelling te nemen? Is een districtenstelsel, zoals in het Verenigd Koninkrijk en in mindere mate Frankrijk, democratisch aanvaardbaar? Waarom kan het reizend circus niet worden opgedoekt? De verkiezingen voor het Europees Parlement komen eraan. Misschien is dat een aanleiding voor de sociaal-democratische partijen in de EU om te bepalen dat wat in het ene land geldt, ook in het andere land past. Het is een magere benadering, ik weet het, maar het gaat iets verder dan gemakkelijk populisme blijven kietelen. Met een beroep op de sociaal-democratische ideologie zullen per land ook impopulaire maatregelen moeten worden verdedigd.
Heertje is geen domme man, hy kan echter het staatssocialisme niet meer als oplossing voor de grote problemen van onze tyd aan bevelen.
Noch het kapitalisme, noch het socialisme bieden de oplossingen.
Een kleinschaliger economie heeft als nadeel dat zy geen inkomens van 500.000, 875.000 of hoger kan genereren.
Ook de huidige accumulatie van vermogens is ondenkbaar.
En links lullen en rechts vullen blyft daarom doorgaan.
@richard, heb je het belangrijkste probleem dat kleinschaligheid en duurzaamheid voor de allergrootste graaiers en sociopathen veroorzaakt goed genoemd:
“Een kleinschaliger economie heeft als nadeel dat zy geen inkomens van 500.000, 875.000 of hoger kan genereren.”
Daarom zijn de sociopathen er vel tegen en werken het gewoon overal tegen. Omdat de inkomsten moeten voor iedereen dan matigen – The Horror! The Horror!
Vergeet niet dat de PvdA een fusie tussen één sociaal Democratische en twee liberale partijen was , vanaf haar conceptie innig verweven met het kapitaal … en de Bilderberggroep , een ‘valse vlag operatie ” om eerst arbeider-emancipatie en later Allochtone emancipatie af te remmen .. Nooit links geweest maar wel altijd gepretenedeerd links te zijn .. Kan iemand zich ook een actie , gemeentebestuur , politieke pressiegroep herinneren waarbij de PVDA niet als sleepanker diende of het Compromis niet naar rechst deed bewegen ?? Ik niet !!! Dodewaard en kraakbeweging zijn mijn grootste ervaringen met de PvdA op dat gebied .. Mijn opa vertelde altijd hoe de PvdA hielp CPNrs en EVCrs buiten de onderhandelingen met de werkgevers te houden …. En daarnaast is de PvdA nog metastatisch ook , kijk maar hoe Femke Halsema de kanker van het eeuwig compromis bij Groen Links heeft binnengebracht to zij zelfs zonder dat de achterban in opstand kwam dit als “Groen-liberaal ” kon herdefiniereren
@Sjaak: “Het gaat in de eerste plaats om tegengaan van de eerder genoemde scheefgroei.”
Juist, heel goed opgemerkt. Maar vervolgens ga jij er ook weer toe over om dingen op te noemen die helemaal niets aan dat doel bij gaan dragen.
@Joke,
Daar heb je grotendeels gelijk in. Het tegengaan van belastingparadijzen helpt overigens in de strijd tegen trucs van vermogenden.
Maar bij sociaal-democratie gaat het ook om democratie. Laat ik daarover ook wat opmerken, dacht ik. Als bijvoorbeeld 26 van de 28 EU-lidstaten (behalve Frankrijk en Luxemburg) van het reizend circus af willen, wat is er democratisch aan om dat toch in stand te houden?
“Het tegengaan van belastingparadijzen helpt overigens in de strijd tegen trucs van vermogenden.”
Daar heb jij dan weer gelijk in – het is zelfs een hele belangrijke voorwaarde. Het is alleen dat je het zo voorzichtig formuleert, als een open vraag.
Ken je het werk van Robert Reich? Op dit moment is die documentaire van/over hem heel hip: Inequality for All. Het debat over economische ongelijkheid, en waarom we dat niet moeten willen, wint snel terrein. Als een van je speerpunten zou je dan moeten pleiten voor hogere toptarieven. Job Cohen stelde dat trouwens een paar jaar geleden voor, maar verloor toen de verkiezingsrace, dus voorlopig durft niemand dat meer te opperen.
@Joke,
Ja, toptarieven aanpakken is een speerpunt. Je moet dat wel op een slimme manier regelen (Europees). Niet met de oogkleppen op van François Hollande: Hollande, ezel en/of haantje?
@Sjaak Scheele,
Hollande is altijd een ezel met oogkleppen geweest. Volgens mij was Ségolène het brein achter François Hollande. Sinds ze uit elkaar zijn, haalt hij de ene stommiteit na de andere uit. Ze hadden beter haar tot president kunnen kiezen (was destijds tegen Sarko ook bijna gebeurd) dan had Frankrijk er beter voor gestaan.
Goed nieuws, Goed nieuws, de marketing afdeling van de pvda heeft uitgerekend dat over 2 jaar met een meer zg linkse koers meer stemmen zyn te behalen.
Fuerer SamSom vertelde dit op de tv.
Net zoals hy als directeur van Greepeace “milieu”kon verkopen zal ie nu het klootjesvolk er tussen nemen.
In limburg gold ooit dat de bazen tegen de kerk zeiden”Pastoor als jy ze dom houdt, houden wy de arbeiders arm.
Voor de PvdA geldt de Wet op behoud van Ellende.
Zolang er maar ongelykheid en rottigheid blyft denken sommigen dat ze de politicologen en schoolmeesters van de pvda nodig hebben.
Helaas zien ze niet in dat deze club van baantjesjagers de ellende in stand houdt.
Dus nu is IEDEREEN er over eens dat dit een uiterst RECHTS kabinet is. Nou eens kijken of men nu eens verstandiger gaat stemmen. Tijd voor een sociaal bewogen partij. Mens en milieu > geld en macht.
Want laat dijkdoorbraken maar over aan de VVD en hun handlangers de PVDA. Wel weer goed voor de zwembroeken industrie.