De actievoerende agrarische ondernemers en hun aanhang – ‘boeren’, in verhullend taalgebruik – gaan maandag proberen om de gang van zaken in Nederland verregaand te verlammen. ‘Heel Nederland plat’, zo luidt het motto. Het doel, onderstreept met een ultimatum: de stikstofplannen moeten geschrapt. ‘Als maandagochtend de stikstofplannen nog niet van tafel zijn, willen de boeren “het hele land platleggen”’. Dat is dus de ochtend van komende maandag, 4 juli 2022. De dreigende daad is voorzien van disclaimer: ‘doe het netjes’.(1) We hebben de afgelopen dagen gezien wat we aan netheid kunnen verwachten.
Wat moeten we hiermee? Jammerend afwachten en er schande van roepen? Stiekem juichen als drieste actievoerders de politie serieus in de problemen brengen? Of juist roepen om keihard optreden om aan de ‘chaos’ – is het woord ‘anarchie’ al gevallen trouwens? – een einde te maken, desnoods met waterkanon en legerinzet? Het eerste is me te passief. Het tweede komt in de buurt, maar is eenzijdig. Het derde is in ieder geval niet goed. Staat, politie en leger zijn net zo goed de vijand als agrarische ondernemers die het recht op vervuiling met hand en tand verdedigen als onderdeel van hun destructieve verdienmodel.
Wat dan?
1 Deze acties dienen op niets uit te draaien. Het doel ervan dient niet bereikt te worden. De stikstofplannen horen niet te worden ingetrokken onder deze druk. Nog beter zou het zijn als het uitoefenen van die druk – het effectief blokkeren van Schiphol en de Rotterdamse haven, en van distributiecentra van Spar, Jumbo en AH – helemaal niet op gang komt. Gaat het wel los, dan hoop ik dat het kabinet ze hun zin niet geeft. Deze acties dienen te mislukken. Helemaal.
Waarom? Niet omdat zulke acties ontwrichtend zijn. Staken is ook ontwrichtend, maar tegelijk een noodzakelijke strijdvorm van arbeiders die het hoofd boven water willen houden in een maatschappij vol prijsstijgingen en ontslagen. Ook niet omdat zulke acties deels illegaal zijn. Kraken is ook illegaal, maar we blijven zeggen: wet of geen wet, kraken gaat door. De agrariërs nu veroordelen wegens het illegale en verlammende effect van hun acties is de verkeerde houding. Eigenlijk zouden we ze dan veroordelen om precies datgene waarin ze juist een voorbeeld aan anderen geven: stevige acties zijn een optie, ook als de wet zegt dat het niet mag. Dat zou de enige reden zijn dat ik deze actie succes zou kunnen gunnen: het kan een aanstekelijk voorbeeld zijn voor andere groepen om de strijd aan te binden, met net zulke drastische middelen, maar dan met betere doelen en zinniger doelwitten. Maar ik gun de actie zelf geen succes, juist omdat de doelen ervan helemaal niet goed zijn.
De illegaliteit en verlammende werking van de acties zijn dus niet de reden waarom ik de acties wil zien mislukken. Waarom dan wel? Allereerst vanwege het rechtstreekse doel: die stikstofplannen torpederen. Dat zou betekenen: nog trager maatregelen nemen om de natuur tegen stikstofuitstoot te beschermen. Nog meer milieuverwoesting. Nog minder biodiversiteit. Deze agrarische acties vechten voor het recht om te vervuilen, ongeacht de consequenties. Dat recht kan op geen enkele manier erkend worden of zelfs maar ruimte krijgen. Die planten en die dieren zijn onze vrienden, en van onze vrienden blijf je af.
Achter dit recht om te vervuilen staat het recht op volslagen ondernemersvrijheid, alweer ongeacht de consequenties. Winnen deze ‘boeren’, dan is Uber blij, dan is de middenstand blij, dan is Airbnb blij. Dan is vooral de agrobusiness achter de ‘boeren’ ook weer uit de wind. Dan is er immers een weer precedent dat hen legitimatie verschaft om ook los te gaan voor hun ondernemersverlangen, hoe destructief de consequenties ook zijn. Ik gun al die ondernemersgroepen dat precedent, dat handvat, helemaal niet.
En waarom nog meer? Vanwege de extreem rechtse inslag van een flink deel van het protest. Heel vriendelijk gezegd: deelnemers en organisatoren laten zich de steun van halve en hele fascisten aanleunen – van de onvermijdelijke Caroline van der Plas via FvD, PVV, BVNL, Ja21 en de SGP. (2) FvD-kopstuk Gideon van Meijeren had op de acties een gezellig samenzijn met NVU-neonazi Constant Kusters,(3) Natuurlijk wapperden er vlaggen blauw wit rood, de Nederlandse vlag andersom, inmiddels een symbool van uiterst rechtse protesten, bijvoorbeeld veel te zien op coronademonstraties. En ik zag ook alweer een Confederate vlag – symbool van de zuidelijke slavenhoudersstaten in de Amerikaanse Burgeroorlog 1861-1865.
Het fascistische omvolkingsverhaal kom je er ook al tegen, in een agrarische variant: de regering wil boeren weg hebben, niet om de natuur te redden maar om ruimte te verwerven waarop ze woningen voor migranten/vluchtelingen kunnen bouwen. Voor wie bijvoorbeeld twijfelt aan de fascistische inslag van Caroline van der Plas en haar BBB, even dit citaat van haar: ‘Het gaat dus inderdaad niet om de natuur. Het gaat om goedkoop landbouwgrond opkopen voor huizen voor die miljoenen mensen die nog in NL gepropt moeten worden’.(4) Dit is onzin, zoals het artikel waar ik het citaat aantrof laat zien, van het soort waar nazi’s graag mee strooien om ook bij het stikstofbeleid beschuldigend naar migratie en migranten te kunnen wijzen. En de agrarische protestbeweging geeft dit extreem-rechtse geluid ruimte en klankbord. De protesten van agrariërs hebben wel degelijk fascistische ondertonen.
Een extreem-rechtse mobilisatie dus, ook weer op 4 juli. Dat is al genoeg reden om de hele vertoning graag grandioos te zien mislukken, en daar ook aan bij te dragen. De huidige protesten van agrariërs zijn een pleidooi voor het recht op vervuiling, een belangenstrijd van een groep ondernemers, maar tegelijkertijd ook deel van extreem-rechtse, deels rechtstreeks fascistische, mobilisatie en netwerk-activiteit. Dat maakt ze tot foute strijd, tot strijd die een geduchte nederlaag verdient.
2 Dit betekent niet dat ik staatsrepressie van en politiegeweld tegen deze agrarische rechtse protesten toejuich! De politie en de staat waar die politie onderdeel van is: het zijn geen bondgenoten van ons in de antifascistische strijd, het zijn geen bondgenoten in de strijd tegen vervuiling en milieuverwoesting, het zijn agressieve verdedigers van het systeem, en daarmee onze vijanden. Raakt politie slaags met opgefokte agrariërs, dan is dat dus een botsing tussen twee groepen vijanden, eentje die voor eigen rekening opereert, en eentje in staatsdienst. De agrarische ondernemers dienen te verliezen. Maar de politie en de staat eveneens.
Slaagt de overheid er immers in om deze protesten effectief in te tomen, te onderdrukken, neer te slaan, dan winnen niet wij, maar dan wint de staat. Die krijgt er dan het krediet voor. Die wordt daar sterker en geloofwaardiger van. Willen we dat? Het is diezelfde staat die ook vandaag weer klimaatactivisten oppakt die in het kantoor van de Belastingdienst in Den Haag waren gaan zitten om stopzetting van subsidie aan fossiele industrie te eisen.(5) Het is dezelfde staat, diezelfde die kraakpand na kraakpand ontruimt en woonprotesten aanvalt. Het is diezelfde staat die arme mensen, opvallend vaak mensen met migratieachtergrond, als fraudeur bestempelt in wat inmiddels de toeslagenaffaire is gaan heten.
De staat is de andere vijand. Dat die een orde handhaaft tegenover de ene vijand, het agro-fascistische blok, dat maakt de staat niet opeens tot onze vriend en bondgenoot. Wat de actievoerende agrariërs ook allemaal verkeerd doen, dat zij vechten met agenten en politievoertuigen beschadigen, hoort daar niet automatisch bij. Zoals ik vaker bepleit: may both sides lose, and lose badly.
3 Als we het agrarische ondernemerskamp willen zien verliezen, zonder dat de politie en het staatsgezag de winst afdwingen en opstrijken – dan zijn we zelf aan zet! Dan is het onze eigen taak om aan de mislukking van de 4-juli-actie bij te dragen, en de politie zo veel mogelijk buiten spel te houden. Wij zelf – dat zijn radicale linkse mensen, antifascisten, anarchisten, natuurliefhebbers en klimaatactivisten, noem het allemaal maar op. Tegenstanders van rechtse mobilisaties zijn we, en tevens systeemkritische, anti-autoritaire en antikapitalistische mensen. Het is aan ons om dit als boerenprotest ingeklede rechtse gestook tegen te werken. Het is niet aan de staat en haar smeris, die immers juist ook onze tegenwerking meer dan verdienen.
Hoe werken we agrarisch rechts tegen? Allereerst door luidruchtige en beargumenteerde openlijke afkeuring. Hoe meer mensen zich tegen de agrarische acties uitspreken zonder tegelijk de politie te hulp te roepen, hoe moeilijker agrarische actieleiders het hebben om de pretentie hoog te houden dat ze namens ‘het volk’ een ‘revolutie’ aan het maken zijn. Deze rechtse agrariërs zijn een kleine minderheid. Al hun gepraat over Het Nederlandsche Volk verandert daar niets aan. En we dienen ze de status van kleine, rechtse agressieve minderheid stevig in te peperen. Dit slag rechts heeft het gevoel nodig dat ze breder weerklank krijgen. Precies die bredere weerklank is het punt waar gericht tegengeluid geven enig effect kan hebben.
Dit betekent niet alleen: luide afkeuring op sociale media en dergelijke. Die is er al wel. Maar hoe goed zou het zijn als tractorbendes die voor een provinciehuis staan, daar niet alleen toegeeflijke agenten, nieuwsgierig publiek, wat bibberende of collaborerende politici aantreffen – en natuurlijk een ‘gemoedelijke sfeer’ – , maar ook een flinke menigte die, heel sfeerbedervend, aanhoudend ‘Oprotten!’ staat te roepen tegen het agro-tuig? Hoe demoraliserend kan het zijn om te ervaren dat flinke aantallen mensen zich niet bang laten maken door ronkende tractoren maar zich openlijk en frontaal tegen jou keren?
Hele mooie plekken waar zoiets zou kunnen zijn de distributiecentra van supermarkten, waar de agro-actievoerders op 4 juli ook verlammend bezig willen zijn. Dat raakt de toevoer van de winkels, en daarmee heel veel mensen die in die winkels hun boodschappen doen. Dat raakt velen van ons dus rechtstreeks. Dat zouden we moeten pikken, alleen omdat de agrariërs vrij willen ondernemen en onbelemmerd de wereld willen vervuilen? Als het nu het personeel van distributiecentra zelf was, dat via staking de leveranties aan supermarkten stillegde, dan was het iets anders. Die arbeiders werken zich rot voor een karig loon omdat jij en ik van etenswaren voorzien worden. Van actie om aan die ellende wat te doen, mag ik best wat overlast hebben. Van actie voor het recht om de natuur te slopen om winstgevend te kunnen ‘boeren’ wil ik echter geen last hebben. Van een campagne waarmee fascisten garen spinnen en er een machtsgreep op proberen te baseren evenmin.
Onze voedselvoorziening helpen verdedigen door actievoerende agrariërs weg te houden of weg te jagen van de toegangspoorten van distributiecentra? Het lijkt me een uitstekend idee. En dat mag van mij hardhandig. We kunnen ze te verstaan geven: ‘Jullie zijn binnen een kwartier hier weg, met tractoren en al. Staan jullie er daarna nog? Dan beschouwen we de tractoren als vogelvrij, en kunnen jullie straks naar jullie bedrijf gaan lopen.’ Die toon, die houding, verdient dit tuig. Laten we wel zorgen dat we met veel zijn, en dat onder ons mensen zitten die weten hoe ze tractoren snel onklaar maken terwijl andere mensen ze dekking bieden. Wedden immers dat de politie op dat moment de tractoren en hun eigenaars openlijk gaat beschermen?
Die sabotage-vaardigheid kunnen we trouwens ook inzetten waar grote aantallen agrariërs samen komen, zoals vorige week in Stroe. Terwijl zij zich op laten hitsen door fascistoïde retoriek, zouden mensen van ons actief kunnen op de parkeerplaatsen. En van Stroe naar Limburg, Zeeland en Groningen is het echt een flink eind lopen. Tractoren die gebruikt worden als actiewapen om het recht om te vervuilen kracht bij te zetten? Legitieme doelwitten zijn het. Wedden dat dit agressieve agrariërsprotest doodbloedt zodra dat protest op een talrijke vijand stuit die minstens even onverschrokken de natuur verdedigt als de rechtse agrariërs strijden voor het recht die natuur steeds verder naar de bliksem te helpen?
Noten:
2 Zie tweet van Tom-Jan Meeus op 22 juni 2022
3 Zie tweet van Oma’s Wappie Hoekje op 25 juni 2022
4 Wouter Louwerens, ‘Moeten boeren wijken voor migranten?’, Duimspijker, 29 juni 2022
5 Zeventien aanhoudingen na klimaatdemonstratie in kantoor Belastingdienst. Het waren er overigens pakweg 25, zo blijkt uit het artikel zelf, en geen 17 zoals de titel van het artikel suggereert.
Ook verschenen bij Egel
– Uitgelichte afbeelding: Wikimedia
