Het is dan toch gelukt: Spanje heeft een regering en niet zomaar eentje. De nieuwe regering-Sánchez is een coalitieregering van de PSOE en Unidas Podemos en die schrijft nu al geschiedenis omdat het van de Tweede Spaanse republiek (1931-1939) geleden is dat er nog een coalitieregering gevormd werd. Sven Tuytens geeft vanuit Madrid zijn eerste indrukken weer.
Sinds 1977 toen de eerste democratische verkiezingen gehouden werden na het einde van de dictatuur van generaal Franco, werden telkens eenpartijregeringen gevormd, die ofwel met een absolute meerderheid regeerden, ofwel minderheidsregeringen waren.
VOX als bindmiddel voor Spaans links
Deze zomer leek het wel dat de PSOE en Unidas Podemos (UP) nooit in staat zouden zijn om samen een regering te vormen. De PSOE van Sánchez had toen geen zin om met UP in zee te gaan en hoopte op nieuwe verkiezingen om zo haar positie te versterken en vervolgens met de gedoogsteun van de paarse formatie (UP) een traditionele eenpartijregering te vormen. Maar het draaide anders uit en zowel de PSOE als UP verloren zetels.
De verrassing kwam van het extreemrechtse VOX die uit een marginale startpositie, plots met een monsterscore een belangrijke politieke speler werd. Minder dan 24 uur na de verkiezingen was er plots toch een regeerakkoord tussen de PSOE en Unidas Podemos: de dreiging van extreemrechts heeft het vuur aan de schenen van Spaans links gelegd. Beide partijleiders hadden er alle baat bij om zacht met elkaar om te gaan.
Kantje-boordje
Tijdens een eerste stemming haalde de coalitie niet genoeg ja-stemmen. Gisteren lukte het wel, maar het was zeer nipt. Zelfs een ernstig ziek parlementslid, Aina Vidal, van En Comú Podem (een van de partijen in het kartel van de Unidas Podemos-fractie) moest alle energie bijeen schrapen om in het parlement aanwezig te kunnen zijn.
Vidal wilde vandaag absoluut haar stem uitbrengen, want dat was haar voor de eerste stemming niet gelukt. Zij kreeg een indrukwekkend applaus toen zij haar toespraak afsloot: “Ik stem met volle overtuiging voor een land dat voor feminisme, ecologie en sociale gelijkheid staat.” Met slechts 167 stemmen voor, 165 tegen en 18 onthoudingen, lukte het dus.
De voorafgaande debatten waren vurig en de VOX-fractie kreeg er duchtig van langs. Het kookpunt bij de verveelde extreemrechtse volksvertegenwoordigers werd bereikt toen Oskar Matute van de Baskische regionale partij Euskal Herria Bildu zich naar het spreekgestoelte van het Spaanse parlement begaf en plots de volledige VOX-fractie het halfrond verliet.
Matute was in zijn nopjes en citeerde Angela Davis: “Ik aanvaard de dingen niet die ik niet kan veranderen; ik verander de dingen die ik niet kan aanvaarden”. Hij verwees in zijn toespraak ook naar de legendarische ‘La Pasionaria’. Matute was een van de vele sprekers uit de separatistische hoek die duidelijk aangaven dat zij voor hun steun of gedoogsteun aan deze coalitie iets terug willen krijgen.
In ruil voor de onthouding van de Catalaanse linkse separatisten van ERC tijdens de vertrouwensstemming hebben de PSOE en UP hen beloofd dat de Spaanse regering een politieke dialoog zal starten met de Catalaanse regering over de toekomst van Catalonië.
Einde van de impasse
Na afloop van de stemming en tijdens het applaus voor Sánchez, probeerde Pablo Casado, de leider van Spaanse Volkspartij tot bij de premier te geraken om hem kort en zonder fut te feliciteren. De gespannen lichaamstaal van zowel Sánchez als Casado en hun onhandige handdruk is niemand ontgaan.
Eerste minister Sánchez moet nu heel voorzichtig zijn met de toegevingen die hij aan de separatisten doet, want hij krijgt te maken met een meedogenloze oppositie die hem verwijt een landverrader te zijn en een premier die zich voor de kar van de separatisten zal laten spannen. Spaans rechts gaat nu alles doen om de diepe ongerustheid over separatisme dat bij vele Spanjaarden leeft, nog extra aan te wakkeren.
Geeft Sánchez de separatisten niet genoeg, dan kunnen zij stokken in de wielen van zijn beleid steken. Het wordt geen gemakkelijke opdracht voor Sánchez maar het is belangrijk dat er een dialoog komt met Catalonië en dat het land eindelijk een functionerende regering heeft.
Spanje heeft geen ervaring met coalitieregeringen, maar het is er dan toch in geslaagd om uit de impasse te geraken. België heeft wel ervaring met meerderheidscoalities maar heeft blijkbaar weinig zin om er iets van te maken. Pablo Iglesias, de secretaris-generaal van Podemos, is zich bewust van de inzet en dankbaar voor het vertrouwen dat de coalitie vandaag kreeg. Na de bekendmaking van de resultaten van de stemming barstte hij in tranen uit. Wat minder cynisme en wat meer emotie zou op dit moment in de Belgische politiek misschien niet zo slecht zijn.
– door Sven Tuytens, oorspronkelijk voor De Wereld morgen
