De Tweede Kamer heeft haar steun voor de studieboete ingetrokken. Een meerderheid pleit nu voor de onmiddellijke opheffing van de maatregel, maar staatssecretaris Zijlstra weigert aan deze wens te voldoen. Opgelucht ademhalen is er voor studenten dus nog niet bij, temeer omdat het voorgestelde ‘alternatief’, het leenstelsel, hen nog harder zal raken.
Het debat over de afschaffing van de studieboete was een behoorlijk surreëel tafereel. Het CDA, voorheen de grote voorstander van de maatregel, draaide plotseling en wilde ineens dat de boete onmiddellijk werd afgeschaft. Halbe Zijlstra, staatssecretaris van onderwijs en VVD-kopstuk, had de boete naar eigen zeggen slechts als compromis geaccepteerd.
Zijn partij wilde liever meteen de studiefinanciering afschaffen en vervangen door een leenstelsel. Zijlstra bleef de boete echter verdedigen. Zijn argumentatie was opmerkelijk: het afschaffen van de boete zou, zo vroeg voor de invoering ervan, ‘onbehoorlijk’ zijn, omdat studenten zich al op de boete hebben voorbereid.
Verwachtte Zijlstra werkelijk dat studenten boos zouden worden, omdat ze een boete niet hoefden te betalen die niet eens meer op een politieke meerderheid kon rekenen? Dat ligt niet erg voor de hand. Waarschijnlijk spelen de financiële gevolgen een grotere rol in Zijlstra’s besluit om de afschaffing van de studieboete te blokkeren.
Als de studieboete niet zou doorgaan, bezuinigt het kabinet naar eigen zeggen per jaar zo’n 370 miljoen minder dan het had gehoopt. In werkelijkheid lijken de kosten echter veel lager te liggen. Het online nieuwsmagazine ScienceGuide bericht dat Zijlstra de studieboete gemakkelijk nog een jaar langer op nul kan houden (zoals het afgelopen jaar het geval was).
Bezuinigingsdrift
Maar als het aan de VVD ligt, wordt de boete pas afgeschaft als ze vervangen kan worden door een andere, heviger bezuiniging: de afschaffing van de studiefinanciering en de invoering van een leenstelsel. Het voordeel daarvan is, in de ogen van de VVD, dat het studenten veel meer geld afhandig maakt door iedere student met minimaal 13.000 euro schuld op te zadelen.
De VVD is het dus met andere liberale partijen eens dat de boete het veld moet ruimen voor een leenstelsel. Hun meningsverschil lijkt er enkel om te gaan of de boete wel of niet kan worden afgeschaft voordat er een nieuwe bezuiniging tegenover staat – niet uit financiële noodzaak, maar simpelweg uit bezuinigingsdrift.
Een andere reden waarom de liberale partijen liever een leenstelsel hebben dan een studieboete is dat dit eerste meer in lijn is met hun neoliberale visie op het hoger onderwijs. Die is er niet alleen op gericht om studenten en hun ouders meer te laten betalen, maar ook om het hoger onderwijs verder in tweeën te delen.
Het hbo moet een efficiënte en massale studiefabriek worden, terwijl aan de andere kant een select groepje bijzonder vermogende of begaafde studenten naar een universiteit mag om zich te laten opleiden tot Research and Development-personeel met een bèta-achtergrond. Juist die bètastudenten worden het hardst geraakt door de studieboete. Bètastudies duren gemiddeld namelijk een stuk langer dan andere studies.
Op dit punt werkt de studieboete dus averechts. Voor zover deze bezuiniging studenten dwingt om ‘efficiënter’ te studeren is ze helemaal in lijn met het neoliberale ideaal, maar voor zover ze het stimuleren van bètastudies tegengaat, is ze dat niet.
Tweedeling
Het is daarom niet vreemd dat liberale politici vroeg of laat van de studieboete af willen, maar we moeten ons ervan bewust zijn dat dit voor hen slechts een stap is in het verder doorvoeren van het neoliberale project: meer bezuinigingen, meer rendementsmaatregelen en meer tweedeling.
Diverse politieke partijen willen dit op verschillende manieren realiseren. De PvdA is bijvoorbeeld, net als VVD, D66 en GroenLinks, voorstander van het afschaffen van de studiefinanciering, maar wil daarnaast het collegegeld afschaffen voor bètastudies.
De discussie midden in de verkiezingscampagne over het afschaffen van de studieboete is dus vooral bedoeld om voor de verkiezingen goede sier te maken en studenten te paaien.
Daarmee wordt de basis gelegd voor nieuwe en verdergaande bezuinigingen en de facto een verdere aantasting van het recht op hoger onderwijs.
Bestel de brochure Wie rijk is mag slim zijn – neoliberalisme en verzet in het hoger onderwijs van Jeroen van der Starre.
Dit stuk is eerder verschenen op de website van socialisme.nu; auteur Jeroen van der Starre
Ik zou het eigenlijk wel mooi vinden als de hele stufi werd afgeschaft.
Nu betaalt iedereen mee aan de studie van de mensen die de hersens hebben om te kunnen (en te willen!) studeren.
Ze zijn bevoorrecht dat ze de hersens hebben, dus wat doen we? We maken het extra goedkoop en safe voor ze. Is dat omdat ze later lekker veel belasting gaan betalen en het zo weer goed maken?
Het lijkt me efficiënter om de de stufi af te schaffen (de student betaalt), de belastingen te verlagen en banken in het gat te laten stappen.
(Je kan ook voorstellen de rente vervolgens aftrekbaar maken, maar ik zou eigenlijk ook alle aftrekposten af willen schaffen en de belastingen nog meer verlagen, dus dat stel ik niet voor…)
@1:
Dus jij wilt studenten met geld in plaats van hersenen?
@2
Ik zie niet waar je dat leest .
Als je 18 bent mag je rijlessen volgen, maar de belastingbetaler gaat het niet voor je betalen. Als je een rijbewijs hebt mag je een auto kopen, maar de belastingbetaler gaat hem niet voor je betalen.
Die vergelijking gaat ongetwijfeld vrij snel mank, maar het punt is dat een (potentiële) student zelf in grote mate voordeel heeft van het volgen van een studie: meer mogelijkheden op meer banen, waaronder banen met meer variatie, meer verantwoordelijkheid en een hoger salaris. Daarom vind ik dat hij/zij daar zelf de financiering voor kan regelen: soms de ouders (schenking of lening) soms lening van een bank, soms een beurs voor excellente studenten.
Wat dacht je van het omgekeerde , in ieder geval voor alle (para )medische opleidingen .. De staat betaald je volledige opleiding .. maar als voorwaarde werk je je eerste 10 jaar voor een modaal inkomen in klinieken van een nieuw op te richten “staatsziekenfonds ” ben je hier in Nederland (nog) niet nodig ?? dan kan je in die 10 jaar uitgezonden worden naar landen met gezondheidsproblemen .. via artsen zonder grenzen of zo iets ..
voor ieder specialisme , 5 jaar extra ..
Voor de opleiding verpleegkundige, röntgoloog , ect lijkt 5 jaar “staatswerk ” me een adequate betaling .. Natuurlijk bouwen we langzamerhand het huidige systeem af .. hebje uiteindelijk doctoren die het beroep uit ideële oogpunten kozen
Ook voor andere studies mogelijk … Beroepsopleiding in de bouw ?? daarna eerst een jaar werken in de sociale woningbouw vóór je commercieel kan werken .
Voor alles geld dan natuurlijk : , lever je broddelwerk in je “staattijd ” krijgt je diploma het definitieve geldigheidsstempel niet …
Tom Sharpe schreef een grappig boekje ‘jong geleerd’ over de cultuur die je krijgt als studie iets is voor ‘de rijken’.
Het gaat hier natuurlijk om een heel principieel punt. Iedereen die kan leren, moet dat ook optimaal kunnen doen zonder dat de kosten van die studie een beperkende rol spelen. Dat heeft alles te maken met gelijke kansen voor iedereen.
Natuurlijk mag je eisen stellen aan de resultaten, maar we moeten het uitgangspunt nooit uit het oog verliezen.
Collegegeld moet omlaag, ook voor mensen die na hun 30e willen/moeten studeren. Studiefinanciering dient er vaak alleen voor dat studenten hun kamer kunnen betalen om zo zonder ouderlijk toezicht eens flink ‘zelfstandig’ de beest uit te kunnen hangen. De huisjesmelkers verdienen pas echt aan de beurs voor uitwonenden. Wat mij betreft mag dit dus afgeschaft worden.