Kernenergie staat opnieuw op de agenda. Nu duidelijk is dat het gebruik van fossiele brandstoffen zo snel mogelijk moet worden gestopt en alternatieven nodig zijn, komt uit bepaalde kringen een lobby op gang om kernenergie als een goed alternatief te presenteren. Kernenergie wordt voorgesteld als een redelijk probleemvrije, schone en veilige oplossing. Vasthouden aan verzet tegen kernenergie wordt voorgesteld als emotioneel en anti-vooruitgang.
De lobby
De kernenergielobby presenteert echter een te simplistisch beeld van voor- en nadelen van kernenergie. Voordelen worden uitvergroot en nadelen gebagatelliseerd. Daarnaast worden de alternatieven zoals zon- en windenergie overdreven negatief neergezet. Mogelijke schade wordt overdreven en men noemt de opbrengst te gering om een reëel aandeel te kunnen leveren. Bovendien ontsieren zonnepanelen en windturbines het landschap. Soms worden tegenstanders geridiculiseerd. Ik las en bekeek enkele commentaren van een bioloog, tevens voormalig minister; de presentator van een satirisch programma en een filosoof tevens journalist.
Tegenstanders geridiculiseerd
De bioloog en voormalig minister Ronald Plasterk laat zich in zijn columns in De Telegraaf regelmatig uit over zijn voorkeur voor kernenergie. Zo vindt hij bijvoorbeeld dat “groene gekkies moeten ophouden met de kernuitstap” (15-06-2021) en dat GroenLinks iedereen voor het lapje houdt omdat ze niets geven om het klimaat, maar een andere manier van leven willen opdringen.
“Milieudefensie, Greenpeace, GL: ze geven niets om pandaberen, zeehondjes, geven niets om de zeespiegel, het klimaat zal ze een zorg zijn, de CO2-uitstoot is slechts een excuus: ze willen dat we ons leven veranderen! Ze gaan enerzijds terug op de Sovjet-Unie (GL is directe rechtsopvolger van de CPN), anderzijds op de gelofte van armoede in de katholieke kerk en de soberheid van de reformatie. In het zweet uws aanziens zult gij uw brood verdienen! “
De “totalitaire anti-vooruitgangskerk” is tegen een oplossing die eraan bijdraagt dat zeven miljard wereldburgers een fatsoenlijk leven kunnen leiden en kunnen doen wat ze willen. Aldus Plasterk in de Telegraaf (23-12-2021)
De nadelen worden gebagatelliseerd
Tegenstanders van kernenergie zijn kennelijk zuurpruimen die alle lol uit het leven willen verdrijven. Voorstanders van kernenergie daarentegen komen altijd met een opgewekt en opgeruimd verhaal. Echter het enige echte voordeel dat ze weten te benoemen is dat bij de productie van kernenergie weinig CO2 vrij komt. Over nadelen wordt veelal, onterecht, nogal luchtig gedaan. Kernenergie: Het is schoon, veilig, en niet zo duur als gedacht. Afval is geen echt probleem want het is maar een beetje en dat kan diep weggestopt worden in de grond.
Het is maar een beetje afval
Zo laat presentator Arjen Lubach in een aflevering van het satirisch programma ZML van 4 november 2018 iemand aan het woord die de hoeveelheid radioactief afval per persoon voorstelt als het volume van een -onschuldig- appeltje. De potentiële schade die zo’n appeltje radioactiviteit kan veroorzaken in de honderden jaren dat het nog radioactief is, doet er kennelijk niet zo toe. Want dat appeltje gaat in een silootje en daar kunnen heel veel appeltjes in. Zo wordt de kwestie van het radio actief afval afgedaan als een onschuldig iets, een probleem dat qua volume niets voorstelt zolang het maar wordt opgeborgen in een oranje doos onder een vloer van 1,7 m dik beton. De enige Nederlandse kernenergiecentrale die nu in werking is in Borssele levert per jaar ruim 1m3 hoog radioactief afval op. Tijdens de looptijd van deze centrale (ongeveer 60 jaar) is dat dus ruim meer dan 60 m3. Terwijl deze centrale nog geen 3 % levert van de totale elektriciteitsbehoefte van Nederland. Die 1 kubieke meter wordt zo al snel meer en meer.
Zonnepanelen en windturbines zijn lelijk en ze lossen het energieprobleem niet op
Filosoof Ralf Bodelier mijmert zo tijdens een wandeltocht door een windstil en mistig Duitsland ergens tussen Regensburg en Neurenberg over voor- en nadelen van kernenergie. En hoewel de streek is “vergeven van de windmolens” en hoe “elke boerenschuur inmiddels lijkt volgezet met zonnepanelen” is de opbrengst bij windstilte en afwezigheid van zon onvoldoende om aan de energiebehoefte te voldoen. Duitsland is onverstandig met zijn kernuitstap vindt Bodelier. Duitsland zou mee moeten gaan met modernere ontwikkelingen: “Zelfs zonovergoten oliestaten als de Emiraten en Saudi-Arabië zetten vandaag kerncentrales neer.“ … “Want ook daar schijnt ’s nachts de zon niet.”
Zo duur hoeft het niet te zijn en ’t kan ook best snel
Bodelier verwijst naar de Barakah- centrale in Abu Dhabi. De bouwtijd van deze centrale, die tien keer zoveel stroom gaat leveren als onze centrale in Borssele (en 10 x zoveel afval?) was maar 10 jaar en de kosten veel minder dan geraamd (24 miljard ipv 30 miljard). Bodelier gaat optimistisch voorbij aan de negatieve kanttekeningen die hier gemaakt moeten worden.
1. Zoals de relatie tussen het opwekken van kernenergie voor burgerlijke doeleinden en het inzetten van een centrale voor militaire doeleinden. Want zoals de Franse president Macron zei: ”Sans nucléaire civil, pas de nucléaire militaire, sans nucléaire militaire, pas de nucléaire civil”
(Zonder civiele kernenergie geen militaire kernenergie, zonder militaire kernenergie geen civiele kernenergie)
2. In geopolitiek opzicht is het ook niet direct de meest veilige omgeving. Er zijn geruchten dat in 2017 vanuit Jemen een raketaanval op de centrale in aanbouw is uitgevoerd.
3. En met betrekking tot de kosten is de vraag of dit Arabisch succes zo makkelijk over te dragen valt naar Europa. Vergunningen, veiligheidseisen, arbeidsomstandigheden zijn hier anders. Beter is het een vergelijking te maken met centrales die in Europa gebouwd worden, zoals een reactor in het Franse Flamanville waar het afronden van de bouw maar niet lijkt te lukken. Of een centrale die gebouwd wordt in het Britse Hinkley Point. Toestemming voor bouw van deze centrale werd door de Britse regering verleend in 2008 en verwacht werd dat de bouw in 2020 klaar zou zijn. Geplande eindtijd is nu 2026 en de kosten zijn ruim 23 miljard euro.
Een oneigenlijke vergelijking met een kwaadaardige insteek
Een ander standaard argument van voorstanders van kernenergie is dat door het gebruik van fossiele energie meer mensen sterven dan er gestorven zijn aan een ramp met een reactor. Een onnodige vergelijking aangezien de bedoeling is dat fossiele energie gaat verdwijnen. Kernenergie concurreert niet met fossiele energie, maar zou deze moeten vervangen. Je zou slachtoffers van kernenergie moeten vergelijken met slachtoffers van andere alternatieve energiebronnen zoals zon en wind.
Daarnaast en misschien is het niet zo bedoeld, er zit een kwaadaardig steekje in deze vergelijking. Het gaat natuurlijk niet alleen om directe dodelijke slachtoffers die te betreuren zijn bij één enkele atoomramp. Zoals door Lubach quasi grappig omschreven: “Fukushima, een modelletje uit de jaren 60, 9 op de schaal van Richter: 1 dode.”
Slachtoffers en schade van een kernramp zijn van onbekende omvang
In de hele context van een kernramp zoals bij Tsjernobyl of Fukushima is voorgekomen, vallen veel meer slachtoffers. Kinderen met schildklierkanker, doodgeboorten, mensen die geen gezonde kinderen kunnen krijgen of hun hele leven medicijnen nodig hebben. Honderdduizenden mensen moesten geëvacueerd worden. Zij moesten van het ene op het andere moment huis en haard verlaten, zonder ook maar iets van hun bezittingen mee te kunnen nemen. Gemeenschappen zijn uit elkaar gevallen. Door besmetting van de grond als gevolg van het neerkomen van radioactieve deeltjes zijn grote gebieden voor tientallen tot honderden jaren onbewoonbaar en is landbouwgrond verontreinigd. Mensen zijn ontheemd. Ze kunnen na zo’n ramp niet meer terugkeren naar hun eigen huizen.
Het risico dat zoiets nooit meer gebeurd is niet uit te sluiten, hoe hard men ook zijn best doet om de veiligheid steeds te verbeteren. Naar mijn mening is 1 zo’n ramp voldoende om een kernuitstap te rechtvaardigen.
– Uitgelichte afbeelding: Door christophbrammertz – antiAKW 108, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=14712124
