De Israëlische autoriteiten hebben de administratieve detentie, een vorm van willekeurige detentie, van Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever drastisch uitgebreid. Dit geldt ook voor de uitgebreide noodmaatregelen die onmenselijke en vernederende behandeling van gevangenen mogelijk maakt. Tegelijkertijd zijn incidenten van marteling en dood in hechtenis de afgelopen vier weken niet onderzocht.
Sinds 7 oktober hebben Israëlische troepen meer dan 2.200 Palestijnse mannen en vrouwen gevangengenomen volgens de organisatie Palestinian Prisoners’ Club. Volgens de Israëlische mensenrechtenorganisatie HaMoked is tussen 1 oktober en 1 november het totale aantal Palestijnen dat zonder aanklacht of proces in administratieve detentie wordt vastgehouden, gestegen van 1.319 naar 2.070.
Getuigenissen van vrijgelaten gevangenen en mensenrechtenadvocaten, en videobeelden en satellietbeelden laten enkele manieren van marteling en mishandeling zien waaraan gevangenen de afgelopen vier weken door Israëlische troepen zijn onderworpen. Het gaat onder meer om ernstige afranselingen en vernederingen van gedetineerden, onder andere door hen te dwingen hun hoofd naar beneden te houden en op de grond te knielen tijdens het tellen van gevangenen, en door hen Israëlische liederen te laten zingen.
‘In de afgelopen maand zijn we getuige geweest van een aanzienlijke piek in het gebruik van administratieve detentie door Israël, detentie zonder aanklacht of proces die voor onbepaalde tijd kan worden verlengd, en die al op het hoogste punt in 20 jaar stond vóór de laatste escalatie van de vijandelijkheden op 7 oktober’, zegt Heba Morayef, regionaal directeur van Amnesty International voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
‘Administratieve detentie is een van de belangrijkste instrumenten waarmee Israël zijn systeem van apartheid tegen de Palestijnen heeft afgedwongen. Getuigenissen en videobewijs wijzen ook op talrijke incidenten van marteling en andere mishandeling door Israëlische troepen, waaronder ernstige afranselingen en opzettelijke vernedering van Palestijnen die in erbarmelijke omstandigheden worden vastgehouden.’
‘De standrechtelijke executies en gijzelingen door Hamas en andere gewapende groepen op 7 oktober zijn oorlogsmisdaden en moeten als zodanig worden veroordeeld, maar de Israëlische autoriteiten mogen deze aanvallen niet gebruiken om hun eigen onwettige aanvallen en collectieve bestraffing van burgers in de belegerde Gazastrook en het gebruik van marteling, willekeurige detentie en andere schendingen van de rechten van Palestijnse gevangenen te rechtvaardigen. Het verbod op marteling kan nooit worden opgeschort en er kan niet van worden afgeweken, ook niet, en vooral niet, in tijden als deze’.
Onderzoekers van Amnesty International interviewden 12 mensen, onder wie zes vrijgelaten gedetineerden, drie familieleden van gedetineerden en drie advocaten die betrokken waren bij recente arrestaties. De Amnesty-onderzoekers beoordeelden ook getuigenissen van andere vrijgelaten gevangenen en analyseerden videobeelden en foto’s.
Marteling en vernedering
Amnesty International documenteert al tientallen jaren wijdverbreide martelingen door de Israëlische autoriteiten in detentiecentra op de Westelijke Jordaanoever. In de afgelopen vier weken zijn er op grote schaal online video’s en afbeeldingen gedeeld waarop gruwelijke scènes te zien zijn van Israëlische soldaten die Palestijnen slaan en vernederen terwijl ze geblinddoekt worden vastgehouden, uitgekleed, met hun handen vastgebonden, en in het openbaar gemarteld en vernederd worden.
Op een afbeelding die werd geanalyseerd door het Crisis Evidence Lab van Amnesty International, zijn drie Palestijnse mannen, geblinddoekt en ontdaan van hun kleren, te zien naast een soldaat, gekleed in een groen olijfkleurig uniform zoals dat wordt gedragen door de Israëlische grondtroepen. Uit een onderzoek van Haaretz dat op 19 oktober werd gepubliceerd, bleek dat de foto op 12 oktober werd genomen in Wadi al-Seeq, een dorp ten oosten van Ramallah. Een van de drie slachtoffers op de foto vertelde Amnesty International dat hij aanvankelijk werd vastgehouden en geslagen door kolonisten, maar twee uur later arriveerde een Israëlische militaire jeep:
‘Een van de Israëlische officieren benaderde me en schopte me in mijn linkerzij, sprong toen op mijn hoofd met zijn twee benen en duwde mijn gezicht verder in de modder en bleef mij schoppen terwijl ik met mijn hoofd naar beneden lag met mijn handen op mijn rug gebonden. Hij pakte toen een mes en scheurde al mijn kleren in stukken, behalve mijn ondergoed, en gebruikte een deel van mijn gescheurde kleren om me te blinddoeken. Het slaan op de rest van mijn lichaam hield niet op, op een gegeven moment begon hij op mijn rug te springen, drie of vier keer, terwijl hij schreeuwde “sterf, sterf jij afval”. Uiteindelijk, voordat dit eindelijk stopte, urineerde een andere officier op mijn gezicht en lichaam terwijl hij ook tegen ons schreeuwde “sterf”.’
Amnesty International sprak ook met twee vrouwen die 14 uur lang willekeurig werden vastgehouden op een politiebureau in bezet Oost-Jeruzalem, waar ze werden vernederd, gefouilleerd, bespot en gevraagd om Hamas te vervloeken. Ze werden later vrijgelaten zonder aanklacht.
In een video die op 31 oktober voor het eerst op social media werd gepubliceerd en werd geanalyseerd door het Crisis Evidence Lab van Amnesty International, zijn negen gedetineerde mannen te zien, die op basis van hun herkenbare accent, Palestijns zijn, sommigen uitgekleed en anderen halfnaakt, geblinddoekt en geboeid. Ze zijn omringd door ten minste 12 soldaten in olijfgroene uniformen die uitgerust met M4A1 of Tavor X95 aanvalsgeweren. Zowel uniformen als wapens behoren tot de standaarduitrusting van de Israëlische grondtroepen. Een van de soldaten schopt een van de gevangenen tegen het hoofd. Een andere video, geanalyseerd door het Crisis Evidence Lab, die op 31 oktober werd geüpload naar platform X (voorheen Twitter), laat een geblinddoekt iemand zien, waarschijnlijk Palestijns, samen met een sergeant van het Israëlische leger die de gevangene bespot en om hem heen danst.
Een onlangs vrijgelaten Palestijnse gedetineerde uit bezet Oost-Jeruzalem, die op voorwaarde van anonimiteit met Amnesty International sprak, vertelde hoe Israëlische ondervragers hem en andere gevangenen op de Russische compound (al-Maskoubiyeh), een detentiecentrum in Jeruzalem, onderwierpen aan zware afranselingen waardoor hij blauwe plekken en drie gebroken ribben opliep. Hij benadrukte ook hoe Israëlische politieondervragers hen voortdurend op hun hoofd sloegen en tegen hen schreeuwden dat ze altijd hun hoofd naar beneden moesten houden, terwijl de Israëliërs hen bevalen “Israël te prijzen en Hamas te vervloeken”. Hij voegde eraan toe: “zelfs toen een van de 12 gedetineerden bij ons in de cel dat deed, stopten de afranselingen en vernederingen niet”.’
Sinds 7 oktober zijn volgens de Israëlische autoriteiten vier Palestijnse gevangenen gestorven in Israëlische detentiecentra, onder omstandigheden die nog niet onpartijdig zijn onderzocht. Twee van de vier zijn arbeiders uit de bezette Gazastrook, die door het Israëlische leger incommunicado worden vastgehouden in militaire detentiecentra. Hun dood werd pas door het leger openbaar gemaakt na een onderzoek door de Israëlische krant Haaretz.
Volgens het internationaal recht zijn marteling en andere vormen van mishandeling van beschermde personen in bezet gebied een oorlogsmisdaad. De detentie van beschermde personen buiten het bezette gebied, zoals het geval is met Palestijnse gevangenen uit de bezette gebieden die in Israël worden vastgehouden, is ook een schending van het internationaal humanitair recht, aangezien het neerkomt op een gedwongen overdracht.
Onmenselijke en vernederende behandeling in gevangenissen
De Israëlische gevangenisdienst heeft de mensenrechtenorganisatie HaMoked laten weten dat het sinds 1 november 6.809 Palestijnse gevangenen vasthoudt. Op 31 oktober hebben de Israëlische autoriteiten de ‘noodtoestand in de gevangenissen’ met een maand verlengd. Deze noodtoestand geeft de Israëlische minister van Nationale Veiligheid vrijwel onbeperkte bevoegdheden om veroordeelde gevangenen de toegang tot bezoek van advocaten en familieleden te ontzeggen, gedetineerden in overvolle cellen vast te houden, en hen lichaamsbeweging in de buitenlucht te ontzeggen. En daarnaast om hun wrede collectieve strafmaatregelen op te leggen, zoals het urenlang afsluiten van water en elektriciteit, waardoor de wrede en onmenselijke behandeling van gedetineerden nog verergerd wordt. Dit is in strijd met het verbod op marteling en andere vormen van mishandeling.
Het Internationale Comité van het Rode Kruis heeft bevestigd dat Palestijnse gevangenen sinds 7 oktober geen contact meer hebben met hun familie en advocaten. Sanaa Salameh, de vrouw van de terminaal zieke Palestijnse gevangene Walid Daqqah, vertelde Amnesty International dat sinds 7 oktober noch zij, noch de advocaat van Daqqah hem mag zien of informatie krijgt over zijn gezondheidstoestand. ‘Ik weet niet of hij de medische zorg krijgt die hij nodig heeft. Ik heb absoluut geen contact met hem, ik heb zelfs geen greintje informatie om me mee te troosten’, vertelde ze aan Amnesty.
De Palestijnse advocaat Hassan Abadi, die sinds 7 oktober elke week minstens vier gedetineerden bezoekt, vertelde Amnesty International dat Palestijnse gedetineerden hun recht op lichaamsbeweging in de buitenlucht is ontzegd en dat een van de vormen van vernedering waaraan ze worden onderworpen tijdens het tellen van gevangenen is dat ze gedwongen worden om op de grond te knielen. Hij voegde eraan toe dat van Palestijnen in detentie al hun persoonlijke bezittingen in beslag worden genomen en soms worden verbrand, inclusief boeken, dagboeken, brieven, kleding, voedsel en andere items. Van Palestijnse vrouwelijke gevangenen in de al-Damon-gevangenis is het maandverband in beslag genomen door de gevangenisautoriteiten. Volgens Abadi vertelde een cliënt die hij vertegenwoordigt dat toen ze werd vastgehouden en geblinddoekt op het politiebureau van Kiryat Arba in de buurt van Hebron, een agent haar bedreigde met verkrachting.
Piek in willekeurige detentie
Het aantal Palestijnen in administratieve detentie nam in 2023 toe en bereikte het aantal van 1.319 op 1 oktober 2023, volgens HaMoked. Op 1 november was dit cijfer gestegen tot meer dan 2.070. Palestijnen die door Israël zijn geclassificeerd als ‘veiligheidsgevangenen’ worden vaak vastgehouden zonder aanklacht of proces, meestal onder administratieve detentiebevelen die om de zes maanden voor onbepaalde tijd kunnen worden verlengd.
Administratieve detentie is een vorm van detentie waarbij mensen door overheidsinstanties worden vastgehouden op basis van geheime informatie die de verdachte en zijn advocaat niet kunnen beoordelen. Hierdoor wordt een eerlijk proces omzeild dat wordt gegarandeerd voor iedereen die volgens het internationaal recht van zijn vrijheid beroofd is. Amnesty International heeft ontdekt dat Israël administratieve detentie systematisch heeft gebruikt als een instrument om Palestijnen te vervolgen, in plaats van als een uitzonderlijke en selectief gebruikte preventieve maatregel.
Israël heeft ook de wet op de ‘onwettige strijders’ ingevoerd, een categorie die niet wordt erkend door het internationaal recht. Dit om ten minste 105 Palestijnen uit de bezette Gazastrook, die Israël binnenkwamen tijdens de door Hamas geleide aanval op 7 oktober, voor onbepaalde tijd vast te houden zonder aanklacht of proces. Het blijft onduidelijk hoeveel van hen worden vastgehouden in verband met de aanslagen.
De Israëlische autoriteiten hebben ook duizenden Palestijnen uit Gaza met een vergunning om Israël binnen te komen, voornamelijk arbeiders, onderworpen aan willekeurige detentie, waarbij ze gedurende ten minste drie weken incommunicado (afgesloten van de buitenwereld) werden vastgehouden op twee militaire detentiebases in Israël en de Westelijke Jordaanoever. Velen werden vrijgelaten, maar er is geen duidelijkheid over hoeveel er nog steeds worden vastgehouden.
‘De Israëlische autoriteiten moeten de onmenselijke noodmaatregelen die aan Palestijnse gevangenen zijn opgelegd onmiddellijk terugdraaien en hen onmiddellijk toegang verlenen tot hun advocaten en families. Alle Palestijnen die willekeurig worden vastgehouden, moeten worden vrijgelaten. We dringen er bij Israël op aan om het Internationale Comité van het Rode Kruis toe te staan onmiddellijk bezoeken te verlenen aan gevangenissen en detentiecentra om de omstandigheden waaronder Palestijnse gevangenen worden vastgehouden te controleren’, zegt Heba Morayef.
‘De Israëlische gerechtelijke autoriteiten moeten onpartijdig en onafhankelijk klachten over marteling en andere mishandeling kunnen onderzoeken en degenen die verantwoordelijk zijn voor het opdracht geven en de uitvoering van marteling in eerlijke processen vervolgen.’
– Bericht van Amnesty
- Uitgelichte afbeelding: By IDF Spokesperson’s Unit, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=133919697
